1. Strona główna
  2. Home
  3. Blog
  4. Prostata
  5. Przywrócenie równowagi męskich hormonów

Przywrócenie równowagi męskich hormonów

11309 Views Posted on: 2020-10-28
Posted by: Ireneusz Adamczyk

Dlaczego tak ważne jest utrzymanie równowagi hormonów męskich?

Why is it Important to Maintain Balanced Male Hormones?Utrzymanie zrównoważonego poziomu hormonów męskich ma zasadnicze znaczenie dla ogólnego stanu zdrowia. Niestety, poziom testosteronu u mężczyzn spada wraz z wiekiem. Większość mężczyzn wie, że testosteron jest ważny dla prawidłowych funkcji seksualnych. Badania wykazują również, że ma on kluczowe znaczenie dla: utrzymania prawidłowych funkcji poznawczych i prawidłowej masy ciała, poprawy wrażliwości na insulinę i metabolizmu glukozy, oraz wspomagania zdrowia serca i nie tylko. Ponadto wydaje się, że stosunek testosteronu do estrogenu jest ważnym wskaźnikiem śmiertelności mężczyzn z chorobami serca.

Na poziom testosteronu wpływa kilka innych hormonów i enzymów, takich jak: dehydroepiandrosteron (DHEA) (prekursor testosteronu i estrogenu), aromataza (enzym, który przekształca testosteron w estrogen) i globulina wiążąca hormony płciowe (SHBG) (glikoproteina, wiążąca testosteron). Przed zastosowaniem jakiejkolwiek terapii zastępczej zaleca się przeprowadzenie kompleksowych testów hormonalnych.

Naturalne składniki, takie jak korzeń pokrzywy i cynk, mogą wspomagać utrzymanie prawidłowego poziomu testosteronu.

Jakie czynniki mogą powodować obniżony poziomu testosteronu?

  • Wiek
  • Nadwaga
  • Stres oksydacyjny
  • Spadające poziomy prekursorów testosteronu, takich jak DHEA
  • Zły stan odżywienia i pogorszenie czynności wątroby

Dlaczego ważne jest badanie poziomu hormonów?

Why is it Important to Get Hormone Levels TestedKompleksowe testy hormonalne są konieczne do uzyskania pełnego obrazu poziomu hormonów. Do określenia proporcji ważny jest zarówno poziom wolnego, jak i całkowitego testosteronu, a także poziom estrogenu. Poziomy hormonów będą się znacznie różnić pomiędzy różnymi osobami, dlatego też ważne jest, aby co jakiś czas powtarzać testy i kontrolować, czy poziomy hormonów spadają, lub ulegają zmianie. TYLKO po kompleksowych badaniach można zdecydować, czy hormonalna terapia zastępcza jest dobrym wyborem i należy ją stosować TYLKO pod kierunkiem lekarza.

Czy podwyższony poziom testosteronu powoduje zwiększone ryzyko pojawienia się nowotworu prostaty?

Nie. W momencie pisania tego artykułu literatura naukowa nie potwierdza związku między wysokim poziomem testosteronu a zwiększonym ryzykiem pojawienia się nowotworu prostaty.

Jakie są naturalne sposoby na zwiększenie poziomu testosteronu?

Oprócz hormonalnej terapii zastępczej istnieje wiele naturalnych sposobów wspomagania prawidłowego poziomu testosteronu i prawidłowych funkcji seksualnych mężczyzn:

  • What are Natural Ways to Boost Testosterone LevelsCynk. Cynk jest niezbędny w wielu aspektach męskich funkcji rozrodczych, od metabolizmu testosteronu po ruchliwość plemników.
  • DHEA. Jako prekursor testosteronu, odpowiedni poziom DHEA jest niezbędny dla zdrowej produkcji testosteronu. Poziomy DHEA spadają wraz z wiekiem.
  • Tribulus. Protodioscyna, aktywny składnik Tribulus terrestris (Buzdyganek naziemny), może przekształcić się w DHEA w organizmie. Buzdyganek naziemny uchodzi za afrodyzjak, a badania z udziałem zwierząt wydają się potwierdzać jego zdolność do poprawy funkcji seksualnych.
  • Antyoksydanty. Wykazano, że suplementacja przeciwutleniaczy, w tym witaminy A i E oraz selen, zwiększa produkcję testosteronu u mężczyzn.
  • Chryzyna. Ten bioflawonoid naturalnie hamuje aromatazę, a tym samym może zmniejszać konwersję testosteronu do estrogenu. Jego biodostępność można zwiększyć stosując piperynę (ekstrakt z czarnego pieprzu).
  • Korzeń pokrzywy. Lignany występujące w korzeniu pokrzywy mogą zapobiegać wiązaniu testosteronu przez SHBG, co może zwiększyć poziom wolnego testosteronu. Korzeń pokrzywy jest często stosowany w łagodzeniu objawów łagodnego przerostu gruczołu krokowego.
  • Muira puama. Muira puama może poprawić sprawność seksualną u mężczyzn z obniżonym libido.
  • Indole-3-carbinol (I3C). I3C, występujący w wielu warzywach krzyżowych, może chronić prostatę przed szkodliwymi metabolitami estrogenu.
  • Pygeum. Pygeum jest stosowany w Europie w łagodzeniu objawów łagodnego przerostu gruczołu krokowego od lat sześćdziesiątych XX wieku. Pygeum może zapobiegać przekształcaniu testosteronu do metabolitu, który może pogarszać stan łagodnego przerost prostaty.
  • Palma sabałowa. Palma sabałowa to popularny suplement wspomagający zdrowie prostaty. Jego korzyści kliniczne obejmują zmniejszenie parcia na mocz w nocy i mniejszy dyskomfort związany z oddawaniem moczu.
  • Inne produkty naturalne, takie jak: kwercetyna, olej z ryb, maca, L-karnityna, białko i inne, mogą pomóc w utrzymaniu prawidłowego poziomu testosteronu oraz prawidłowych funkcji seksualnych mężczyzn.

Znaczenie testosteronu dla męskich funkcji seksualnych jest oczywiste dla większości klientów Life Extension. Nowe badania podkreślają jednak kluczową rolę, jaką testosteron odgrywa w utrzymaniu młodzieńczej struktury neurologicznej, łagodzeniu depresji, a także indukowaniu utraty tkanki tłuszczowej u mężczyzn, którzy nie są w stanie zmniejszyć masy ciała niezależnie od diety i ćwiczeń.

Ostatnie badania wykazały, że niski poziom testosteronu u mężczyzn jest silnie powiązany z zespołem metabolicznym, cukrzycą typu 2, chorobami układu krążenia 1 i prawie 50% wzrostem śmiertelności w ciągu siedmiu lat.2

Przywrócenie prawidłowego poziomu testosteronu do poziomów młodzieńczych u otyłych mężczyzn w średnim wieku skutkowało wzrostem wrażliwości na insulinę, a także obniżeniem całkowitego cholesterolu, masy tłuszczowej, obwodu talii oraz redukcji ilości cytokin prozapalnych związanych z miażdżycą, cukrzycą i zespołem metabolicznym.3-5 Ponadto, terapia testosteronem znacząco poprawiła erekcję 6, wydolność funkcjonalną czy zdolność do wykonywania aktywności fizycznej u mężczyzn z niewydolnością serca.7

Czynniki wpływające na poziom testosteronu u mężczyzn

DHEA

Dehydroepiandrosteron (DHEA) to hormon wytwarzany z cholesterolu, który następnie podąża jednym z dwóch szlaków, z których oba obejmują dwuetapowe konwersje enzymatyczne, w celu uzyskania estrogenów lub testosteronu. Zatem poziomy DHEA mogą odgrywać rolę w określaniu poziomów estrogenu i testosteronu, chociaż sam DHEA zwykle nie wystarczy, aby wystarczająco przywrócić poziom testosteronu u starzejących się mężczyzn.

Aromataza

Jednym z najważniejszych czynników wpływających na poziom testosteronu i stosunek testosteronu do estrogenu jest enzym aromatazy. Aromataza przekształca testosteron w estrogen, dodatkowo obniżając poziom wolnego testosteronu i zwiększając poziom estrogenu.

Nadwaga

Factors That Affect Testosterone Levels in MenOtyłość i związana z nią hiperinsulinemia hamują działanie hormonu luteinizującego (LH) w jądrach, co może znacznie obniżyć poziom krążącego testosteronu8, nawet u mężczyzn poniżej 40 roku życia. Ponadto zwiększona masa tłuszczu brzusznego została skorelowana ze zwiększonym poziomem aromatazy.10

Błędne koło niskiego poziomu testosteronu i otyłości zostało opisane jako cykl hipogonadyzmu / otyłości. W tym cyklu niski poziom testosteronu powoduje wzrost tkanki tłuszczowej w jamie brzusznej, co z kolei prowadzi do zwiększonej aktywności aromatazy. Zwiększa to konwersję testosteronu do estrogenów, co dodatkowo obniża poziom testosteronu i zwiększa skłonność do gromadzenia się tłuszczu w okolicach brzucha.11,12

Globulina wiążąca hormony płciowe 

Większość testosteronu krążącego we krwi jest związana z globuliną wiążącą hormony płciowe (SHBG) (60%) lub albuminą (38%). Tylko niewielka część (2%) jest niezwiązana lub „wolna”.13

Testosteron wiąże się mocniej z SHBG niż z albuminą.14 W konsekwencji tylko testosteron związany z albuminami i wolny testosteron stanowią biodostępne formy testosteronu, które są dostępne dla tkanek docelowych i realizują działanie niezbędnego hormonu.13  Na biodostępność testosteronu wpływa zatem poziom SHBG

Starzejący się mężczyźni doświadczają zarówno wzrostu aktywności aromatazy, jak i wzrostu produkcji SHBG. Rezultatem netto jest wzrost stosunku estrogenu do testosteronu oraz spadek całkowitego i wolnego poziomu testosteronu.15 Jak zostanie omówione poniżej, kluczowe jest, aby ten wypaczony stosunek był zrównoważony.

Funkcja wątroby

Wątroba jest odpowiedzialna za usuwanie nadmiaru estrogenu i SHBG, a jakiekolwiek pogorszenie czynności wątroby może zaostrzyć nierównowagę hormonalną i zagrozić zdrowemu poziomowi testosteronu. Dlatego ważne jest, aby starzejący się mężczyźni również dążyli do optymalnej pracy wątroby.

Skutki związanego z wiekiem spadku poziomu testosteronu i terapia testosteronem

Dokładna przyczyna związanego z wiekiem obniżenia poziomu testosteronu nie jest znana. Jest ona prawdopodobnie wynikiem połączenia różnych czynników, w tym:

  • Zwiększenie tkanki tłuszczowej (zwłaszcza tłuszczu w okolicy brzucha, a tym samym zwiększenie aktywności aromatazy)
  • Uszkodzenie oksydacyjne tkanek odpowiedzialnych za produkcję testosteronu
  • Zmniejszenie syntezy testosteronu w jądrach
  • Spadające poziomy prekursorów, takich jak DHEA
  • Stan odżywienia i czynność wątroby

Konsekwencje spadku poziomu testosteronu są bardzo poważne.

Skład ciała i stan zapalny

Body Composition and InflammationTestosteron wpływa na metabolizm komórek tłuszczowych i utratę tłuszczu na kilka sposobów:
- hamuje magazynowanie tłuszczu poprzez blokowanie kluczowego enzymu zwanego lipazą lipoproteinową. Enzym ten jest niezbędny dla wchłaniania tłuszczu do komórek tłuszczowych,
- stymulowanie spalania tłuszczu poprzez zwiększenie liczby specyficznych receptorów na błonie komórek tłuszczowych, które uwalniają zgromadzony tłuszcz,
- zwiększenie wrażliwości na insulinę,
- zwiększenie wzrostu włókien mięśniowych,
- zmniejszenie złogów tłuszczu.


Wszystkie te efekty wspomagają uzyskanie beztłuszczowej masy ciała oraz zmniejszają istniejącą masę tłuszczową.16,17 Badania kontrolowane placebo wykazały zarówno znaczny wzrost beztłuszczowej masy ciała, jak i spadek masy tłuszczowej po różnych cyklach leczenia testosteronem u starszych mężczyzn. W badaniach tych najkorzystniejsze zmiany w składzie ciała zaobserwowano u uczestników z niskim wyjściowym poziomem testosteronu, którzy stosowali terapię testosteronem przez 12 miesięcy lub dłużej.18

Pojawiające się dowody sugerują, że utrzymywanie młodzieńczego poziomu testosteronu może pomóc starzejącym się mężczyznom w zapobieganiu różnym chorobom zapalnym, takim jak miażdżyca i zapalenie stawów. Silnie hamując aktywność enzymu zwanego 5-lipoksygenazą testosteron wycisza podstawowy szlak prozapalny zaangażowany w syntezę cząsteczek sygnałowych znanych jako leukotrieny.19 Leukotrieny są pochodnymi prozapalnego kwasu tłuszczowego omega-6 kwasu arachidonowego. Te właśnie cząsteczki są przyczyną rozwoju astmy i zapalenia oskrzeli, a także odgrywają znaczącą rolę w patologii chorób układu krążenia i cukrzycy.20,21

W badaniu z udziałem 184 mężczyzn z niskim poziomem testosteronu, 18 tygodni terapii zastępczej testosteronem stłumiło markery zapalenia, w tym IL-1β, TNF-α i białko C-reaktywne. Co więcej, w porównaniu z mężczyznami, którzy otrzymali placebo, mężczyźni otrzymujący substytut testosteronu wykazywali znaczny spadek masy ciała, wskaźnika masy ciała (BMI) i obwodu talii.22 Zmniejszenie obwodu talii wskazuje na to, że testosteron redukuje gromadzenie się tłuszczu wokół tułowia. Jest to szczególnie ważne ze względu na centralną masę tłuszczową i jest silnie związane ze zwiększoną podatnością na choroby zapalne oraz ze zwiększoną śmiertelnością.23

Wykazano, że terapia testosteronem zmniejsza wagę i poprawia parametry zdrowia u mężczyzn z niskim poziomem testosteronu. W nierandomizowanym badaniu rejestrowym, w którym udział wzięło 471 otyłych mężczyzn z hipogonadyzmem, pacjenci wybrali albo iniekcje  undekanianu testosteronu(1000 mg co 12 tygodni), albo brak leczenia (grupa kontrolna). Po 11 latach masa ciała zmniejszyła się średnio o 23 kg (około 20% masy ciała) w grupie stosującej testosteron w porównaniu ze wzrostem o 6 kg (około 6% masy ciała) w grupie kontrolnej. Leczenie testosteronem wiązało się również ze zmniejszeniem obwodu talii o 13,3 cm w porównaniu ze wzrostem o 6,7 cm w grupie kontrolnej. Ponadto, testosteron mógł mieć pozytywny wpływ na inne aspekty zdrowotne. W grupie kontrolnej zawały serca wystąpiły u 28%, a udar u 27% mężczyzn, w grupie stosującej testosteron nie odnotowano ani zawałów serca ani udarów mózgu. Zaobserwowano również znacznie mniejszą liczbę zgonów u osób, które otrzymały testosteron w porównaniu z tymi, którzy go nie otrzymali (8% w porównaniu z 32%). 99 Co ważne, wyniki tego badania nie zostały jeszcze opublikowane w recenzowanym czasopiśmie w momencie pisania tego tekstu i mogą ulec zmianie po recenzowaniu. Wyniki tego badania zostały natomiast zaprezentowane na wirtualnym Europejskim i Międzynarodowym Kongresie poświęconym otyłości w 2020 r.

Układ mięśniowo-szkieletowy


Integralność kości opiera się na równowadze między tworzeniem kości a resorpcją kości, która jest kontrolowana przez wiele czynników, w tym także przez poziomy estrogenu i testosteronu.  W badaniu klinicznym testosteron zwiększał gęstość mineralną kości u starszych mężczyzn. 26 Suplementacja testosteronu ma również pozytywny wpływ na metabolizm i siłę mięśni. 27 Ten pozytywny efekt nie słabnie wraz z wiekiem.

Centralny układ nerwowy

Central Nervous SystemKluczem do zdrowego starzenia się jest optymistyczne spojrzenie na życie oraz umiejętność angażowania się w aktywność społeczną i fizyczną. Jednak niski poziom testosteronu wiąże się z depresją i innymi zaburzeniami psychicznymi.28 Niestety, wiele konwencjonalnych leków przeciwdepresyjnych stosowanych u starzejących się mężczyzn tłumi libido. Niektórzy eksperci sugerują, że terapia testosteronem może znacznie zredukować zapotrzebowanie na leki przeciwdepresyjne.29,30 Ponadto leczenie testosteronem często poprawia samopoczucie.31

Funkcje poznawcze i czujność są częściowo również regulowane poprzez wpływ testosteronu na centralny układ nerwowy.32 Wykazano, że niski poziom testosteronu koreluje z gorszymi wynikami w różnych testach psychometrycznych 33, a podobne efekty odnotowano u mężczyzn u których stosuje się androgenową terapią deprywacyjną - terapia stosowana przy nowotworach prostaty. Terapia ta obniża poziomy testosteronu.34


Testosteron działa również jako endogenny środek neuroprotekcyjny, zdolny do wspierania integralności neuronów przeciwko różnym toksycznym działaniom, w tym stresowi oksydacyjnemu.35,36 Ponadto wykazano, że testosteron zmniejsza akumulację β-amyloidu, ważnego czynnika patofizjologicznego w chorobie Alzheimera.37,38

Testosteron poprawia przeżywalność neuronów w regionach mózgu podatnych na choroby neurodegeneracyjne. U mężczyzn z chorobami neurodegeneracyjnymi obserwuje się niskie poziomy testosteronu. 39,40 Badania wykazują, że utrata testosteronu nastąpiła 5–10 lat przed zdiagnozowaniem choroby Alzheimera. Obserwacje te sugerują, że niski poziom testosteronu jest ważnym czynnikiem ryzyka choroby Alzheimera.41,42 W badaniu klinicznym z udziałem 36 mężczyzn, u których niedawno zdiagnozowano chorobę Alzheimera, zastosowano domięśniowe leczenie testosteronem w dawce 200 mg co dwa tygodnie przez okres do jednego roku. W obu przypadkach zaobserwowano poprawę funkcji poznawczych oraz widzenia przestrzennego.43

Glukoza i metabolizm lipidów

Glucose and Lipid MetabolismTestosteron został również powiązany z funkcją metaboliczną organizmu. Konkretnie, badania wykazały odwrotny związek między nasileniem zespołu metabolicznego, stanem charakteryzującym się nadmiarem tłuszczu w jamie brzusznej, wysokim cholesterolem i wysokim ciśnieniem krwi, które predysponuje do chorób układu krążenia, a niskim poziomem testosteronu w osoczu.18,44 Badanie kliniczne wykazało, że mężczyźni z niskim poziomem testosteronu są dwa razy bardziej oporni na insulinę niż ich odpowiednicy z normalnym poziomem testosteronu, a 90% spełnia kryteria zespołu metabolicznego.45

Wydaje się również, że istnieje odwrotna zależność między niskim poziomem testosteronu a cukrzycą u mężczyzn.46 Mężczyźni z cukrzycą mają niższy poziom testosteronu w porównaniu z mężczyznami bez cukrzycy w wywiadzie.47 Trzecie badanie National Health and Nutrition przeprowadzone z udziałem 1413 mężczyznach wykazało, że mężczyźni początkowo znajdujący się na najniższej pozycji pod względem wolnego lub biodostępnego testosteronu byli około cztery razy bardziej narażeni na cukrzycę w porównaniu z tymi, którzy uplasowali się na najwyższej pozycji, po tym, jak naukowcy dostosowali wyniki do wieku, rasy / pochodzenia etnicznego i otyłości.48

Układ krążenia

Cardiovascular Health
Podczas gdy powszechnie uważano, że ponieważ z powodu zawału serca umiera więcej mężczyzn niż kobiet, to musi to mieć coś wspólnego z testosteronem. Jednak badania wskazują, że w rzeczywistości może być odwrotnie. Wydaje się, że niski poziom testosteronu jest skorelowany z kilkoma czynnikami ryzyka rozwoju chorób układu krążenia, w tym z miażdżycowymi profilami lipidowymi, insulinoopornością, otyłością i skłonnością do zakrzepów49. Ponadto, ostatnie badania wykazują wyraźny związek między niskim poziomem testosteronu a zwiększoną częstością występowania chorób układu krążenia i zwiększoną śmiertelnością u mężczyzn.2

Zdrowie prostaty

W porównaniu do młodszych mężczyzn, starsi mężczyźni mają znacznie wyższy poziom estradiolu (silnej formy estrogenu) w porównaniu z poziomem wolnego testosteronu krążącego w organizmie. Te rosnące poziomy estrogenu i spadające poziomy androgenów są najbardziej widoczne w gruczole krokowym.


Poziom estrogenu w prostacie wzrasta wraz z wiekiem, a poziom estrogenu w tkankach prostaty wzrasta jeszcze bardziej u mężczyzn z łagodnym przerostem gruczołu krokowego.50-52

Jedno z ważnych badań wykazuje, że testosteron jest korzystny dla gruczołu krokowego w zdecydowanej większości przypadków. W tym badaniu naukowcy przeanalizowali wiele parametrów, w tym objętość prostaty, poziom antygenu swoistego dla prostaty (PSA) oraz objawy ze strony dolnych dróg moczowych. Badanie przeprowadzono na grupie mężczyzn z niskim lub niskim prawidłowym poziomem testosteronu53. Spośród 207 badanych mężczyzn, u 187 zaobserwowano pozytywne skutki leczenia testosteronem.

Znaczenie testów hormonalnych

The Importance of Hormone TestingMiliony starzejących się mężczyzn mają zarówno niski poziom testosteronu jak też wysoki poziom cholesterolu. Lekarze przepisują zwykle leki obniżające poziom cholesterolu, podczas gdy związany z wiekiem wzrost poziomu cholesterolu może być po prostu sposobem organizmu na zwiększenie poziomu hormonów poprzez dostarczanie surowców niezbędnych do ich produkcji54. Naukowcy z Life Extension z powodzeniem leczyli wysoki poziom cholesterolu za pomocą programu bioidentycznej hormonalnej terapii zastępczej.


W Life Extension uważamy, że kompleksowe testy hormonalne, wraz z dokładnym badaniem fizykalnym, są niezbędne w wykrywaniu zaburzeń równowagi hormonalnej u starzejących się mężczyzn.

Tak zwane „normalne” poziomy testosteronu u starszych mężczyzn odzwierciedlają średnie populacyjne. Life Extension uważa, że większość starzejących się mężczyzn wolałaby nie akceptować utraty młodzieńczego wigoru jako normalnego. Zamiast tego sugerujemy, że bardziej wiarygodny optymalny poziom dla wszystkich mężczyzn byłby w górnej części zakresu odniesienia stosowanego dla mężczyzn w wieku od 21 do 49 lat, a każda suplementacja powinna mieć na celu przywrócenie poziomów hormonów do tego zakresu. Obecny optymalny poziom wolnego testosteronu sugerowany przez Life Extension wynosi 20-25 pg / ml.

Podczas pomiaru poziomu testosteronu kluczowe jest określenie poziomów zarówno wolnego, jak i całkowitego testosteronu. Pozwoli to zrozumieć przyczynę wszelkich obserwowanych objawów niedoboru.55

Ze względu na trudności w standaryzacji sprzętu i różnice pomiędzy różnymi laboratoriami, zaleca się, aby lekarze konsekwentnie korzystali z tych samych laboratoriów oraz aby zapoznali się z dokładnością, precyzją i definicją normalnych wartości dla testów oferowanych w tych laboratoriach.13


Należy również pamiętać, że poziomy zarówno wolnego, jak i całkowitego testosteronu we krwi różnią się znacznie u poszczególnych osób, co utrudnia ustalenie ogólnego punktu odniesienia, na podstawie którego można zastosować standardowe leczenie. Jednak poziomy te są dość spójne u poszczególnych osób, dlatego ważne jest, aby mężczyźni badali poziom hormonów co umożliwi określenie indywidualnego sposobu leczenia.

Podczas wstępnych testów konieczne jest również sprawdzenie poziomu estrogenu. Wiele niepożądanych skutków wynikających z braku równowagi męskich hormonów jest w rzeczywistości spowodowanych podwyższonym poziomem estrogenu w stosunku do niskiego poziomu testosteronu (stosunek estrogen / testosteron). Optymalny poziom estrogenu dla starzejących się mężczyzn (mierzonego jako estradiol) sugerowany przez Life Extension wynosi 20-30 pg / ml.

Poziom estrogenów ma kluczowe znaczenie dla starzejących się mężczyzn

Estrogen Balance is Critical to Aging MenW badaniu opublikowanym w Journal of the American Medical Association (JAMA) zmierzono poziom estradiolu we krwi u 501 mężczyzn z przewlekłą niewydolnością serca. W porównaniu z mężczyznami z kwintylu ze zrównoważonym poziomem estrogenu, mężczyźni z najwyższego kwintylu (poziom estradiolu w surowicy 37,40 pg / ml lub wyższy) byli znacznie bardziej  (133%) narażeni na ryzyko zgonu. Osoby z najniższego kwintylu poziomów estradiolu (poziomy estradiolu w surowicy poniżej 12,90 pg / ml) mieli bardzo podwyższony (317%) wskaźnik śmiertelności w porównaniu z grupą mającą zrównoważony poziom estrogenu. Mężczyźni z kwintylu ze zrównoważonym poziomem estrogenu (z najmniejszym ryzykiem zgonu) mieli poziom estradiolu w surowicy pomiędzy 21,80 a 30,11 pg / ml.56 Jest to idealny zakres, który jest od dawna rekomendowany przez Life Extension.

Problem epidemiczny, który obserwuje Life Extension u starzejących się klientów płci męskiej, to zbyt niska ilość wolnego testosteronu, czyli mniej niż 20-25 pg / ml surowicy, co w połączeniu z nadmiarem estradiolu (ponad 30 pg / ml surowicy) może sygnalizować nadmierną aktywność enzymu aromatazy.

Terapie zastępcze testosteronem

Testosterone Replacement TherapiesOptymalne leczenie testosteronem zwykle wymaga recepty od lekarza. Lekarze integracyjni zazwyczaj przepisują bioidentyczne kremy z testosteronem (dostępne w aptekach). Lekarze konwencjonalni częściej przepisują paczkowane plastry testosteronowe i / lub żele od firm farmaceutycznych, które ubiegały się o zgodę FDA na masową komercjalizację swoich produktów.

Wszystkie formy bioidentycznego testosteronu mają taką samą strukturę molekularną i zwiększają poziom wolnego i całkowitego testosteronu we krwi. Główna różnica polega na tym, że wersje paczkowane mogą kosztować do 10 razy więcej na dawkę niż wersje złożone. Ponadto, wstępnie zapakowane żele testosteronowe są sprzedawane tylko w ograniczonej liczbie dawek, podczas gdy złożony testosteron można formułować w praktycznie każdej dawce, którą lekarz uzna za klinicznie niezbędną i użyteczną.

Mądre stosowanie zastępczej terapii hormonalnej

Jeśli mężczyzna decyduje się na terapię testosteronem (dostępną doustnie lub w postaci zastrzyku, implantu podskórnego, miejscowego kremu, żelu lub plastra na skórę), powinien pamiętać o kilku faktach i środkach ostrożności57,58:

  • Using Hormone Replacement Wisely
    Nie należy rozpoczynać zastępczej terapii hormonalnej bez wykonania kompleksowych testów.
  • Indywidualne wzorce i trendy dotyczące poziomów hormonów (np. wolnego testosteronu, całkowitego testosteronu i estrogenu) determinują specyficzny dobór hormonalnej terapii zastępczej.
  • Używanie dużych ilości testosteronu w jakiejkolwiek formie bez stosowania suplementów lub leków hamujących aromatazę może być niebezpieczne.
  • Ze względu na ryzyko zaostrzenia objawów nowotworu gruczołu krokowego przed rozpoczęciem jakiejkolwiek hormonalnej terapii zastępczej należy przeprowadzić staranne badania przesiewowe, w tym także badanie per rectum i badanie przesiewowe na obecność swoistego antygenu prostaty (PSA).
    Jednak ostatnie badania wskazują, że niski poziom endogennego testosteronu może stwarzać większe ryzyko pojawienia się nowotworu prostaty niż jego podwyższony poziom.59,60 Jeśli jednak mężczyzna ma już zdiagnozowany nowotwór prostaty, to należy odstawić terapię testosteronem do czasu wyleczenia pierwotnego nowotworu.
  • Mężczyzna rozważający hormonalną terapię zastępczą, czy to preparatem dostępnym na receptę, czy suplementem, powinien ściśle współpracować z wykwalifikowanym lekarzem, aby zaplanować najkorzystniejszy sposób leczenia, który obejmuje stałe monitorowanie stanu pacjenta i badania przesiewowe.
  • Nie ma jednej metody leczenia dla wszystkich. Każda osoba jest inna, a hormonalna terapia zastępcza może być procesem złożonym lub prostym i zdecydowanie wymaga ona zwracania szczególnej uwagi na wszelkie oznaki i objawy, a także wykonywanie testów laboratoryjnych.

Naturalnie zwiększ poziom testosteronu i obniż poziom estrogenu

W przypadku mężczyzn, którzy nie chcą (albo im się odradza) stosować hormonalnej terapii zastępczej, to właśnie składniki odżywcze mogą odgrywać kluczową rolę w kompleksowym programie mającym na celu zmniejszenie wpływu starzenia się na produkcję i metabolizm hormonów płciowych. Poniżej znajduje się lista składników odżywczych, które są częścią kompleksowego programu odbudowy męskich hormonów Life Extension.

Niezbędne składniki odżywcze dla wsparcia optymalnej produkcji testosteronu

Essential Nutrients for Optimal Testosterone ProductionCynk. Ten minerał jest zaangażowany w prawie każdy aspekt męskiej reprodukcji, w tym metabolizm testosteronu, tworzenie plemników i ruchliwość plemników61. Doskonały przykład przydatności cynku został zilustrowany w badaniu z udziałem 37 niepłodnych mężczyzn z obniżonym poziomem testosteronu i związaną z tym niską liczbą plemników.62 Mężczyznom podawano 60 mg cynku dziennie przez 45–50 dni. U większości pacjentów poziom testosteronu znacznie wzrósł, a średnia liczba plemników wzrosła z 8 milionów do 20 milionów. Niektórzy mężczyźni wymagają wyższych poziomów cynku, dla skutecznego tłumienia aromatazy.

DHEA. DHEA jest ważnym hormonem, którego ilość wraz z procesem starzenia ulega redukcji.63 Badanie z 2006 roku oceniające efekty suplementacji DHEA u mężczyzn w wieku średnio 65 lat wykazało, że u mężczyzn tych zanotowano znaczny wzrost poziomu testosteronu i znacznego spadek lipoprotein o niskiej gęstości.64

Tribulus. Tribulus terrestris, znany również jako buzdyganek naziemny, zawiera substancję czynną protodioscynę, która jest najprawdopodobniej przekształcana w organizmie do DHEA.65 To działanie zwiększające poziom DHEA może tłumaczyć dlaczego buzdyganek naziemny uchodzi za afrodyzjak w Europie i Azji. Badania z udziałem zwierząt potwierdzają zdolność buzdyganka naziemnego do poprawy funkcji seksualnych.66,67

Essential Nutrients for Optimal Testosterone ProductionAntyoksydanty. Jednym z powodów, dla których produkcja testosteronu może spadać wraz z wiekiem, są uszkodzenia oksydacyjne w tkankach, które wytwarzają testosteron. Badanie oceniające rolę antyoksydantów w zaburzeniu równowagi męskich hormonów u starzejących się mężczyzn wykazało, że wszystkie suplementy antyoksydacyjne (w tym witaminy A i E, cynk i selen) wspomagały produkcję testosteronu.68

Naturalne produkty do kontrolowania aromatazy i / lub globuliny wiążącej hormony płciowe (SHBG)

Chryzyna. Bioflawonoid chryzyna jest naturalnym inhibitorem aromatazy.69 Kulturyści stosowali chryzynę jako suplement zwiększający poziom testosteronu, ponieważ minimalizuje ona konwersję testosteronu do estrogenu. Chociaż chryzyna ma niską biodostępność po podaniu doustnym70, to jej biodostępność można znacznie zwiększyć przez jednoczesne podawanie z ekstraktem z pieprzu czarnego - piperyną, wzmacniając w ten sposób działanie chryzyny jako inhibitora aromatazy.71

Kwercetyna. Jedno z badań wykazało, że czerwone wino hamuje aromatazę, poprzez hamowanie konwersji testosteronu do estrogenu. Działanie to przypisano kwercetynie i innym składnikom.72

Natural Products to Keep Aromatase and/or Sex Hormone-Binding Globulin (SHBG) in CheckKorzeń pokrzywy. Lignany zawarte w ekstrakcie z korzenia pokrzywy mogą pomóc zapobiegać wiązaniu globuliny wiążącej hormony płciowe z testosteronem. Może to wspomóc dostępność wolnego testosteronu, co będzie wspomagało męską witalność i młodzieńcze funkcje seksualne. 73,74 Ekstrakt z korzenia pokrzywy jest szeroko stosowany w łagodzeniu objawów Łagodnego przerostu prostaty, w połączeniu z ekstraktem palmy sabałowej75 lub samodzielnie76.

Natural Products to Keep Aromatase and/or Sex Hormone-Binding Globulin (SHBG) in CheckOlej rybny. Zbadano, w jaki sposób niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe EPA i DHA wpływają na poziom SHBG u mężczyzn w wieku od 43 do 88 lat.77 Po sprawdzeniu innych zmiennych naukowcy doszli do wniosku, że zarówno EPA, jak i DHA obniżają poziom SHBG u mężczyzn w średnim i starszym wieku.

Białko. Chociaż odpowiednie spożycie białka jest niezbędne dla utrzymania masy mięśniowej, to jest również ważne dla utrzymania prawidłowego poziomu testosteronu. Zbadano związek pomiędzy dietą a SHBG i stwierdzono, że dieta uboga w białko u mężczyzn w wieku 40–70 lat może prowadzić do podwyższenia poziomu SHBG, a w konsekwencji do obniżenia bioaktywności testosteronu.78

Naturalne produkty wspomagające funkcje seksualne


Muira puama. Muira puama, Ptychopetalum olacoides, rośnie w Amazonii w Brazylii. Uważany jest za afrodyzjak i skuteczny środek na impotencję. Roślinę tę badał Jacques Waynberg, 79, wybitny seksuolog medyczny z Instytutu Seksuologii w Paryżu. W jednym z jego badań mężczyźni z utratą libido otrzymywali 1,5 grama muira puama dziennie przez dwa tygodnie. 62% mężczyzn biorących udział w badaniu oceniło leczenie jako działające dynamicznie, a 52% mężczyzn z zaburzeniami erekcji oceniło je jako korzystne. W innym badaniu muira puama zastosowano u 100 mężczyzn w wieku 18 lat lub starszych z impotencją i / lub utratą libido. Znacząco zwiększoną częstość współżycia odnotowano u 66% mężczyzn.

muira puamaSpośród 46 mężczyzn, Naturalne produkty wspierające funkcje seksualne u mężczyzn, którzy skarżyli się na utratę pożądania, 70% zgłosiło nasilenie libido. U 55% mężczyzn przywrócono stabilność erekcji podczas stosunku, a u 66% mężczyzn zanotowano zmniejszenie zmęczenia. Inne zgłoszone korzystne efekty obejmowały poprawę snu i poranne erekcje.

Maca. Maca była używana przez rdzennych mieszkańców regionu Andów od wieków. Jest ona uznanym afrodyzjakiem i wzmacniaczem płodności. Peruwiańscy naukowcy przeprowadzili randomizowane, kontrolowane placebo, podwójnie ślepe badanie na małej grupie mężczyzn w wieku 21–56 lat. Wyniki pokazały, że w porównaniu z placebo maca poprawiła subiektywne raporty na temat męskiego pożądania seksualnego. Badani spożywali 1500 mg lub 3000 mg maca lub placebo przez trzy miesiące. Po ośmiu tygodniach zaobserwowano poprawę pożądania seksualnego u osób spożywających macę.80

L-karnityna. L-karnityna jest pochodną aminokwasu, który może być bardziej aktywny niż testosteron u starzejących się mężczyzn, u których występują zaburzenia seksualne i depresja spowodowana niedoborem androgenów. Zarówno testosteron, jak i karnityna poprawiają pożądanie seksualne, satysfakcję seksualną i nocne erekcje. Jednak karnityna jest bardziej skuteczna niż testosteron w ogólnym poprawianiu erekcji, nocnych erekcji, orgazmu i ogólnego samopoczucia seksualnego. L-karnityna była również skuteczniejsza niż testosteron w leczeniu depresji.81

Naturalne produkty wspomagające zdrowie prostaty

Natural Products to Support Prostate HealthIndole-3-carbinol (I3C). I3C chroni przed niebezpiecznymi metabolitami estrogenu i późniejszym nowotworem prostaty. Odpowiednie spożycie I3C, poprzez spożywanie warzywa, takie jak brokuły, brukselka i kapusta, lub przez suplementy, może być bardzo pomocne dla starzejących się mężczyzn zarówno w hamowaniu niepożądanych metabolitów estrogenu, takich jak 16-alfa-hydroksyestron, jak i w zmniejszaniu ryzyka pojawienia się nowotworu prostaty. Badania wykazały, że I3C zwiększa stosunek 2-hydroksyestronu do 16-alfa-hydroksyestronu. Dla mężczyzn oznacza to zmniejszenie ryzyka pojawienia się nowotworu prostaty82,83 W jednym z badań oceniano związek ryzyka pojawienia się nowotworu prostaty z metabolizmem estrogenu. Autorzy badania stwierdzili, że „wyniki tego badania kliniczno-kontrolnego sugerują, że szlak metaboliczny estrogenu faworyzujący 2-hydroksylację nad 16-alfa-hydroksylacją może zmniejszyć ryzyko pojawienia się nowotworu prostaty.”84


Pygeum. Wyciąg z kory pochodzącej z afrykańskiej wiśni Pygeum africanum, jest stosowany w Europie w leczeniu łagodnego przerostu prostaty od 1960 roku i jest obecnie najczęściej stosowanym środkiem terapeutycznym stosowanym w tej chorobie we Francji85. Jedna z teorii na temat działania pygeum w leczeniu łagodnego przerostu prostaty obejmuje konwersję testosteronu do dihydrotestosteronu (DHT), silnego metabolitu testosteronu, który może zaostrzać objawy łagodnego przerostu prostaty, poprzez enzym 5-alfa-reduktazę.86Natural Products to Support Prostate Health Niedawne badanie wykazało, że N-butylobenzen sulfonamid (NBBS) został wyizolowany z P. africanum jako specyficzny antagonista receptora androgenowego (AR). NBBS hamuje transaktywację za pośrednictwem receptora AR i progesteronu (PR), a także endogenną ekspresję PSA i wzrost ludzkich komórek nowotworu prostaty.87


Palma sabałowa. W Europie palma sabałowa (Serenoa repens) była szeroko stosowana jako lek zmniejszający objawy łagodnego przerostu prostaty. Palma sabałowa ma wiele mechanizmów działania: hamowanie 5-alfa-reduktazy, hamowanie wiązania DHT z receptorem androgenowym, redukcja zapalnego składnika wzrostu prostaty (poprzez hamowanie COX-2 i enzymu zwanego 5-lipoksygenazą), indukcja apoptozy i zahamowanie proliferacji komórek prostaty.88-91 Korzyści kliniczne w przypadku przerostu prostaty obejmują zmniejszenie parcia na mocz w nocy, 92 zmniejszenie objętości resztkowej moczu w pęcherzu, 93 oraz mniejszy dyskomfort związany z oddawaniem moczu.94

Mit: Testosteron i nowotwór prostaty

Testosterone and Prostate Cancer: The MythW przeszłości lekarze podejrzewali, że zastępcza terapia testosteronem zwiększa ryzyko progresji i nawrotu nowotworu prostaty98. Fakt ten sprawił, że lekarze standardowo unikali terapii zastępczej testosteronem u mężczyzn z hipogonadyzmem, którzy mogliby odnieść korzyści z takiej terapii.

Co ciekawe, wydaje się jednak, że w wielu przypadkach jest odwrotnie - niższe poziomy endogennego testosteronu stwarzają większe ryzyko pojawienia się nowotworu prostaty, niż poziomy wyższe 95. Badanie przeprowadzone przez National Institutes of Health ujawniło, że u mężczyzn w podeszłym wieku „… wysoki poziom testosteronu nie jest związany ze zwiększonym ryzykiem nowotworu prostaty, ani też niski poziom testosteronu nie chroni przed nowotworem prostaty.”59

W przeglądzie danych z 18 prospektywnych badań porównano stężenia androgenów i estrogenów w surowicy u 3886 mężczyzn z nowotworem prostaty z 6438 zdrowymi mężczyznami z grupy kontrolnej. Wyniki nie wykazały istotnego związku między ryzykiem nowotworu prostaty a poziomem hormonów płciowych. 60 Duże badanie opublikowane w 2020 roku potwierdziło bezpieczeństwo terapii testosteronem. Analiza prawie 70 000 pacjentów z historią nowotworu prostaty bez przerzutów leczonych radioterapią lub operacją wykazała, że mężczyźni, którzy następnie przeszli leczenie testosteronem, nie mieli zwiększonego ryzyka nawrotu nowotworu ani śmiertelności.98

U ponad 500 mężczyzn, u których zdiagnozowano nowotwór prostaty (obserwacja trwająca średnio ponad 8,7 lat), wysoki poziom androgenów wiązał się ze zmniejszonym ryzykiem wystąpienia agresywnej choroby prostaty w porównaniu z brakiem zmiany ryzyka choroby nieagresywnej. Ogólnie, poziomy jakichkolwiek hormonów steroidowych (z wyjątkiem estradiolu) nie były skorelowane z ryzykiem agresywnego nowotworu prostaty.96

Abraham Morgentaler, profesor kliniczny z Harvard Medical School, w swojej książce Testosterone for Life przekonująco przedstawia korzyści i bezpieczeństwo wyższego poziomu testosteronu w porównaniu z niebezpieczeństwami niskiego poziomu testosteronu. Abraham Morgentaler wraca także do oryginalnych badań, które zdobyły Nagrodę Nobla z 1941 roku97, dotyczących testosteronu i pokazuje, jak błędnie te dane były interpretowane i niekwestionowane przez ponad 70 lat.

Co musisz wiedzieć: Optymalizacja poziomu testosteronu u starzejących się mężczyzn

  • What You Need to Know: Optimizing Testosterone Levels in Aging MenTestosteron, główny hormon męski, jest niezbędny dla libido i erekcji. Odgrywa także kluczową rolę w nastroju, energii, zdrowiu kości i budowie ciała.
  • Poziom testosteronu spada wraz z wiekiem. Spadek ten zwykle zaczyna się po przekroczeniu 30. roku życia. Obniżenie poziomu testosteronu wiąże się z zaburzeniami, takimi jak depresja, zmęczenie, otyłość i osłabienie funkcji poznawczych.
  • Niski poziom testosteronu u mężczyzn jest silnie związany z zespołem metabolicznym i może być czynnikiem ryzyka cukrzycy typu 2 i chorób układu krążenia.
  • Przywrócenie testosteronu do młodzieńczego poziomu zapewnia mężczyznom wiele korzyści zdrowotnych, w tym korzyści dla zdrowia układu krążenia, składu ciała, nastroju i pamięci.
  • Nie stwierdzono, aby bioidentyczny testosteron miał niekorzystny wpływ na zdrowy gruczoł krokowy - w rzeczywistości może pomóc złagodzić objawy łagodnego przerostu prostaty u mężczyzn z niskim normalnym poziomem testosteronu. Terapia testosteronem jest przeciwwskazana u mężczyzn ze zdiagnozowanym nowotworem prostaty.
  • Regularne badania krwi mogą pomóc Tobie i Twojemu lekarzowi zdecydować, czy terapia testosteronem jest odpowiednia dla Ciebie. Optymalizacja poziomu testosteronu wymaga wielostronnego podejścia, które obejmuje optymalną dietę, prawidłowe odżywianie, suplementy diety, ćwiczenia oraz terapię uzupałniającą bioidentycznym testosteronem.

Podsumowanie i kilka faktów

  • Poziom testosteronu spada wraz z wiekiem. Również poziomy innych hormonów często tracą optymalną równowagę. Przywrócenie młodzieńczego poziomu testosteronu i innych hormonów za pomocą bioidentycznej hormonalnej terapii zastępczej może pomóc w utrzymaniu ogólnego dobrego samopoczucia.
  • Większość mężczyzn wie, że testosteron jest ważny dla zdrowia i wydajności, ale wielu nie wie, że utrzymanie zdrowego poziomu innych hormonów, takich jak estrogen i DHEA, jest również ważne. Ten artykuł pomoże Ci dowiedzieć się o kompleksowej odbudowie hormonów i o tym, jak może ona wspierać Twoje zdrowie w połączeniu z odpowiednią opieką medyczną, dobrą dietą i dużą ilością ćwiczeń.
  • Suplementacja cynkiem i chryzyną może pomóc mężczyznom w utrzymaniu zdrowej równowagi hormonalnej.

Materiał wykorzystany za zgodą Life Extension. Wszelkie prawa zastrzeżone.

  1. Miner MM, Seftel AD. Testosterone and ageing: what have we learned since the Institute of Medicine report and what lies ahead? Int J Clin Pract. 2007 Apr;61(4):622-32.
  2. Malkin C., Pugh P., Morris P., et al. Coronary artery disease: Low serum testosterone and increased mortality in men with coronary heart disease. Heart 2010; 96:1821-1825.
  3. Kapoor D, Goodwin E, Channer KS, et al. Testosterone replacement therapy improves insulin resistance, glycaemic control, visceral adiposity, and hypercholesterolaemia in hypogonadal men with type 2 diabetes. Eur J Endocrinol 2006;154:899e906.
  4. Malkin CJ, Pugh PJ, Jones RD, et al. The effect of testosterone replacement on endogenous inflammatory cytokines and lipid profiles in hypogonadal men. J Clin Endocrinol Metab 2004;89:3313e18.
  5. Heufelder AE, Saad F, Bunck MC, et al. 52-Week treatment with diet and exercise plus transdermal testosterone reverses the metabolic syndrome and improves glycaemic control in men with newly diagnosed type 2 diabetes and subnormal plasma testosterone. J Androl 2009;30:726e33.
  6. Fukui M, Kitagawa Y, Ose H, Hasegawa G, Yoshikawa T, Nakamura N. Role of endogenous androgen against insulin resistance and athero- sclerosis in men with type 2 diabetes. Curr Diabetes Rev. 2007 Feb;3(1):25-31.
  7. Malkin CJ, Jones TH, Channer KS. The effect of testosterone on insulin sensitivity in men with heart failure. Eur J Heart Fail 2007;9:44e50.
  8. Mah P. M. and Wittert G. A. "Obesity and testicular function,"Molecular and Cellular Endocrinology, vol. 316, no.2, pp. 180–186, 2010.
  9. Goncharov N. P., Katsya G. V., Chagina N. A., and Gooren L. J. "Testosterone and obesity in men under the age of 40 years," Andrologia, vol. 41, no. 2, pp. 76–83, 2009.
  10. Kalyani RR, Dobs AS. Androgen deficiency, diabetes, and the metabolic syndrome in men. Cur Opin in Endocrinol Diab Obesity 2007; 14: 226-234.
  11. Cohen PG. The hypogonadal-obesity cycle: role of aromatase in modulating the testosterone-estradiol shunt—a major factor in the genesis of morbid obesity. Med Hypotheses. Jan 1999;52(1):49-51.
  12. Tishova Y, Kalinchenko SY. Breaking the vicious circle of obesity: the metabolic syndrome and low testosterone by administration of testosterone to a young man with morbid obesity. Arq Bras Endocrinol Metabol. 2009 Nov;53(8):1047-51.
  13. Morales A, Bella AJ, Chun S, Lee J, Assimakopoulos P, Bebb R, Gottesman I, Alarie P, Dugré H, Elliott S. A practical guide to diagnosis, management and treatment of testosterone deficiency for Canadian physicians. Can Urol Assoc J. 2010 Aug;4(4):269-75.
  14. Henry A. Feldman, Christopher Longcope, Carol A. Derby, Catherine B. Johannes, Andre B. Araujo, Andrea D. Coviello, William J. Bremner and John B. McKinlay Age Trends in the Level of Serum Testosterone and Other Hormones in Middle-Aged Men: Longitudinal Results from the Massachusetts Male Aging Study. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism Vol. 87, No. 2 589-598, 2002.
  15. Lapauw B, Goemaere S, Zmierczak H, Van Pottelbergh H, Mahmoud A, Y Taes, De Bacquer D, Vansteelandt S and Kaufman JM: The decline of serum testosterone levels in community-dwelling men over 70 years of age: descriptive data and predictors of longitudinal changes. European Journal of Endocrinology (2008) 159 459–468
  16. Naharci MI, Pinar M, Bolu E, Olgun A. Effect of testosterone on insulin sensitivity in men with idiopathic hypogonadotropic hypogonadism. Endocr Pract. 2007 Oct;13(6):629-35.
  17. Saad F, Gooren L, Haider A, et al. An exploratory study of the effects of 12 month administration of the novel long-acting testosterone undecanoate on measures of sexual function and the metabolic syndrome. Arch Androl. 2007;53(6):353-7.
  18. Allan CA, Strauss BJ, McLachlan RI. Body composition, metabolic syndrome, and testosterone in aging men. Int J Impot Res. 2007 Sep;19(5):448-57.
  19. Pergola C et al. Testosterone suppresses phospholipase D, causing sex differences in leukotriene biosynthesis in human monocytes. FASEB J. 2011 Jun 21. [Epub ahead of print]
  20. Parlapiano C et al. he relationship between glycated hemoglobin and polymorphonuclear leukocyte leukotriene B4 release in people with diabetes mellitus. Diabetes Res Clin Pract. 1999 Oct;46(1):43-5.
  21. Riccioni G et al. Leukotrienes and atherosclerosis. Curr Drug Targets. 2010 Jul;11(7):882-7.
  22. Kalinchenko SY et al. Effects of testosterone supplementation on markers of the metabolic syndrome and inflammation in hypogonadal men with the metabolic syndrome: the double-blinded placebo-controlled Moscow study. Clin Endocrinol (Oxf). 2010 Nov;73(5):602-12. doi: 10.1111/j.1365-2265.2010.03845.x.
  23. Coutinho T et al. Central obesity and survival in subjects with coronary artery disease: a systematic review of the literature and collaborative analysis with individual subject data. J Am Coll Cardiol. 2011 May 10;57(19):1877-86.
  24. Tok EC, Ertunc D, Oz U, Camdeviren H, Ozdemir G, Dilek S. The effect of circulating androgens on bone mineral density in postmenopausal women. Maturitas. Jul 15 2004;48(3):235-42.
  25. Valimaki VV, Alfthan H, Ivaska KK, et al. Serum estradiol, testosterone, and sex hormone-binding globulin as regulators of peak bone mass and bone turnover rate in young Finnish men. J Clin Endocrinol Metab. Aug 2004;89(8):3785-9.
  26. Kenny AM, Kleppinger A, Annis K, Rathier M, Browner B, Judge JO, McGee D. Effects of transdermal testosterone on bone and muscle in older men with low bioavailable testosterone levels, low bone mass, and physical frailty. J Am Geriatr Soc. 2010 Jun;58(6):1134-43.
  27. Herbst KL, Bhasin S. Testosterone action on skeletal muscle. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. May 2004;7(3):271-7.
  28. Almeida OP, Yeap BB, Hankey GJ, Jamrozik K, Flicker L. Low free testosterone concentration as a potentially treatable cause of depressive symptoms in older men. Arch Gen Psychiatry. 2008 Mar;65(3):283-9.-7.
  29. Morley JE. Testosterone and behavior. Clin Geriatr Med. Aug 2003;19(3):605-16.
  30. Carnahan RM, Perry PJ. Depression in aging men: the role of testosterone. Drugs Aging. 2004;21(6):361-376.
  31. Orengo CA, Fullerton G, Tan R. Male depression: a review of gender concerns and testosterone therapy. Geriatrics. Oct 2004;59(10):24-30.
  32. Cherrier MM, Plymate S, Mohan S, et al. Relationship between testosterone supplementation and insulin-like growth factor-I levels and cognition in healthy older men. Psychoneuroendocrinology. Jan 2004;29(1):65-82.
  33. Moffat SD, Zonderman AB, Metter EJ, Blackman MR, Harman SM, Resnick SM. Longitudinal assessment of serum free testosterone concentration predicts memory performance and cognitive status in elderly men. J Clin Endocrinol Metab. Nov 2002;87(11):5001-7.
  34. Salminen EK, Portin RI, Koskinen A, Helenius H, Nurmi M. Associations between serum testosterone fall and cognitive function in prostate cancer patients. Clin Cancer Res. Nov 15 2004;10(22):7575-82.
  35. Ahlbom E, Prins GS, Ceccatelli S. Testosterone protects cerebellar granule cells from oxidative stress-induced celldeath through a receptor mediated mechanism. Brain Res. Feb 23 2001;892(2):255-62.
  36. Pike JG., Carroll JC,, Rosario ER., Barron A. Protective actions of sex steroid hormones in Alzheimer's disease. Front Neuroendocrinol. 2009 July ; 30(2): 239–258.
  37. Zhang Y, Champagne N, Beitel LK, Goodyer CG, Trifiro M, LeBlanc A. Estrogen and androgen protection of human neurons against intracellular amyloid beta1-42 toxicity through heat shock protein 70. J Neurosci. Jun 9 2004;24(23):5315-21.
  38. Rosario ER, Pike CJ. Androgen regulation of beta-amyloid protein and the risk of Alzheimer's disease. Brain Res Rev 2008;57:444–453.
  39. Hogervorst E, Bandelow S, Combrinck M, Smith AD. Low free testosterone is an independent risk factor for Alzheimer's disease. Exp Gerontol. Nov-Dec 2004;39(11-12):1633-39.
  40. Ready RE, Friedman J, Grace J, Fernandez H. Testosterone deficiency and apathy in Parkinson's disease: a pilot study. J Neurol Neurosurg Psychiatry. Sep 2004;75(9):1323-26.
  41. Moffat SD, Zonderman AB, Metter EJ, Kawas C, Blackman MR, Harman SM, Resnick SM. Free testosterone and risk for Alzheimer disease in older men. Neurology. 2004;62:188-193.
  42. Rosario ER, Chang L, Stanczyk FZ, et al. Age-related testosterone depletion and the development of Alzheimer disease. JAMA. 2004 Sep;292(12):1431-2.
  43. Tan RS, Pu SJ. A pilot study on the effects of testosterone in hypogonadal aging male patients with Alzheimer's disease. Aging Male 2003;6:13.
  44. Saad F, Gooren LJ, Haider A, Yassin A. A dose-response study of testosterone on sexual dysfunction and features of the metabolic syndrome using testosterone gel and parenteral testosterone undecanoate. J Androl. 2008 Jan-Feb;29(1):102-5.
  45. Pitteloud N, Mootha VK, Dwyer AA, Hardin M, Lee H, Eriksson KF, Tripathy D, Yialamas M, Groop L, Elahi D, Hayes FJ. Relationship between testosterone levels, insulin sensitivity, and mitochondrial function in men. Diabetes Care. 2005 Jul;28(7):1636-42.
  46. Saad F. and Gooren L, "The role of testosterone in the metabolic syndrome: a review," Journal of Steroid Biochemistry and Molecular Biology, vol. 114, no. 1-2, pp. 40–43, 2009.
  47. Stanworth R. D. and Jones T. H., "Testosterone in obesity, metabolic syndrome and type 2 diabetes," Frontiers of Hormone Research, vol. 37, pp. 74–90, 2009.
  48. Selvin E., Feinleib M., Zhang L. et al., "Androgens and diabetes in men: results from the third National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES III)," Diabetes Care, vol. 30, no. 2, pp. 234–238, 2007.
  49. Jones RD, Nettleship JE, Kapoor D, et al. Testosterone and atherosclerosis in aging men: purported association and clinical implications. Am J Cardiovasc Drugs 2005;5:141e54.
  50. Shibata Y, Ito K, Nakano K, et al. Changes in the endocrine environment of the human prostate transition zone with aging: simultaneous quantitative analysis of prostatic sex steroids and comparison with human prostatic histological composition. Prostate. 2000 Jan;42(1):45-55.
  51. Gann PH, Hennekens CH, Longcope C, et al. A prospective study of plasma hormone levels, nonhormonal factors, and development of benign prostatic hyperplasia. Prostate. 1995 Jan;26(1):40-9.
  52. Krieg M, Weisser H, Tunn S. [Androgen and estrogen metabolism in human benign prostatic hyperplasia (BPH)]. [Article in German]. Verh Dtsch Ges Pathol. 1993;77:19-24.
  53. Pechersky AV, Mazurov VI, Semiglazov VF, et al. Androgen administration in middle-aged and ageing men: effects of oral testosterone undecanoate on dihydrotestosterone, oestradiol and prostate volume. Int J Androl. 2002 Apr;25(2):119-25.
  54. Dzugan SA, Arnold Smith R. Hypercholesterolemia treatment: a new hypothesis or just an accident? Med Hypotheses. 2002 Dec;59(6):751-6.
  55. Khosla S, Amin S, Singh RJ, Atkinson EJ, Melton LJ 3rd, Riggs BL. Comparison of sex steroid measurements in men by immunoassay versus mass spectroscopy and relationships with cortical and trabecular volumetric bone mineral density. Osteoporos Int. 2008 Oct;19(10):1465-71.
  56. Ewa A. Jankowska; Piotr Rozentryt; Beata Ponikowska; et al. Circulating estradiol and mortality in men with systolic chronic heart failure. JAMA. 2009 May 13;301(18):1892-901.
  57. Schaeffer EM, Walsh PC. Risks of testosterone replacement. N Engl J Med. May 6 2004;350(19):2004-06.
  58. Cunningham GR, Toma SM. Why Is Androgen Replacement in Males Controversial? J Clin Endocrinol Metab. 2010 Sep 29. [Epub ahead of print doi:10.1210/jc.2010-0266]
  59. Morgentaler A. Testosterone replacement therapy and prostate risks: where's the beef? Can J Urol. Feb 2006;13 Suppl 1:40-3.
  60. Roddam AW, Allen NE, Appleby P, Key TJ. Endogenous sex hormones and prostate cancer: a collaborative analysis of 18 prospective studies. J Natl Cancer Inst. Feb 6 2008;100(3):170-83.
  61. Ali H, Baig M, Rana MF, Ali M, Qasim R, Khem AK. Relationship of serum and seminal plasma zinc levels and serum testosterone in oligospermic and azoospermic infertile men. J Coll Physicians Surg Pak. Nov 2005;15(11):671-3.
  62. Netter A, Hartoma R, Nahoul K. Effect of zinc administration on plasma testosterone, dihydrotestosterone, and sperm count. Arch Androl. 1981 Aug;7(1):69-73.
  63. Basar MM, Aydin G et al. Relationship between serum sex steroids and Aging Male Symptoms score and International Index of Erectile Function. Urology. 2005 Sep;66(3):597–601.
  64. Martina V, Benso A, Gigliardi VR, Masha A, Origlia C, Granata R, Ghigo E. Short-term dehydroepiandrosterone treatment increases platelet cGMP production in elderly male subjects. Clin Endocrinol (Oxf). 2006 Mar;64(3):260-4.
  65. Adimoelja A. Phytochemicals and the breakthrough of traditional herbs in the management of sexual dysfunctions. Int J Androl. 2000, 23 Suppl 2:82–4.
  66. Gauthaman K, Ganesan AP, et al. Sexual effects of puncture vine (Tribulus terrestris) extract (protodioscin): An evaluation using a rat model. J Altern Complement Med. 2003 Apr;9(2):257–65.
  67. Milasius K, Dadeliene R, Skernevicius J. The influence of the Tribulus terrestris extract on the parameters of the functional preparedness and athletes' organism homeostasis. Fiziol Zh. 2009;55(5):89-96.
  68. He F, Feng L. [Effects of some micronutrients on partial androgen deficiency in the aging male]. Zhonghua Nan Ke Xue. Oct 2005;11(10):784-6.
  69. Kellis JT, Jr., Vickery LE. Inhibition of human estrogen synthetase (aromatase) by flavones. Science. Sep 7 1984;225(4666):1032-4.
  70. Walle T, Otake Y, Brubaker JA, Walle UK, Halushka PV. Disposition and metabolism of the flavonoid chrysin in normal volunteers. Br J Clin Pharmacol. 2001 Feb;51(2):143-6.
  71. Srinivasan K. Black pepper and its pungent principle-piperine: a review of diverse physiological effects. Crit Rev Food Sci Nutr. 2007;47(8):735-48.
  72. Eng ET, Williams D, Mandava U, Kirma N, Tekmal RR, Chen S. Anti-aromatase chemicals in red wine. Ann N Y Acad Sci. Jun 2002;963:239-46.
  73. Schöttner M, Gansser D, Spiteller G. Lignans from the roots of Urtica dioica and their metabolites bind to human sex hormone binding globulin (SHBG). Planta Med. 1997 Dec;63(6):529-32.
  74. Chrubasik JE, Roufogalis BD, Wagner H, Chrubasik S. A comprehensive review on the stinging nettle effect and efficacy profiles. Part II: urticae radix. Phytomedicine. 2007 Aug;14(7-8):568-79.
  75. Lopatkin N, Sivkov A, Walther C, et al. Long-term efficacy and safety of a combination of sabal and urtica extract for lower urinary tract symptoms--a placebo-controlled, double-blind, multicenter trial. World J Urol. Jun 2005;23(2):139-46.
  76. Safarinejad MR. Urtica dioica for treatment of benign prostatic hyperplasia: a prospective, r
Czy ten artykuł był dla Ciebie interesujący?
Posted in: Prostata, Testosteron i potencja

Powiązane artykuły