Αποτοξινωτικές Ιδιότητες του Λυκοπενίου
Το λυκοπένιο, μια χρωστική ουσία που βρίσκεται σε ορισμένα κόκκινα φρούτα και λαχανικά, είναι γνωστό για τον ρόλο του στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του προστάτη.1
Οι ερευνητές έχουν τώρα ανακαλύψει ότι το λυκοπένιο μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της βλάβης που προκαλούν οι τοξίνες στο περιβάλλον μας και στα τρόφιμα.2
Οι τοξίνες είναι παντού γύρω μας—στον αέρα που αναπνέουμε, στο νερό που πίνουμε και στα τρόφιμα που τρώμε. Βομβαρδίζουν το σύστημά μας προκαλώντας βλάβες που συσσωρεύονται με την πάροδο του χρόνου και αποτελούν κύριο παράγοντα που συμβάλλει στις χρόνιες ασθένειες.3,4
Είναι αδύνατο να αποφύγουμε τις περισσότερες τοξίνες. Ωστόσο, έρευνα των τελευταίων δεκαετιών δείχνει ότι υπάρχει τρόπος να μειωθούν οι βλάβες που προκαλούν.
Μια ανασκόπηση του 2019 διαπίστωσε ότι το λυκοπένιο μπορεί να βοηθήσει στην εξουδετέρωση των επιδράσεων μιας ευρείας ποικιλίας επιβλαβών ουσιών, από φυσικές τοξίνες έως χημικές ουσίες που παράγονται από τον άνθρωπο.2
Μια ανάλυση διαπίστωσε ότι τα άτομα με την υψηλότερη συγκέντρωση λυκοπενίου στον ορό είχαν 26% χαμηλότερο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, 14% χαμηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου και 37% χαμηλότερο κίνδυνο θνησιμότητας.5
Οι πιο κοινές τοξίνες είναι:2
- Μέταλλα και άλλα στοιχεία με τοξική δράση, όπως το κάδμιο, ο υδράργυρος και ο μόλυβδος (που μπορεί να εμφανιστούν στα υπόγεια ύδατα, στις εκπομπές αέρα και αλλού στο περιβάλλον),
- Συνθετικά φυτοφάρμακα, όπως ζιζανιοκτόνα, εντομοκτόνα, τρωκτικοκτόνα και μυκητοκτόνα (που χρησιμοποιούνται ευρέως στη γεωργία και γύρω από σπίτια σε αστικές περιοχές),
- Φάρμακα με τοξικές παρενέργειες που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία ασθενειών, όπως τα φάρμακα χημειοθεραπείας για τον καρκίνο,
- Περιβαλλοντικές τοξίνες που παράγονται από τη βιομηχανία, τα αυτοκίνητα και την καύση ορυκτών καυσίμων και άλλων προϊόντων, και
- Φυσικές τοξίνες, όπως αυτές που παράγονται από ορισμένα βακτήρια ή μύκητες.
Οι τοξίνες συμβάλλουν σε ένα ευρύ φάσμα χρόνιων ασθενειών. Η Αμερικανική Πνευμονολογική Ένωση αναφέρει ότι οι ατμοσφαιρικοί ρύποι από μόνοι τους αποτελούν δυνητική αιτία:3
- Καρκίνος,
- Μειωμένη γονιμότητα λόγω βλάβης στις ωοθήκες ή στους όρχεις,
- Βλάβη στον εγκέφαλο και σε άλλα μέρη του νευρικού συστήματος,
- Συγγενείς ανωμαλίες,
- Βήχας και συριγμός, που ενδεχομένως οδηγούν σε χρόνια μειωμένη πνευμονική λειτουργία, και
- Βλάβη στο καρδιαγγειακό σύστημα, που ενδεχομένως συμβάλλει στην καρδιαγγειακή νόσο.
Το Λυκοπένιο Καταπολεμά τις Τοξίνες
Το λυκοπένιο είναι μια έντονα κόκκινη χρωστική που βρίσκεται σε διάφορα φρούτα και λαχανικά, ιδίως στις ντομάτες, στα γκουάβα και στο καρπούζι.
Ανήκει στην οικογένεια των καροτενοειδών, που περιλαμβάνουν τη β-καροτίνη, τη λουτεΐνη και τη ζεαξανθίνη.
Το λυκοπένιο είναι ένας συλλέκτης ελεύθερων ριζών και δείχνει δραστικότητα ενάντια σε πολλές τοξίνες.
Πώς Λειτουργεί το Λυκοπένιο
Οι τοξίνες προκαλούν οξειδωτικό στρες, απελευθερώνοντας ελεύθερες ρίζες που επιτίθενται και βλάπτουν τα κύτταρα και τους ιστούς. Η οξειδωτική βλάβη στα λιπίδια, τις πρωτεΐνες και το DNA συμβάλλει στην εμφάνιση χρόνιων ασθενειών που σχετίζονται με την ηλικία.
Το λυκοπένιο δρα με πολλούς τρόπους για να σταματήσει αυτή τη βλάβη. Προλαμβάνει το οξειδωτικό στρες και συλλέγει γρήγορα τις ελεύθερες ρίζες που σχηματίζονται.
Επιπλέον, το λυκοπένιο καταπολεμά έμμεσα την οξειδωτική βλάβη ενισχύοντας τους εγγενείς κυτταρικούς αμυντικούς μηχανισμούς. Αυξάνει τα επίπεδα της γλουταθειόνης, ενός σημαντικού ενδοκυτταρικού αντιοξειδωτικού, και αυξάνει τη δραστηριότητα της υπεροξειδάσης της γλουταθειόνης, της καταλάσης και της υπεροξειδικής δισμουτάσης, ένζυμα που είναι κρίσιμα για τις κυτταρικές αντιοξειδωτικές άμυνες.6-8
Μέσω αυτών των μηχανισμών, το λυκοπένιο μπορεί να αποτρέψει τη βλάβη στο DNA που αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου. Το λυκοπένιο επίσης μειώνει την οξείδωση των λιπιδίων, μια διαδικασία που εμπλέκεται στην ανάπτυξη της αθηροσκλήρω σης και των καρδιαγγειακών παθήσεων.
Πολλές τοξίνες επίσης προκαλούν επιβλαβή φλεγμονή στους ιστούς. Το λυκοπένιο προλαμβάνει ή ακόμα και αναστρέφει αυτή τη διαδικασία, εμποδίζοντας τον παράγοντα-πυρηνικό κάππα Β (NF-KB), τον κύριο ρυθμιστή της φλεγμονής.2,9-11
Οι τοξίνες μπορούν επίσης να προκαλέσουν κυτταρικό θάνατο μέσω της διαδικασίας της απόπτωσης. Το λυκοπένιο εμποδίζει αυτή τη διαδικασία σε υγιή κύτταρα, αναστέλλοντας την ενεργοποίηση των πρωτεϊνών που προκαλούν την απόπτωση.12-14
Επιπλέον, το λυκοπένιο έχει βρεθεί ότι ενισχύει τη δραστηριότητα των ηπατικών ενζύμων που μεταβολίζουν και αποτοξινώνουν δυνητικά επιβλαβείς χημικές ουσίες.2,15,16
- Είμαστε συνεχώς εκτεθειμένοι σε τοξίνες στον αέρα, τα τρόφιμα και το νερό μας. Αυτές οι τοξίνες προκαλούν βλάβες στους ιστούς μας, συμβάλλοντας στον κίνδυνο για πολλές χρόνιες ασθένειες.
- Το λυκοπένιο είναι μια κόκκινη χρωστική και ισχυρός συλλέκτης ελεύθερων ριζών που βρίσκεται σε διάφορα φρούτα και λαχανικά, όπως οι ντομάτες, τα γκουάβα και τα καρπούζια.
- Μια πρόσφατη ανασκόπηση της επιστημονικής βιβλιογραφίας αποκαλύπτει σαφείς ενδείξεις ότι το λυκοπένιο προστατεύει από σχεδόν όλες τις κατηγορίες τοξικών χημικών ουσιών και ενώσεων.
- Η αύξηση της πρόσληψης λυκοπενίου μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των βλαβών που προκαλούνται από τις τοξίνες του περιβάλλοντος και να μειώσει τον κίνδυνο για πολλές μορφές ασθενειών που σχετίζονται με την ηλικία, από τον καρκίνο έως τις καρδιαγγειακές παθήσεις.
Εξουδετέρωση Ειδικών Τοξινών
Το λυκοπένιο αντιμετωπίζει τις επιδράσεις των πιο κοινών μορφών τοξινών.
Έχει δείξει δραστικότητα ενάντια σε αρκετές μορφές φυσικών τοξινών που παράγονται από μικροοργανισμούς, όπως:9,15,17
- Αφλατοξίνες, δηλητηριώδεις ουσίες που παράγονται από ορισμένα είδη μούχλας ή μυκήτων,
- Λιποπολυσακχαρίτες, ένα επιφανειακό μόριο που βρίσκεται σε ορισμένα επιβλαβή βακτήρια, και
- Ωχρατοξίνη Α, μια κοινή τοξίνη που μολύνει τα τρόφιμα.
Μερικές από αυτές μπορούν να παραχθούν από βακτηριακές ή μυκητιακές λοιμώξεις, ενώ άλλες βρίσκονται στα τρόφιμα. Πολλές από αυτές τις τοξίνες είναι προφλεγμονώδεις και βλαβερές για το ήπαρ, τα νεφρά και άλλους ιστούς.
Στα ποντίκια, το λυκοπένιο προλαμβάνει τις βλάβες που προκαλούν οι αφλατοξίνες, εμποδίζοντας την ενεργοποίηση της τοξίνης και διεγείροντας τη δραστηριότητα των ενζύμων αποτοξίνωσης.15
Τα βαρέα μέταλλα είναι διαδεδομένα στο περιβάλλον. Μπορούν να συσσωρευτούν σε ιστούς όπως το ήπαρ, ο εγκέφαλος, η καρδιά και τα νεφρά και να προκαλέσουν σοβαρές βλάβες. Στα ζώα, το λυκοπένιο προστατεύει από αυτές τις βλάβες, διατηρώντας τη λειτουργία των οργάνων, ακόμα και όταν τα επίπεδα των μετάλλων στο σώμα είναι υψηλά.18-23
Διάφορα φυτοφάρμακα είναι τοξικά για τους ανθρώπους, προκαλώντας βλάβες στα αναπαραγωγικά όργανα, τα νεφρά και το νευρικό σύστημα. Σε προκλινικές μελέτες, το λυκοπένιο προστατεύει από πολλές από αυτές τις τοξίνες, αποτρέποντας την οξείδωση των ιστών, ενεργοποιώντας ηπατικά ένζυμα που βοηθούν στην αποτοξίνωση και ρυθμίζοντας μια υγιή ανοσοαπόκριση.24-29
Τα φάρμακα χημειοθεραπείας, όπως η δοξορουβικίνη και η σισπλατίνη, είναι τοξικά για την καρδιά, τα νεφρά και άλλα όργανα. Σε ζώα που υποβάλλονται σε θεραπεία με αυτά τα φάρμακα, το λυκοπένιο μπλοκάρει τις βλάβες στην καρδιά και στα νεφρά.30-32
Η υπεριώδης ακτινοβολία από τον ήλιο είναι μια άλλη κοινή αιτία οξειδωτικού στρες, βλάβης στο DNA και κίνδυνο για καρκίνο του δέρματος και άλλες καταστάσεις. Το διαιτητικό λυκοπένιο δρα σαν εσωτερικό αντηλιακό, βοηθώντας να υπερασπιστεί το δέρμα από τέτοιες βλάβες. Απορροφά την ενέργεια του φωτός και συλλέγει ελεύθερες ρίζες που σχηματίζονται από τις υπεριώδεις ακτίνες πριν προκαλέσουν βλάβη στο DNA ή άλλες βλάβες.33
Τι Δείχνουν οι Ανθρώπινες Μελέτες
Αρκετές μελέτες δείχνουν ότι τα άτομα που λαμβάνουν συμπληρώματα λυκοπενίου ή έχουν διατροφή πλούσια σε λυκοπένιο είναι προστατευμένα από πολλές από τις επιδράσεις των τοξινών.
Μια συστηματική ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε στο European Journal of Clinical Nutrition διαπίστωσε ότι τα άτομα που καταναλώνουν προϊόντα πλούσια σε λυκο πένιο προστατεύονται από την οξείδωση των λιπιδίων, τη βλάβη του DNA στα κύτταρα και άλλους δείκτες βλάβης που σχετίζονται με τοξίνες.34
Οι ανθρώπινες δοκιμές δείχνουν ότι το λυκοπένιο βοηθά στην πρόληψη πολλών χρόνιων ασθενειών στις οποίες συμβάλλουν οι τοξίνες. Διάφορες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι το λυκοπένιο και μια διατροφή πλούσια σε λυκοπένιο συνδέονται με την προστασία από καρκίνο, καρδιαγγειακές παθήσεις, μεταβολικές ασθένειες και άλλες.5,34-41
Μια ανασκόπηση 21 μελετών διαπίστωσε ότι η συμπλήρωση με προϊόντα ντομάτας συνδέθηκε με μειώσεις της LDL χοληστερόλης (της «κακής» χοληστερόλης) και βελτιώσεις στη λειτουργία των αγγείων. Η συμπλήρωση με λυκοπένιο συνδέθηκε με χαμηλότερη συστολική αρτηριακή πίεση.35
Μια άλλη ανασκόπηση και μετα-ανάλυση διαπίστωσε ότι τα άτομα που είχαν τη υψηλότερη συγκέντρωση λυκοπενίου στον ορό είχαν 26% χαμηλότερο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, 14% χαμηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου και 37% χαμηλότερο κίνδυνο θνησιμότητας.5
Περίληψη
Δεκαετίες επιστημονικής έρευνας έχουν βρει στοιχεία ότι η χρωστική ουσία λυκοπένιο υπερασπίζεται το σώμα έναντι ενός ευρέος φάσματος επιβλαβών ενώσεων, από χημικές ουσίες που παράγονται από τον άνθρωπο έως φυσικές τοξίνες.
Αυτές οι τοξίνες, που βρίσκονται ευρέως στον αέρα, τα τρόφιμα και το νερό, αποτελούν σημαντικούς παράγοντες που συμβάλλουν σε πολλές μορφές χρόνιων ασθενειών.
Η αυξημένη πρόσληψη λυκοπενίου ή προϊόντων που περιέχουν λυκοπένιο βοηθά στην προστασία του σώματος από αυτές τις τοξίνες και μειώνει τον κίνδυνο σχετιζόμενων βλαβών στους ιστούς και στις ασθένειες.
Χρησιμοποιήθηκε με άδεια της Life Extension. Όλα τα δικαιώματα διατηρούνται.
- Rowles JL, 3rd, Ranard KM, Smith JW, et al. Increased dietary and circulating lycopene are associated with reduced prostate cancer risk: a systematic review and meta-analysis. Prostate Cancer Prostatic Dis . 2017 Dec;20(4):361-77.
- Hedayati N, Naeini MB, Nezami A, et al. Protective effect of lycopene against chemical and natural toxins: A review. Biofactors. 2019 Jan;45(1):5-23.
- Available at: https://www.lung.org/clean-air/outdoors/what-makes-air-unhealthy/toxic-air-pollutants. Accessed August 5, 2020,
- Available at: https://www.atsdr.cdc.gov/substances/ToxOrganSystems.asp. Accessed October 22, 2020.
- Cheng HM, Koutsidis G, Lodge JK, et al. Lycopene and tomato and risk of cardiovascular diseases: A systematic review and meta-analysis of epidemiological evidence. Crit Rev Food Sci Nutr. 2019;59(1):141-58.
- Bandeira ACB, da Silva RC, Rossoni JVJ, et al. Lycopene pretreatment improves hepatotoxicity induced by acetaminophen in C57BL/6 mice. Bioorg Med Chem. 2017 Feb 1;25(3):1057-65.
- Pinto C, Rodríguez-Galdón B, Cestero JJ, et al. Hepatoprotective effects of lycopene against carbon tetrachloride-induced acute liver injury in rats. Journal of Functional Foods. 2013;5(4):1601-10.
- Karahan I, Atessahin A, Yilmaz S, et al. Protective effect of lycopene on gentamicin-induced oxidative stress and nephrotoxicity in rats. Toxicology. 2005 Nov 15;215(3):198-204.
- Joo YE, Karrasch T, Muhlbauer M, et al. Tomato lycopene extract prevents lipopolysaccharide-induced NF-kappaB signaling but worsens dextran sulfate sodium-induced colitis in NF-kappaBEGFP mice. PLoS One. 2009;4(2):e4562.
- Kim GY, Kim JH, Ahn SC, et al. Lycopene suppresses the lipopolysaccharide-induced phenotypic and functional maturation of murine dendritic cells through inhibition of mitogen-activated protein kinases and nuclear factor-kappaB. Immunology. 2004 Oct;113(2):203-11.
- Marcotorchino J, Romier B, Gouranton E, et al. Lycopene attenuates LPS-induced TNF-alpha secretion in macrophages and inflammatory markers in adipocytes exposed to macrophage-conditioned media. Mol Nutr Food Res. 2012 May;56(5):725-32.
- Prema A, Janakiraman U, Manivasagam T, et al. Neuroprotective effect of lycopene against MPTP induced experimental Parkinson’s disease in mice. Neurosci Lett. 2015 Jul 10;599:12-9.
- Qu M, Li L, Chen C, et al. Protective effects of lycopene against amyloid beta-induced neurotoxicity in cultured rat cortical neurons. Neurosci Lett. 2011 Nov 21;505(3):286-90.
- Sadek K, Abouzed T, Nasr S. Lycopene modulates cholinergic dysfunction, Bcl-2/Bax balance, and antioxidant enzymes gene transcripts in monosodium glutamate (E621) induced neurotoxicity in a rat model. Can J Physiol Pharmacol. 2016 Apr;94(4):394-401.
- Tang L, Guan H, Ding X, et al. Modulation of aflatoxin toxicity and biomarkers by lycopene in F344 rats. Toxicol Appl Pharmacol. 2007 Feb 15;219(1):10-7.
- Xia J, Lin J, Zhu SY, et al. Lycopene protects against atrazine-induced hepatotoxicity through modifications of cytochrome P450 enzyme system in microsomes. Exp Toxicol Pathol. 2016 Apr;68(4):223-31.
- Palabiyik SS, Erkekoglu P, Zey bek ND, et al. Protective effect of lycopene against ochratoxin A induced renal oxidative stress and apoptosis in rats. Exp Toxicol Pathol. 2013 Sep;65(6):853-61.
- Augusti PR, Conterato GM, Somacal S, et al. Effect of lycopene on nephrotoxicity induced by mercuric chloride in rats. Basic Clin Pharmacol Toxicol. 2007 Jun;100(6):398-402.
- Cavusoglu K, Oruc E, Yapar K, et al. Protective effect of lycopene against mercury-induced cytotoxicity in albino mice: pathological evaluation. J Environ Biol. 2009 Sep;30(5 Suppl):807-14.
- Deng Y, Xu Z, Liu W, et al. Effects of lycopene and proanthocyanidins on hepatotoxicity induced by mercuric chloride in rats. Biol Trace Elem Res. 2012 May;146(2):213-23.
- Qu M, Nan X, Gao Z, et al. Protective effects of lycopene against methylmercury-induced neurotoxicity in cultured rat cerebellar granule neurons. Brain Res. 2013 Dec 2;1540:92-102.
- Sharma S, Vijaya P. Cardioprotective effects of lycopene against cadmium induced toxicity in albino mice. Internation Journal of Health Sciences and Research (IJHSR). 2015;5(8):507-13.
- Sharma S, Vijaya P. Ameliorating potential of lycopene against cadmium toxicity in kidney of albino mice. I nternation Journal of Advanced Research. 2015;3(2):766-70.
- Abass MA, Elkhateeb SA, Abd El-Baset SA, et al. Lycopene ameliorates atrazine-induced oxidative damage in adrenal cortex of male rats by activation of the Nrf2/HO-1 pathway. Environ Sci Pollut Res Int. 2016 Aug;23(15):15262-74.
- Abdul-Hamid M, Salah M. Lycopene reduces deltamethrin effects induced thyroid toxicity and DNA damage in albino rats. The Journal of Basic & Applied Zoology. 2013;66(4):155-63.
- Lin J, Li HX, Xia J, et al. The chemopreventive potential of lycopene against atrazine-induced cardiotoxicity: modulation of ionic homeostasis. Sci Rep. 2016 Apr 26;6:24855.
- Lin J, Zhao HS, Xiang LR, et al. Lycopene protects against atrazine-induced hepatic ionic homeostasis disturbance by modulating ion-transporting ATPases. J Nutr Biochem. 2016 Jan;27:249-56.
- Ural MS. Chlorpyrifos-induced changes in oxidant/antioxidant status and haematological parameters of Cyprinus carpio carpio: ameliorative effect of lycopene. Chemosphere. 2013 Feb;90(7):2059-64.
- Yonar SM. Toxic effects of malathion in carp, Cyprinus carpio carpio: protective role of lycopene. Ecotoxicol Environ Saf. 2013 Nov;97:223-9.
- Anjos Ferreira AL, Russell RM, Rocha N, et al. Effect of lycopene on doxorubicin-induced cardiotoxicity: an echocardiographic, histological and morphometrical assessment. Basic Clin Pharmacol Toxicol. 2007 Jul;101(1):16-24.
- Karimi G, Ramezani M, Abdi A. Protective effects of lycopene and tomato extract against doxorubicin-induced cardiotoxicity. Phytother Res. 2005 Oct;19(10):912-4.
- Yilmaz S, Atessahin A, Sahna E, et al. Protective effect of lycopene on adriamycin-induced cardiotoxicity and nephrotoxicity. Toxicology. 2006 Feb 1;218(2-3):164-71.
- Stahl W, Heinrich U, Aust O, et al. Lycopene-rich products and dietary photoprotection. Photochem Photobiol Sci. 2006 Feb;5(2):238-42.
- Basu A, Imrhan V. Tomatoes versus lycopene in oxidative stress and carcinogenesis: conclusions from clinical trials. Eur J Clin Nutr. 2007 Mar;61(3):295-303.
- Cheng HM, Koutsidis G, Lodge JK, et al. Tomato and lycopene supplementation and cardiovascular risk factors: A systematic review and meta-analysis. Atherosclerosis. 2017 Feb;257:100-8.
- Costa-Rodrigues J, Pinho O, Monteiro PRR. Can lycopene be considered an effective protection against cardiovascular disease? Food Chem. 2018 Apr 15;245:1148-53.
- Mordente A, Guantario B, Meucci E, et al. Lycopene and cardiovascular diseases: an update. Curr Med Chem. 2011;18(8):1146-63.
- Mozos I, Stoian D, Caraba A, et al. Lycopene and Vascular Health. Front Pharmacol. 2018;9:521.
- Petyaev IM. Lycopene Deficiency in Ageing and Cardiovascular Disease. Oxid Med Cell Longev. 2016;2016:3218605.
- Petyaev IM, Dovgalevsky PY, Klochkov VA, et al. Effect of lycopene supplementation on cardiovascular parameters and markers of inflammation and oxidation in patients with coronary vascular disease. Food Sci Nutr. 2018 Sep;6(6):1770-7.
- Song B, Liu K, Gao Y, et al. Lycopene and risk of cardiovascular diseases: A meta-analysis of observational studies. Mol Nutr Food Res. 2017 Sep;61(9).