Testosteron. Naturalne metody poprawy witalności, funkcji seksualnych i zdrowia prostaty
Wraz z wiekiem, mężczyźni często muszą stawiać czoła wyzwaniom zdrowotnym, spowodowanym przez związane z wiekiem zmniejszenie poziomu testosteronu. Ponieważ stężenie wolnego testosteronu maleje, a estrogenu zwiększa się, wielu mężczyzn doświadcza spadku poziomu energii, zmniejszenia libido, redukcji masy mięśniowej, pogorszenia nastroju, otyłości brzusznej i nawet osłabienia funkcji poznawczych. Równocześnie stają się coraz bardziej podatni na powstanie łagodnego przerostu prostaty (BPH) oraz nowotworu prostaty.
W ostatnich latach testosteronowa terapia zastępcza zyskała ogromną popularność. Ci, którzy wybrali tę metodę, musieli znaleźć lekarza skłonnego przepisać lek w formie kremu z testosteronem, którym smaruje się skórę każdego dnia.
Alternatywą są naturalne metody zwiększające poziom testosteronu, które były stosowane przez wieki. Wyciągi roślinne, takie jak chrysin i pewne roślinne lignany, hamują aromatyzację (przekształcenie) testosteronu w estrogen, skutecznie poprawiając poziomy wolnego testosteronu. Korzeń pokrzywy zwyczajnej uwalnia testosteron w organizmie poprzez zapobieganie łączenia go z wiążącą hormony płciowe globuliną.
Jak wykazano, lignany posiadają również obiecujące właściwości przeciwnowotworowe, chroniące prostatę, a roślina - muira puama - poprawia libido i funkcje seksualne, pozwalając starzejącym się mężczyznom odzyskać zadowolenie z życia intymnego.
Ten artykuł to odpowiedź na pytanie: jak mężczyźni mogą odzyskać swoją młodzieńczą siłę, budowę ciała i dobre samopoczucie, dzięki stosowaniu roślinnych ekstraktów, które w sposób naturalny przywracają prawidłowy poziom testosteronu.
Testosteron a zmiany hormonalne u mężczyzn związane z procesem starzenia się
Po osiągnięciu 20 lat, poziomy męskiego hormonu płci – testosteronu, mają skłonność do stopniowego zmniejszania się przez całe życie. Temu spadkowi często towarzyszą blisko związane z nim zmiany, począwszy od odcienia skóry i zmniejszonej masy mięśniowej, do stopniowego zanikania libida i w pewnych przypadkach początku zaburzeń erekcyjnych. Chociaż dowody są wstępne, okazuje się, że niskie poziomy testosteronu mogą być czynnikiem ryzyka spadku funkcji kognitywnych i prawdopodobnie również demencji w postaci choroby Alzheimera.[1]
Testosteron występuje w dwóch różnych formach w organizmie: wolnym i związanym. Wolny testosteron jest potrzebny i funkcjonalny, a związany – nieco mniej. Paradoksalnie, gdy zmniejsza się produkcja męskiego testosteronu, ilości substancji znanej jako wiążąca hormony płciowe globulina (SHBG), często wzrasta.[2] W ten sposób, pozostały testosteron jest coraz częściej wiązany przez te białka, czyniąc już zmniejszone jego zasoby jeszcze mniej efektywnymi. Oceniając stan hormonalny mężczyzn, klinicyści często mierzą “całkowity testosteron”, który obejmuje ten wolny i związany do SHBG. Jednak to wolny testosteron jest najistotniejszą miarą jego ogólnego stanu u mężczyzn.[3]
Często męska andropauza, zwana “zespołem niedoboru testosteronu”, jest scharakteryzowana przez zmniejszanie się poziomów wolnego testosteronu. Tak jak kobiety ulegają zmianom podczas menopauzy, panuje przekonanie, że mężczyźni również cierpią na podobne modyfikacje, odnoszące się do związanych z wiekiem spadków poziomu hormonów płci, chociaż u panów są one bardziej stopniowe i może mniej radykalne. Podając za włoskimi naukowcami: “następstwem zespołu niedoboru testosteronu są depresję, zaburzenia seksualne, łagodne kognitywne osłabienie, osteoporoza, choroby sercowo-naczyniowe i śmiertelność”. “Konsekwencje, które prawdopodobnie wpływają na jakość życia pacjentów, obejmują funkcje seksualne, poziom energii, budowę ciała, nastrój i funkcje kognitywne”.[4] Badacze naukowi z University of California, Los Angeles zauważyli, że: “objawem niedoboru testosteronu są depresje, niepokój, drażliwość, bezsenność, słabość, zmniejszone libido, impotencja, osłabiona pamięć i zmniejszona masa mięśniowa oraz kostna”.[5]
Jako, że koncentracja wolnego testosteronu zmniejsza się wraz z wiekiem, inne szkodliwe procesy również mają miejsce. Poziomy enzymu aromatazy mają skłonność do podnoszenia się wraz z wiekiem (zwiększając tkankę tłuszczową na brzuchu). Aromataza konwertuje testosteron do estrogenu, jeszcze bardziej zmniejszając poziom wolnego testosteronu, a zwiększając estrogenu. Wskutek tego mężczyźni stają się jeszcze bardziej podatni na dolegliwości związane ze zmniejszonym poziomem testosteronu. Częściej cierpią również na skutki uboczne wynikłe ze zbyt dużej ilości estrogenu, a wśród nich - powiększenie prostaty i większe ryzyko wystąpienia jej nowotworu.
Niedawne spostrzeżenia na temat odwracania efektów męskiego procesu starzenia się i zachowania zdrowia prostaty, doprowadziły do nowych strategii zwiększania męskości i przywrócenia młodości. Podnoszenie dostępności korzystnego, wolnego testosteronu i regulowanie szkodliwych wzrostów estrogenu, możliwe jest dzięki stosowaniu botanicznych wyciągów. To zintegrowane podejście do męskiego procesu starzenia się może radykalnie zmniejszyć problemy zdrowotne, sięgające od zredukowanych poziomów energii do zanikania libido. Maleje równocześnie prawdopodobieństwo stania się ofiarą powiększonej prostaty czy nowotworu.
Botaniczne zainteresowania obejmują:
- amazoński “tonik seksualny” muira puama, który - jak wykazano - posiada właściwości przeciwutleniające i antydepresyjne, przynosząc korzyść męskim funkcjom seksualnym;
- peruwiański “afrodyzjak” maca, który - jak wykazano - zwiększa libido w przypadku zaburzeń seksualnych;
- chrysin inhibitor aromatazy, zwiększający poziom wolnego testosteronu, a zmniejszający potencjalnie nowotworotwórczy estradiol;
- botaniczne przeciwutleniacze, przeciwzapalny imbir i pokrzywa zwyczajna, mogące ulżyć objawom powiększonej prostaty;
- naturalne lignany roślinne, posiadające imponujące właściwości hamowania aromatazy oraz zdolności do zapobiegania powstania nowotworu prostaty.[6]
Maca (Lepidium meyenii)
Maca, warzywo z tej samej rodziny co brokuł, była już od wieków stosowana przez tubylców w regionie Andów. Jest to słynny afrodyzjak i "wzmacniacz" płodności, a badania wykazały, że są podstawy naukowe by w to wierzyć. Zgodnie z ostatnimi testami, maca poprawia libido, produkcję nasienia i ruchomość plemników, jednocześnie nie wpływając na męskie poziomy hormonu płciowego.[7] W 2002 roku peruwiańscy naukowcy przeprowadzili badanie ustalone losowo, kontrolowane za pomocą grupy placebo, metodą podwójnie ślepej próby na małej grupie mężczyzn między 21-56 rokiem życia. Wyniki pokazały, że maca w porównaniu do placebo poprawiła subiektywną ocenę męskiego pożądania. Badani przez trzy miesiące spożywali 1 500 mg, 3 000 mg maca bądź placebo. Po ośmiu tygodniach wśród osób spożywających maca zaobserwowano poprawę popędu seksualnego.[8]
Pod koniec 2008 roku, naukowcy z Massachusetts General Hospital przeprowadzili podwójnie ślepe, ustalone losowo, techniką grup równoległych badania nad dwoma różnymi dawkami maca w leczeniu zaburzeń seksualnych, pod kątem stosowania selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI) - klasy współczesnych leków antydepresyjnych (takich jak Prozac®, Zoloft® lub Paxil®).[9] Wywołane przez SSRI zaburzenia seksualne, takie jak poważnie osłabione libido wśród kobiet i niezdolność do szczytowania wśród mężczyzn są powszechnym skutkiem ubocznym tych antydepresantów.
Badani mężczyźni i kobiety otrzymujący 3 000 mg maca na dzień, doświadczyli znacznej poprawy funkcji seksualnych mierzonych w oparciu o ujednoliconą punktację, w porównaniu z grupą placebo. Podając za naukowcami: “korzeń maca może złagodzić wywołane przez SSRI zaburzenia seksualne”, “a efekty są zależne od dawki. Może mieć również korzystny wpływ na libido.” Istotnie, maca była dobrze tolerowana przez wszystkie badane osoby.[10]
Oprócz poprawy popędu seksualnego,[11] ilości nasienia i jej jakości u mężczyzn,[12] jak wielokrotnie wykazano, maca zmniejsza powiększoną prostatę wśród zwierząt z eksperymentalnie wywołanym powiększeniem gruczołu krokowego.[13] W pewnym badaniu, maca działała tak skutecznie, jak powszechnie stosowany w leczeniu łagodnego przerostu stercza (BPH) lek.[14]
Co ciekawe, odkryto również, że maca znacznie poprawiała tolerancję glukozy, poziom przeciwutleniaczy i profil lipidowy wśród gryzoni z dziedziczną tendencją do rozwinięcia nieprawidłowo wysokich poziomów trójglicerydów we krwi. U szczurów, pomimo ich genetycznie nieprawidłowych profilów, po podaniu maca w trakcie konsumowania diety bogatej w cukier, zaobserwowano znaczną poprawę w kilku parametrach, odnoszących się do ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, wliczając w to zmniejszenie całkowitego cholesterolu i poziomu lipoprotein o niskiej gęstości (LDL) oraz zwiększenie poziomu potężnych, naturalnych przeciwutleniaczy, glutationu, dysmutazy ponadtlenkowej i peroksydazy glutationowej. Podając za naukowcami: “wyniki badań wykazują, że maca wydaje się obiecująco i pozytywnie wpływać na chroniczne ludzkie choroby (scharakteryzowane przez miażdżycogenny profil lipoprotein, pogorszony stan antyoksydacyjny i osłabioną tolerancję glukozy) i zapobiegać im”.[15]
- Wraz z wiekiem, mężczyźni stają się coraz bardziej podatni na wystąpienie problemów zdrowotnych, takich jak zaburzenia seksualne, znużenie, przygnębiony nastrój, spadki funkcji kognitywnych i powiększenie prostaty.
- Wiele problemów zdrowotnych związanych jest ze zmianami hormonalnymi wywołanymi przez wiek, wliczając w to zmniejszenie poziomu wolnego testosteronu, a zwiększenie estrogenu.
- Czynniki botaniczne, takie jak maca, muira puama, chrysin, pokrzywa zwyczajna, imbir i lignany świerku norweskiego mogą pomóc złagodzić wiele problemów zdrowotnych, wliczając w to znużenie, niskie libido, słabą pamięć i powiększoną prostatę, jakie występują u starzejących się mężczyzn
- Rośliny te mogą działać częściowo poprzez zwiększenie poziomu wolnego testosteronu i blokowanie konwersji (aromatyzacji) testosteronu w estrogen.
Muira puama (Ptychopetalum olacoides)
Depresja, niepokój i drażliwość - są to powszechne skutki uboczne niedoboru testosteronu. Muira puama od dawna była stosowana przez Amazończyków w rozwiązywaniu różnych, związanych z wiekiem problemów zdrowotnych oraz we wspomaganiu reakcji organizmu na stres, a nowoczesne badania wykazują, że ta reputacja jest zasłużona. Nowe testy przeprowadzone na szczurach przez brazylijskich naukowców wykazały, że muira puama jest równie efektywna w łagodzeniu objawów chronicznej, łagodnej, wywołanej przez stres, depresji, co standardowe leki antydepresyjne - imipramina.[16] Muira puama jest sprzedawana w Brazylii jako “pobudzający, energetyczny tonik i afrodyzjak,” w połączeniu z kilkoma innymi wyciągami ziołowymi, zawierającymi imbir i guaranę (źródło kofeiny).[17] Badania przeprowadzone na ludziach wykazały, że ta mieszanina składników jest bezpieczna i dobrze tolerowana. Podając za naukowcami: “nie doniesiono o żadnych, poważnych, niepożądanych skutkach ubocznych lub zmianach hematologicznych czy biochemicznych”.
Muira puama jest słynna z tego, że poprawia funkcje erekcyjne i pomaga w osiągnięciu orgazmu u mężczyzn, cierpiących na efekty znużenia lub problemy zdrowotne, związane z wiekiem.[18] W pewnym badaniu obejmującym 262 mężczyzn, cierpiących na niski popęd seksualny, po stosowaniu muira puamy u ponad 60% z nich wykazano poprawę. Co więcej, ponad 50% mężczyzn zgłosiło, że muira puama poprawiła ich zdolność do osiągnięcia erekcji.[19] Chociaż mechanizm działania tej rośliny pozostaje nieznany to należy podkreślić że zawiera ona sterole — podstawowy budulec hormonów płci, takich jak testosteron.
Muira puama może również złagodzić związane z wiekiem problemy kognitywne. Godny uwagi eksperyment wykazał, że sama muira puama “ułatwia odzyskanie pamięci” u dorosłych i starzejących się myszy. Podając za naukowcami: “starzejące się myszy, leczone wyciągiem muira puama, uzyskały wyniki równie dobre, co dorosłe osobniki”.[20] Badacze wielokrotnie potwierdzili te odkrycia.[21] Co najmniej jeden zespół badawczy stwierdził, że muira puama działa jako inhibitor acetylocholinoesterazy. Acetylocholina jest ważnym neuroprzekaźnikiem związanym z pamięcią i funkcjami poznawczymi. Jedną z oznak choroby Alzheimera jest stopniowe zmniejszanie się poziomów acetylocholiny i receptorów tego neuroprzekaźnika, w szczególności w regionie hipokampu mózgu. Chociaż obecnie nie istnieje żadna terapia lecząca to schorzenie, nowoczesne leki takie jak inhibitory acetylocholinoesterazy, Aricept® (donepezil), blokujące działalność enzymu, rozkładającego acetylocholinę, walczą z postępem tej choroby.
W eksperymencie laboratoryjnym prowadzonym na tkankach mózgowych szczurów, naukowcy wykazali, że wyciąg muira puama “znacznie hamuje aktywność acetylocholinoesterazy”, prowadząc naukowców do stwierdzenia, że "hamowanie aktywności acetylocholinoesterazy jest neurochemicznym odpowiednikiem kilku terapeutycznych właściwości tradycyjnie przypisywanych muira puama, w szczególności tych związanych z funkcjami poznawczymi”.[22]
Chrysin
Chrysin jest naturalnym flawonem znajdującym się w licznych roślinach, a szczególnie w męczennicy cielistej (Passiflora incarnata). Badanie wykazują, że chrysin zmniejsza uczucie lęku dzięki łączeniu się z receptorami w mózgu, na które również działają leki uspokajające, znane jako benzodwuazepiny (takie jak Xanax® lub Valium®).[23] W pewnym badaniu, właściwości chrysinu zmniejszające niepokój, były poddane surowemu porównaniu z tymi lekami.[24] Nowe testy na szczurach wykazują, że może również wspomagać zdrową, naturalną aktywność "zabójczych" komórek, które mogłyby zmniejszyć metastatyczną ekspansję nowotworu.[25] Najważniejszą jednak korzyścią chrysinu dla ludzkiej seksualności może być jego zdolność do hamowania aromatyzacji.[26]
Aromatyzacja jest chemiczną transformacją, która ma miejsce w organizmie i dzięki której testosteron lub inne androgenne hormony są konwertowane do estrogenów przez enzym aromatazy. Inhibitory aromatazy działają korzystnie, ponieważ zapobiegają utracie wolnego testosteronu i gromadzeniu potencjalnie niebezpiecznych estrogenów. Syntetyczne inhibitory aromatazy szybko zyskały na popularności w leczeniu dodatnich receptorów estrogenowych nowotworu piersi, ponieważ wzrost tych guzów jest kierowany przez estrogeny.[27]
Mężczyźni również mogą odnosić korzyści z hamowania aromatazy. Ostatnia kontrolowana kliniczna próba nad syntetycznym inhibitorem aromatazy, anastrozolem, leczącym hipogonadyzm u starzejących się mężczyzn wykazała, że “podawanie anastrozolu znormalizowało produkcję androgenu u starszych mężczyzn z hipogonadyzmem i nieco zmniejszyło produkcję estradiolu”. Podczas tego jednorocznego badania nie odnotowano żadnych zmian w poziomach lipidu, antygenu prostaty (PSA) lub krwinkach czerwonych.[28]
Pracując nad anastrozolem, naukowcy z Massachusetts General Hospital wywnioskowali, że “hamowanie aromatazy zwiększa u starszych mężczyzn z łagodnym hipogonadyzmem, dostępność w surowicy całkowitego poziomu testosteronu do prawidłowego zakresu. Poziomy estradiolu w surowicy nieco zmniejszają się, ale pozostają w normalnym, męskim zakresie.”[29]
Chociaż chrysin ma niską doustną przyswajalność,[30] to może ona zostać znacznie ulepszona dzięki równoczesnemu podawaniu z wyciągiem pieprzu, piperyną.[31] Połączenie to może w ten sposób oferować istotną, botaniczną strategię optymalizowania poziomów wolnego testosteronu i zmniejszania nadmiernego poziomu estrogenu, poprzez blokowanie aromatyzacji.
Testosteron jest głównym męskim hormonem płciowym, produkowanym głównie w jądrach. To, że jest on androgenny, oznacza, że wspomaga rozwój i utrzymywanie cech związanych z męskością i maskulinizmem, libidem, masą mięśniową, itd.
Jak wykazano testosteron wspiera wzrost i zdrowie kości, a jego wyższe poziomy chronią przed chorobami serca i chronicznymi zaburzeniami związanymi ze stanami zapalnymi. Pobudza on również większą produkcję czerwonych krwinek, zwiększając dostępność tlenu. Wbrew przestarzałym przekonaniom, że testosteron wywołuje męska agresję, nowe badania wykazały, że prawidłowe poziomy są właściwie konieczne dla ogólnego dobrego stanu psychicznego i fizycznego. W rzeczywistości, wśród mężczyzn z hipogonadyzmem (zaburzenie w którym jądra nie produkują odpowiednich poziomów testosteronu), stosunkowo często występuje depresja, zaburzenia seksualne, a nawet nadmierne objawy agresywnego zachowania.[32]
W ostatnich latach, testosteronowa terapia zastępcza zyskała na popularności “dzięki wywołaniu i utrzymaniu drugorzędowych cech płciowych, poprawie funkcji seksualnych, dobrego samopoczucia, siły i masy mięśniowej oraz mineralnej gęstości kości”.[33]
Naturalne metody zwiększania poziomu wolnego testosteronu i przeciwdziałania negatywnym aspektom męskiego procesu starzenia się, były stosowane od wieków. Sposoby te, głównie wywodzące się z medycyny ludowej, zawierają bezpieczne czynniki roślinne. Wyspecjalizowane wyciągi botaniczne wspomagają utrzymywanie zdrowych poziomów wolnego testosteronu i zmniejszają dodatkowe poziomy estrogenu, które następują z wiekiem.
Pokrzywa zwyczajna i imbir
Pokrzywa zwyczajna i imbir od dawna są stosowane jako środek leczniczy. Jak wykazano, posiadają one znaczne właściwości przeciwzapalne.[34]
Kontrolowane badania kliniczne prowadzone nad korzeniem kłującej pokrzywy (Urtica dioica) wykazały, że “urtica dioica" ma korzystny wpływ na leczenie powszechnego łagodnego przerostu prostaty (BPH)”. Sześciomiesięczna suplementacja korzenia pokrzywy zwyczajnej doprowadziła do zmniejszenia punktów na IPSS (międzynarodowej skali punktowej objawów towarzyszącym chorobom gruczołu krokowego), usprawniła tempo przepływu moczu i zmniejszyła objętość moczu zalegającego w pęcherzu po mikcji (świadomym oddaniu moczu). Co więcej, leczona grupa doświadczyła niewielkiego spadku wielkości prostaty.[35] Naukowcy spekulują, że efekt ten może być wywołany przez hamowanie aromatazy lub dzięki właściwościom przeciwzapalnym.[36]
Korzeń pokrzywy zwyczajnej może przynieść dalsze korzyści zdrowotne starzejącym się mężczyznom. Zawarte w nim lignany pomagają zapobiegać łączeniu wiążącej hormony płciowe globuliny do testosteronu. Mogą dzięki temu zapewnić dostęp wolnego testosteronu, wspomagając męską witalność i zdrowe funkcje seksualne.[37]
Nadzieję w ochronie zdrowia prostaty w procesie starzenia się daje również pewien składnik imbiru. Zarówno w laboratorium, jak i na zwierzęcym modelu nowotworu prostaty, pomógł on modulować białka związane z apoptozą (zaprogramowaną śmiercią komórkową).[38]
Wyciąg z lignanów świerka norweskiego
Jak wykazano, roślinne lignany przynoszą korzyści na różne sposoby.[39] Roślinne lignany hydroksymatairezynolu (HMR), pochodzące ze świerku norweskiego, są metabolizowane do “enterolaktonów” w jelicie, gdzie ulegają absorpcji do krwiobiegu.[40] Większe poziomy enterolaktonów w surowicy mężczyzn wiążą się ze zmniejszonym ryzykiem nowotworu prostaty.[41] Ostatnie badania przeprowadzone na ludzkiej tkance prostaty w laboratorium wykazują, że enterolaktony ograniczają proliferację ludzkiego nowotworu prostaty.[42]
Doniesienia te zostały potwierdzone przez innych naukowców. Podając za chińskimi badaczami naukowymi: “enterolaktony lignanów u ssaków są głównym metabolitem opartym na roślinnych lignanach, które jak wykazano, hamują wzrost i rozwój nowotworu prostaty”. Naukowcy pracując nad komórkami nowotworu prostaty w laboratorium, odkryli, że enterolaktony, pochodzące z lignanów roślin, sprawiają, że komórki nowotworu ulegają apoptozie (kontrolowanemu komórkowemu samobójstwu). Badacze donieśli, że: “nasze odkrycia zachęcają do dalszych badań nad enterolaktonami jako obiecującymi czynnikami chemoprewencyjnymi przeciw nowotworowi prostaty”.[43] Fińscy naukowcy, pracujący na modelach zwierzęcych z ludzkim nowotworem prostaty wywnioskowali również, że: “dietetyczne spożywanie HMR (lignanów), rozpoczęte we wczesnej fazie rozwoju guza, hamuje wzrost ludzkiego ksenoprzeszczepu nowotworu prostaty u myszy pozbawionych grasicy”.[44]
Enterolaktony, takie jak te pochodzące ze świerku norweskiego, niosą korzyści zdrowotne starzejącym się mężczyznom, dzięki działaniu poprzez liczne mechanizmy. Uważa się, że to zwiększone poziomy estrogenu są odpowiedzialne za rozwój łagodnego przerostu gruczołu krokowego, jak i nowotworu prostaty.[45] Enterolaktony na wiele sposobów zmniejszają zatem poziom estrogenu.
Enterolaktony hamują enzym aromatazy, który jest odpowiedzialny za konwertowanie testosteronu do estradiolu (silnego estrogenu).[46] Dzięki temu, u starzejących się mężczyzn następuje zmniejszenie dodatkowego estrogenu i równoczesnego zwiększenie korzystnego wolnego testosteronu.
Kolejnym enzymem związanym z łagodną i złośliwą chorobą prostaty jest 5-alfa-reduktaza. Konwertuje ona korzystny testosteron do dihydrotestosteronu (DHT), potężnego metabolitu. DHT stymuluje wpływ na zarówno łagodne jak i złośliwe komórki prostaty.[47]
Jak wykazano, enterolaktony hamują 5-alfa-reduktaza,[48] redukując w ten sposób poziomy DHT, który powoduje znaczny dyskomfort prostaty u starzejących się mężczyzn. Nie ma zatem nic zaskakującego w ostatnich odkryciach naukowców, że lignany pochodzące z roślin, pomagają w łagodzeniu objawów przerostu prostaty.[49]
Podsumowanie
Tysiące lat bezpiecznego stosowania przez ludzi różnych, botanicznych składników, których właściwości poparto nowoczesnymi naukowymi badaniami pokazało, że mogą one pozytywnie wpływać na seksualność i ogólne dobre samopoczucie wśród starzejących się mężczyzn. Zmniejszające się poziomy testosteronu niekorzystnie wpływają na zdrowie mężczyzn, jednak jak wykazano, możliwe jest spowolnienie lub odwrócenie zmian związanych z wiekiem (zmniejszenia się poziomu wolnego testosteronu), dzięki neutralizowaniu zwiększonych poziomów estrogenu, w ten sposób poprawiając ogólną witalność i zdrowie.
Materiał wykorzystany za zgodą Life Extension. Wszelkie prawa zastrzeżone.
1. Moffat SD. Effects of testosterone on cognitive and brain aging in elderly men. Ann NY Acad Sci. 2005 Dec;1055:80-92.
2. Beauchet O. Testosterone and cognitive function: current clinical evidence of a relationship. Eur J Endocrinol. 2006 Dec;155(6):773-81.
3. Martínez Jabaloyas JM, Queipo Zaragoza A, Ferrandis Cortes C, Queipo Zaragoza JA, Gil Salom M, Chuan Nuez P. Changes in sexual hormones in a male population over 50 years of age. Frequency of low testosterone levels and risk factors. Actas Urol Esp. 2008 Jun;32(6):603-10.
4. Yeap BB, Almeida OP, Hyde Z, et al. In men older than 70 years, total testosterone remains stable while free testosterone declines with age. The Health in Men Study. Eur J Endocrinol. 2007 May;156(5):585-94.
5. Yavuz BB, Ozkayar N, Halil M, et al. Free testosterone levels and implications on clinical outcomes in elderly men. Aging Clin Exp Res. 2008 Jun;20(3):201-6.
6. Maggi M, Schulman C, Quinton R, Langham S, Uhl-Hochgraeber K. The burden of testosterone deficiency syndrome in adult men: economic and quality-of-life impact. J Sex Med. 2007 Jul;4(4 Pt 1):1056-69.
7. Sternbach H. Age-associated testosterone decline in men: clinical issues for psychiatry. Am J Psychiatry. 1998 Oct;155(10):1310-8.
8. Anon. Urtica dioica; Urtica urens (nettle). Monograph. Altern Med Rev. 2007 Sep;12(3):280-4.
9. Piato AL, Detanico BC, Jesus JF, et al. Effects of Marapuama in the chronic mild stress model: further indication of antidepressant properties. J Ethnopharmacol. 2008 Jul 23;118(2):300-4.
10. Lamblin F, Hano C, Fliniaux O, et al. Interest of lignans in prevention and treatment of cancers. Med Sci (Paris). 2008 May;24(5):511-9.
11. Chrubasik JE, Roufogalis BD, Wagner H, Chrubasik S. A comprehensive review on the stinging nettle effect and efficacy profiles. Part II: urticae radix. Phytomedicine. 2007 Aug;14(7-8):568-79.
12. Grzanna R, Lindmark L, Frondoza CG. Ginger—an herbal medicinal product with broad anti-inflammatory actions. J Med Food. 2005;8(2):125-32.
13. Bylund A, Saarinen N, Zhang JX, et al. Anticancer effects of a plant lignan 7-hydroxymatairesinol on a prostate cancer model in vivo. Exp Biol Med (Maywood). 2005 Mar;230(3):217-23.
14. Kangas L, Saarinen N, Mutanen M, et al. Antioxidant and antitumor effects of hydroxymatairesinol (HM-3000, HMR), a lignan isolated from the knots of spruce. Eur J Cancer Prev. 2002 Aug;11(Suppl 2):S48-57.
15. Saarinen NM, Warri A, Makela SI, et al. Hydroxymatairesinol, a novel enterolactone precursor with antitumor properties from coniferous tree (Picea abies). Nutr Cancer. 2000;36(2):207-16.
16. Gonzales GF, Gasco M, Malheiros-Pereira A, Gonzales-Castaneda C. Antagonistic effect of Lepidium meyenii (red maca) on prostatic hyperplasia in adult mice. Andrologia. 2008 Jun;40(3):179-85.
17. McKay D. Nutrients and botanicals for erectile dysfunction: examining the evidence. Altern Med Rev. 2004 Mar;9(1):4-16.
18. Gonzales GF, Cordova A, Gonzales C, et al. Lepidium meyenii (Maca) improved semen parameters in adult men. Asian J Androl. 2001 Dec;3(4):301-3.
19. Mendes FR, Carlini EA. Brazilian plants as possible adaptogens: an ethnopharmacological survey of books edited in Brazil. J Ethnopharmacol. 2007 Feb 12;109(3):493-500.
20. Dording CM, Fisher L, Papakostas G, et al. A double-blind, randomized, pilot dose-finding study of maca root (L. Meyenii) for the management of SSRI-induced sexual dysfunction. CNS Neurosci Ther. 2008;14(3):182-91.
21. Brooks NA, Wilcox G, Walker KZ, et al. Beneficial effects of Lepidium meyenii (Maca) on psychological symptoms and measures of sexual dysfunction in postmenopausal women are not related to estrogen or androgen content. Menopause. 2008 Sep 6.
22. Safarinejad MR. Urtica dioica for treatment of benign prostatic hyperplasia: a prospective, randomized, double-blind, placebo-controlled, crossover study. J Herb Pharmacother. 2005;5(4):1-11.
23. Chen LH, Fang J, Li H, Demark-Wahnefried W, Lin X. Enterolactone induces apoptosis in human prostate carcinoma LNCaP cells via a mitochondrial-mediated, caspase-dependent pathway. Mol Cancer Ther. 2007 Sep;6(9):2581-90.
24. Beaumont DM, Mark TM Jr, Hills R, et al. The effects of chrysin, a Passiflora incarnata extract, on natural killer cell activity in male Sprague-Dawley rats undergoing abdominal surgery. AANA J. 2008 Apr;76(2):113-7.
25. Brown E, Hurd NS, McCall S, Ceremuga TE. Evaluation of the anxiolytic effects of chrysin, a Passiflora incarnata extract, in the laboratory rat. AANA J. 2007 Oct;75(5):333-7.
26. Zanoli P, Avallone R, Baraldi M. Behavioral characterisation of the flavonoids apigenin and chrysin. Fitoterapia. 2000 Aug;71(Suppl 1):S117-23.
27. Dhawan K, Kumar S, Sharma A. Beneficial effects of chrysin and benzoflavone on virility in 2-year-old male rats. J Med Food. 2002;5(1):43-8.
28. Konrad L, Müller HH, Lenz C, Laubinger H, Aumüller G, Lichius JJ. Antiproliferative effect on human prostate cancer cells by a stinging nettle root (Urtica dioica) extract. Planta Med. 2000 Feb;66(1):44-7.
29. Adlercreutz H. Lignans and human health. Crit Rev Clin Lab Sci. 2007;44(5-6):483-525.
30. Siqueira IR, Fochesatto C, Torres IL, et al. Antioxidant activities of Ptychopetalum olacoides (“muirapuama”) in mice brain. Phytomedicine. 2007 Nov;14(11):763-9.
31. Rowland DL, Tai W. A review of plant-derived and herbal approaches to the treatment of sexual dysfunctions. J Sex Marital Ther. 2003 May-Jun;29(3):185-205.
32. Gonzales GF, Cordova A, Vega K, et al. Effect of Lepidium meyenii (Maca), a root with aphrodisiac and fertility-enhancing properties, on serum reproductive hormone levels in adult healthy men. J Endocrinol. 2003 Jan;176(1):163-8.
33. Gonzales GF, Cordova A, Vega K, et al. Effect of Lepidium meyenii (MACA) on sexual desire and its absent relationship with serum testosterone levels in adult healthy men. Andrologia. 2002 Dec;34(6):367-72.
34. Gonzales GF, Miranda S, Nieto J, et al. Red maca (Lepidium meyenii) reduced prostate size in rats. Reprod Biol Endocrinol. 2005;35.
35. Gonzales GF, Vasquez V, Rodriguez D, et al. Effect of two different extracts of red maca in male rats with testosterone-induced prostatic hyperplasia. Asian J Androl. 2007 Mar;9(2):245-51.
36. Gasco M, Villegas L, Yucra S, et al. Dose-response effect of Red Maca (Lepidium meyenii) on benign prostatic hyperplasia induced by testosterone enanthate. Phytomedicine. 2007 Aug;14(7-8):460-4.
37. Vecera R, Orolin J, Skottova N, et al. The influence of maca (Lepidium meyenii) on antioxidant status, lipid and glucose metabolism in rat. Plant Foods Hum Nutr. 2007 Jun;62(2):59-63.
38. Oliveira CH, Moraes ME, Moraes MO, et al. Clinical toxicology study of an herbal medicinal extract of Paullinia cupana, Trichilia catigua, Ptychopetalum olacoides and Zingiber officinale (Catuama) in healthy volunteers. Phytother Res. 2005 Jan;19(1):54-7.
39. Waynberg J. Yohimbine vs. muira puama in the treatment of sexual dysfunction. Am J Nat Med. 1994;1:8-9.
40. da Silva AL, Piato AL, Bardini S, et al. Memory retrieval improvement by Ptychopetalum olacoides in young and aging mice. J Ethnopharmacol. 2004 Dec;95(2-3):199-203.
41. da Silva AL, Piato AL, Ferreira JG, et al. Promnesic effects of Ptychopetalum olacoides in aversive and non-aversive learning paradigms. J Ethnopharmacol. 2007 Feb 12;109(3):449-57.
42. Siqueira IR, Fochesatto C, da Silva AL, et al. Ptychopetalum olacoides, a traditional Amazonian “nerve tonic”, possesses anticholinesterase activity. Pharmacol Biochem Behav. 2003 Jun;75(3):645-50.
43. Moon YJ, Wang X, Morris ME. Dietary flavonoids: effects on xenobiotic and carcinogen metabolism. Toxicol In Vitro. 2006 Mar;20(2):187-210.
44. Cepa M, Correia-da-Silva G, da Silva EJ, et al. New steroidal aromatase inhibitors: suppression of estrogen-dependent breast cancer cell proliferation and induction of cell death. BMC Cell Biol. 2008;941.
45. van Meeuwen JA, Nijmeijer S, Mutarapat T, et al. Aromatase inhibition by synthetic lactones and flavonoids in human placental microsomes and breast fibroblasts—a comparative study. Toxicol Appl Pharmacol. 2008 May 1;228(3):269-76.
46. Burnett-Bowie SA, Roupenian KC, Dere ME, Lee H, Leder BZ. Effects of aromatase inhibition in hypogonadal older men: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Clin Endocrinol (Oxf). 2008 Jun 25.
47. Leder BZ, Rohrer JL, Rubin SD, Gallo J, Longcope C. Effects of aromatase inhibition in elderly men with low or borderline-low serum testosterone levels. J Clin Endocrinol Metab. 2004 Mar;89(3):1174-80.
48. Walle T, Otake Y, Brubaker JA, Walle UK, Halushka PV. Disposition and metabolism of the flavonoid chrysin in normal volunteers. Br J Clin Pharmacol. 2001 Feb;51(2):143-6.
49. Srinivasan K. Black pepper and its pungent principle-piperine: a review of diverse physiological effects. Crit Rev Food Sci Nutr. 2007;47(8):735-48.
50. Shukla Y, Prasad S, Tripathi C, et al. In vitro and in vivo modulation of testosterone mediated alterations in apoptosis related proteins by [6]-gingerol. Mol Nutr Food Res. 2007 Dec;51(12):1492-502.
51. Hedelin M, Klint A, Chang ET, et al. Dietary phytoestrogen, serum enterolactone and risk of prostate cancer: the cancer prostate Sweden study (Sweden). Cancer Causes Control. 2006 Mar;17(2):169-80.
52. McCann MJ, Gill CI, Linton T, et al. Enterolactone restricts the proliferation of the LNCaP human prostate cancer cell line in vitro. Mol Nutr Food Res. 2008 May;52(5):567-80.
53. Takase Y, Levesque MH, Luu-The V, et al. Expression of enzymes involved in estrogen metabolism in human prostate. J Histochem Cytochem. 2006 Aug;54(8):911-21.
54. Brooks JD, Thompson LU. Mammalian lignans and genistein decrease the activities of aromatase and 17beta-hydroxysteroid dehydrogenase in MCF-7 cells. J Steroid Biochem Mol Biol. 2005 Apr;94(5):461-7.
55. Wang C, Makela T, Hase T, Adlercreutz H, Kurzer MS. Lignans and flavonoids inhibit aromatase enzyme in human preadipocytes. J Steroid Biochem Mol Biol. 1994 Aug;50(3-4):205-12.
56. Available at: http://en.wikipedia.org/wiki/5-alpha-reductase_deficiency. Accessed October 3, 2008.
57. Evans BA, Griffiths K, Morton MS. Inhibition of 5 alpha-reductase in genital skin fibroblasts and prostate tissue by dietary lignans and isoflavonoids. J Endocrinol. 1995 Nov;147(2):295-302.
58. Zhang W, Wang X, Liu Y, et al. Effects of dietary flaxseed lignan extract on symptoms of benign prostatic hyperplasia. J Med Food. 2008 Jun;11(2):207-14.
59. Zitzmann M. Testosterone and the brain. Aging Male. 2006 Dec;9(4):195-9.
60. O’Connor DB, Archer J, Hair WM, Wu FC. Exogenous testosterone, aggression, and mood in eugonadal and hypogonadal men. Physiol Behav. 2002 Apr 1;75(4):557-66.
61. Seidman SN. Androgens and the aging male. Psychopharmacol Bull. 2007;40(4):205-18.
62. Bhasin S, Cunningham GR, Hayes FJ, et al. Testosterone therapy in adult men with androgen deficiency syndromes: an endocrine society clinical practice guideline. J Clin Endocrinol Metab. 2006 Jun;91(6):1995-2010.