Depresja. S-Adenozylometionina (SAM-e) - bezpieczne, efektywne wsparcie dla dobrego nastroju i nie tylko. Część 1
Depresja - SAM-e poprawia nastrój i uzupełnia działanie leków antydepresyjnych
Depresja jest jednym z głównych problemów zdrowia publicznego, które dotyka dzieci, młodzież oraz dorosłych. Kolejne generacje leków antydepresyjnych, takich jak trójcykliczne leki antydepresyjne i selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI), uznane zostały jako przełom w leczeniu chorób depresyjnych. Trójcykliczne leki antydepresyjne (takie jak imipramina, amitryptilina i inne) wyszły z użycia we wczesnych latach 90-tych, po znalezieniu dowodu, że wywołują one liczne, poważne skutki uboczne i często są źle tolerowane.[8] Okazało się, że nowsze leki SSRI (selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny) nie powodowały tych niepożądanych efektów. Od lat 90-tych stały się one ogromnie popularne. Ostatnie odkrycia wykazały jednak, że leki SSRI wydają się zwiększać ryzyko ideacji samobójczych u pewnych pacjentów, stając się źródłem zarówno zainteresowania, jak i kontrowersji.[9] W 2004 roku, agencja FDA umieściła na tych farmaceutykach ostrzeżenie, że mogą one zwiększać ryzyko myśli samobójczych u osób w każdym wieku.[10] Powstał wówczas dylemat, dręczący pacjentów jak również ich lekarzy, którzy chcieliby skutecznie leczyć depresję i unikać potencjalnie śmiertelnych skutków ubocznych związanych ze stosowaniem antydepresantów przepisywanymi na receptę. Aby bezpiecznie i skutecznie leczyć depresję, wiele osób zaczęło stosować terapię SAM-e. Chociaż stosuje się ją w tym celu od ponad ćwierć wieku,[11] aż do niedawna przypisywano jej stosunkowo mało uwagi w konwencjonalnej literaturze medycznej. Obecnie, rosnące dowody sugerują, że SAM-e działa tak jak pewne leki antydepresyjne, ale ma przy tym większy profil bezpieczeństwa. SAM-e wpływa na metabolizm neuroprzekaźników w mózgu - dopaminy i serotoniny, które pomagają kontrolować nastrój.[12] Przekracza również prawie nieprzenikliwą barierę krew-mózg, przeszkodę, która uniemożliwia wiele lekom oddziaływać na centralny układ nerwowy.[13] Naturalnie występujące poziomy SAM-e są niższe w płynie rdzeniowym u ludzi cierpiących na depresję,[14] a większy jej stan we krwi, jak wykazano, łagodzi objawy tej choroby.[15] Naukowcy odkryli również wyraźny związek między SAM-e i kwasem foliowym wykazując, że ich wspólne działanie, korzystnie wpływa na neuroprzekaźnik - monoaminę, wspomagając tym samym utrzymywanie zdrowego nastroju i optymalnych funkcji układu kognitywnego i nerwowego.[16] W małej, otwartej próbie z 1984 roku, naukowcy leczyli SAM-e dziewięciu hospitalizowanych pacjentów. U siedmiu z nich zaobserwowano poprawą lub ustąpienie symptomów.[17] W innym otwartym badaniu obejmujących 20 pacjentów, terapia SAM-e całkowicie uwolniła od objawów depresji 7 z 11 osób, u których wcześniej nie wystąpiła nieprawidłowa reakcja na leki antydepresyjne, oraz 2 z 9 badanych, u których poprzednie leczenie antydepresantami nie przyniosło rezultatów.[18] Badania przeprowadzone w późnych latach 80-tych odkryły, że SAM-e był równie efektywny w zwalczaniu depresji, co trójcykliczne leki antydepresyjne.[19] W pewnej podwójnie ślepej, kontrolowanej próbie, leczono pacjentów z głęboką depresją.[20] Dziewięciorgu z nich, dożylnie podawano SAM-e, a kolejna dziewiątka przyjmowała imipraminę przez 14 dni. Poprawa była zauważalna w grupie przyjmującej SAM-e już w pierwszym tygodniu, a do końca próby, u 66% z nich wykazano znaczną pozytywną zmianę, w porównaniu z tylko 22% wynikiem w grupie przyjmującej imipraminę. Włoscy naukowcy opublikowali wyniki dwóch wieloośrodkowych badań, porównujących SAM-e z doustnie przyjmowaną imipraminą.[21] W pierwszej próbie, 143 pacjentów stosowało doustnie każdego dnia 1600 mg SAM-e, a 138 - 150 mg imipraminę. W drugiej, 147 pacjentów otrzymywało 400 mg/dzień SAM-e poprzez domięśniowy zastrzyk a 148 brało doustnie imipraminę. Naukowcy następnie porównali wyniki na dwóch standardowych skalach mierzących depresję. Podczas gdy rezultaty leczenia pacjentów SAM-e i imipraminą były takie same, w grupie otrzymującej SAM-e zaobserwowano znacznie mniej skutków ubocznych. Aż u 46% pacjentów z głęboką depresją, wykazano częściową bądź żadną reakcję na terapię antydepresantami, podkreślając potrzebę znalezienia strategii, poprawiającej skuteczność leczenia.[22] W 2004 roku, naukowcy zbadali uzupełniający wpływ SAM-e i nowoczesnych leków antydepresyjnych.[23] Trzydziestu pacjentów, którzy wykazywali częściową odpowiedź na leki SSRI lub wenlafaksynę (Effexor ®) przyjmowali 800-1 600 mg/dzień SAM-e przez sześć tygodni. U pięćdziesięciu procent tych niereagujących na leczenie osób, po dodaniu SAM-e do ich terapii wykazano poprawę, a 43% doświadczyło remisji symptomów. Badacze wywnioskowali, że wzbogacenie terapii antydepresyjnej o SAM-e może efektywnie złagodzić objawy opornej na leczenie depresji. W terapiach leczących depresję, szybkie rozpoczęcie działania jest szczególnie ważne. Podczas gdy większość środków przepisywanych na receptę potrzebuje do trzech tygodni stosowania, zastrzyki SAM-e (400 mg na dzień) u 195 pacjentów [24] zmniejszyły objawy depresji już po siedmiu dniach, z dalszą poprawą w ciągu 15 dni — prawie na tydzień wcześniej niż można by oczekiwać od leków na receptę. U osób cierpiących na depresję i mających HIV/AIDS,[25] leczenie SAM-e również zmniejszyło rozmiar objawów tej choroby już po jednym tygodniu stosowania, stale przynosząc poprawą przez wszystkie osiem tygodni tej próby. Wykazano również, że SAM-e przyśpiesza początek działania standardowych leków antydepresyjnych. Na przykład, w podwójnie ślepej próbie obejmującej 40 badanych, doustne leczenie 150 mg/dzień imipraminą [26] oraz zastrzykami z SAM-e (w 200 mg dzień), zmniejszyło objawy depresji szybciej niż sama imipramina. Fibromialgia, wyniszczająca choroba charakteryzująca się uporczywym, mięśniowo-szkieletowy bólem i zakłóceniami snu, często doprowadza do wyraźnych zmian nastroju, wliczając w to objawy depresji. SAM-e w dawkach do 800 mg/dzień może złagodzić symptomy fibromialgii, takich jak depresja, znużenie i sztywność poranna — przypuszczalnie dzięki jej przeciwzapalnym i poprawiającym nastrój właściwościom.[27]
- S-adenozylometionina (SAM-e), długo stosowana w Europie jako lek na receptę, zwalczający depresję, została wprowadzona na rynek USA w 1996 przez Life Extension.
- SAM-e uczestniczy w wielu istotnych, biochemicznych reakcjach w organizmie, wpływając na ochronę przeciwutleniającą, sygnalizację komórkową oraz produkcję neuroprzekaźników i hormonów.
- SAM-e szybko i skutecznie poprawia nastrój w stanie depresji, w sposób porównywalny do leków na receptę, niosąc przy tym minimalne lub żadne skutki uboczne. Może być pomocna nawet w przypadku odpornej depresji.
- SAM-e oferuje liczne korzyści dla osób z chorobami wątroby i pęcherzyka żółciowego dzięki poprawie przepływu żółci i ochronie wątroby przed wywołanymi przez toksyny uszkodzeniami. Łagodzi również ból i zapalenie stawów, ze skutecznością porównywalną do niesteroidowych, przeciwzapalnych leków (NSAID), takich jak ibuprofen.
- SAM-e wspomaga zdrowe funkcje śródbłonka a pewnego dnia może być stosowana do ochrony wyściółki naczyń krwionośnych przed niebezpiecznym rezultatem niedokrwienia (pozbawienia tlenu), które pojawia się przy ataku serca, udaru i przeszczepie chirurgicznym.
[1] Vedantum S. Antidepressants a suicide risk for young adults. The Washington Post. December 14, 2006:A16
[2] Vedantum S. Antidepressants a suicide risk for young adults. The Washington Post. December 14, 2006:A16
[3] Friedel HA, Goa KL, Benfield P. S-adenosyl-L-methionine. A review of its pharmacological properties and therapeutic potential in liver dysfunction and affective disorders in relation to its physiological role in cell metabolism. Drugs. 1989 Sep;38(3):389-416.
[4] Pancheri P, Scapicchio P, Chiaie RD. A double-blind, randomized parallel-group, efficacy and safety study of intramuscular S-adenosyl-L-methionine 1,4-butanedisulphonate (SAMe) versus imipramine in patients with major depressive disorder. Int J Neuropsychopharmacol. 2002 Dec;5(4):287-94.
Roncaglia N, Locatelli A, Arreghini A, et al. A randomised controlled trial of ursodeoxycholic acid and S-adenosyl-l-methionine in the treatment of gestational cholestasis. BJOG. 2004 Jan;111(1):17-21.
Soeken KL, Lee WL, Bausell RB, Agelli M, Berman BM. Safety and efficacy of S-adenosylmethionine (SAMe) for osteoarthritis. J Fam Pract. 2002 May;51(5):425-30.
[5] Mischoulon D, Fava M. Role of S-adenosyl-L-methionine in the treatment of depression: a review of the evidence. Am J Clin Nutr. 2002 Nov;76(5):1158S-61S.
[6] Frezza M, Surrenti C, Manzillo G, et al. Oral S-adenosylmethionine in the symptomatic treatment of intrahepatic cholestasis. A double-blind, placebo-controlled study. Gastroenterology. 1990 Jul;99(1):211-5.
[7] Soeken KL, Lee WL, Bausell RB, Agelli M, Berman BM. Safety and efficacy of S-adenosylmethionine (SAMe) for osteoarthritis. J Fam Pract. 2002 May;51(5):425-30.
[8] Kagan BL, Sultzer DL, Rosenlicht N, Gerner RH. Oral S-adenosylmethionine in depression: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Am J Psychiatry. 1990 May;147(5):591-5.
[9] Gibbons RD, Hur K, Bhaumik DK, Mann JJ. The relationship between antidepressant prescription rates and rate of early adolescent suicide. Am J Psychiatry. 2006 Nov;163(11):1898-904.
[10] Rihmer Z, Akiskal H. Do antidepressants t(h)reat(en) depressives? Toward a clinically judicious formulation of the antidepressant-suicidality FDA advisory in light of declining national suicide statistics from many countries. J Affect Disord. 2006 Aug;94(1-3):3-13.
[11] Monaco P, Quattrocchi F. Study of the antidepressive effects of a biological transmethylating agent (S-adenosyl-methione or SAM). Riv Neurol. 1979 Nov;49(6):417-39.
Papakostas GI, Alpert JE, Fava M. S-adenosyl-methionine in depression: a comprehensive review of the literature. Curr Psychiatry Rep. 2003 Dec;5(6):460-6.
13. Carney MW, Edeh J, Bottiglieri T, Reynolds EM, Toon
[12] Carney MW, Edeh J, Bottiglieri T, Reynolds EM, Toone BK. Affective illness and S-adenosyl methionine: a preliminary report. Clin Neuropharmacol. 1986;9(4):379-85.
[13] Carney MW, Toone BK, Reynolds EH. S-adenosylmethionine and affective disorder. Am J Med. 1987 Nov 20;83(5A):104-6.
[14] Bottiglieri T, Godfrey P, Flynn T, et al. Cerebrospinal fluid S-adenosylmethionine in depression and dementia: effects of treatment with parenteral and oral S-adenosylmethionine. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 1990 Dec;53(12):1096-8.
[15] Bell KM, Potkin SG, Carreon D, Plon L. S-adenosylmethionine blood levels in major depression: changes with drug treatment. Acta Neurol Scand Suppl. 1994;154:15-8.
[16] Carney MW, Edeh J, Bottiglieri T, Reynolds EM, Toone BK. Affective illness and S-adenosyl methionine: a preliminary report. Clin Neuropharmacol. 1986;9(4):379-85.
[17] Lipinski JF, Cohen BM, Frankenburg F, et al. Open trial of S-adenosylmethionine for treatment of depression. Am J Psychiatry. 1984 Mar;141(3):448-50.
[18] Rosenbaum JF, Fava M, Falk WE, et al. The antidepressant potential of oral S-adenosyl-l-methionine. Acta Psychiatr Scand. 1990 May;81(5):432-6.
[19] Kagan BL, Sultzer DL, Rosenlicht N, Gerner RH. Oral S-adenosylmethionine in depression: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Am J Psychiatry. 1990 May;147(5):591-5.
[20] Bell KM, Potkin SG, Carreon D, Plon L. S-adenosylmethionine blood levels in major depression: changes with drug treatment. Acta Neurol Scand Suppl. 1994;154:15-8.
[21] Pancheri P, Scapicchio P, Chiaie RD. A double-blind, randomized parallel-group, efficacy and safety study of intramuscular S-adenosyl-L-methionine 1,4-butanedisulphonate (SAMe) versus imipramine in patients with major depressive disorder. Int J Neuropsychopharmacol. 2002 Dec;5(4):287-94.
Delle CR, Pancheri P, Scapicchio P. Efficacy and tolerability of oral and intramuscular S-adenosyl-L-methionine 1,4-butanedisulfonate (SAMe) in the treatment of major depression: comparison with imipramine in 2 multicenter studies. Am J Clin Nutr. 2002 Nov;76(5):1172S-6S.
[22] Papakostas GI, Alpert JE, Fava M. S-adenosyl-methionine in depression: a comprehensive review of the literature. Curr Psychiatry Rep. 2003 Dec;5(6):460-6.
[23] Alpert JE, Papakostas G, Mischoulon D, et al. S-adenosyl-L-methionine (SAMe) as an adjunct for resistant major depressive disorder: an open trial following partial or nonresponse to selective serotonin reuptake inhibitors or venlafaxine. J Clin Psychopharmacol. 2004 Dec;24(6):661-4.
[24] Fava M, Giannelli A, Rapisarda V, Patralia A, Guaraldi GP. Rapidity of onset of the antidepressant effect of parenteral S-adenosyl-L-methionine. Psychiatry Res. 1995 Apr 28;56(3):295-7.
[25] Shippy RA, Mendez D, Jones K, Cergnul I, Karpiak SE. S-adenosylmethionine (SAM-e) for the treatment of depression in people living with HIV/AIDS. BMC Psychiatry. 2004 Nov 11;438.
[26] Berlanga C, Ortega-Soto HA, Ontiveros M, Senties H. Efficacy of S-adenosyl-L-methionine in speeding the onset of action of imipramine. Psychiatry Res. 1992 Dec;44(3):257-262.
[27] Jacobsen S, nneskiold-Samsoe B, Andersen RB. Oral S-adenosylmethionine in primary fibromyalgia. Double-blind clinical evaluation. Scand J Rheumatol. 1991;20(4):294-302.
Tavoni A, Vitali C, Bombardieri S, Pasero G. Evaluation of S-adenosylmethionine in primary fibromyalgia. A double-blind crossover study. Am J Med. 1987 Nov 20;83(5A):107-10.