Śmiertelne niebezpieczeństwa spowodowane zbyt długim siedzeniem
Zbyt długie siedzenie przy biurku czy oglądanie telewizji bez poruszania mięśniami zwiększa ryzyko śmierci z powodu zakrzepicy żył głębokich kończyn dolnych o 48%.1
Zakrzepica żył głębokich może powodować zatorowość płucną, która niestety zwykle jest śmiertelna.2,3
W obecnych czasach, kiedy siedzący trybu życia jest normą, potrzebna jest nowa strategia zapobiegania zakrzepicy żył głębokich. Zdając sobie z tego sprawę, naukowcy przebadali różne składniki odżywcze, które mogą być tu pomocne.
Stwierdzono, że dwa ekstrakty – nattokinaza i kora francuskiej sosny nadmorskiej - pomagają zapobiegać tworzeniu się śmiertelnie niebezpiecznych skrzepów, a także sprawiają, że skrzepy, które się rozwijają nie będą aż tak niebezpieczne.4-10
Jest to bardzo ważne odkrycie dla każdego, kto prowadzi siedzący tryb życia, ponieważ zakrzepica żył głębokich może prowadzić do śmiertelnych powikłań. Codzienne długie dojazdy do pracy, wielogodzinne podróże samolotem, praca siedząca czy długotrwałe siedzenie przed telewizorem są niewątpliwie czynnikami ryzyka rozwoju zakrzepicy.
Co musisz wiedzieć:
- Długie siedzenie może prowadzić do zakrzepicy żył głębokich, która z kolei może wywołać śmiertelną zatorowość płucną.
- Nattokinaza i ekstrakt z kory francuskiej sosny nadmorskiej pomagają zapobiegać zakrzepicy żył głębokich. Oba te ekstrakty hamują nadmierne krzepnięcie poprzez wsparcie mikrokrążenia w kończynach dolnych i zwiększanie elastyczność żył.
- Badanie z udziałem ludzi wykazało, że mieszanka obu tych ekstraktów bezpiecznie zapobiegała zakrzepicy żył głębokich, jednocześnie zmniejszając także obrzęki nóg.
- Oba te ekstrakty stanowią bezpieczną, skuteczną metodę zapobiegania potencjalnie śmiertelnym niebezpieczeństwom związanym z siedzeniem przez długi czas.
Rozwiązanie na śmiertelne niebezpieczeństwa powodowane przez skrzepy
Wraz z wiekiem i brakiem aktywności fizycznej krew ma tendencję do gromadzenia się w kończynach dolnych, a naturalne systemy organizmu, które odpowiedzialne są za rozkład skrzepów, zaczynają działać zbyt powoli by w porę rozkładać powstające skrzepy.13,14
Dobre nawyki związane ze stylem życia – takie jak aktywność fizyczna, zdrowa dieta i unikanie palenia tytoniu – są ważnymi elementami zmniejszania ryzyka pojawienia się skrzepów. Dla wielu osób, zwłaszcza tych z wysokim ryzykiem zakrzepicy, same dobre nawyki mogą okazać się jednak nie wystarczające.
Leki przeciwzakrzepowe zmniejszają ryzyko zakrzepicy żył głębokich, ale mogą powodować krwawienia wewnętrzne (w naczyniach krwionośnych).15,16 Rajstopy uciskowe wykazują natomiast ograniczoną skuteczność17,18, a ponadto są one bardzo niekomfortowe w ciepłe dni.
Nattokinaza i kora francuskiej sosny nadmorskiej to ekstrakty roślinne, które - jak wykazano - pomagają zapobiegać zakrzepicy żył głębokich. Mechanizmy ich działania obejmują:6-10,19-21
- Hamowanie niepożądanego tworzenia się skrzepów,
- Poprawę mikrokrążenia w żyłach kończyn dolnych,
- Poprawę elastyczności ścian naczyń krwionośnych i
- Wywoływanie rozpadu skrzepów.
Sprawdźmy zatem indywidualne działanie każdego z tych naturalnych ekstraktów.
Nattokinaza i jej przeciwzakrzepowe działanie
Nattokinaza to enzym wyekstrahowany ze sfermentowanych ziaren soi w obecności bakterii Bacillus natto.
Nattokinaza bezpośrednio obniża poziom czynników zaangażowanych w krzepnięcie krwi tętniczej i żylnej.
Na przykład nattokinaza rozkłada główne białko znajdujące się w skrzepach (zwane fibryną), a także fibrynogen będący prekursorem fibryny.10,19,20
Zmniejsza ona również aktywność dwóch białek – czynnika VIII i czynnika VII – których podwyższone poziomy mogą powodować niepożądane krzepnięcie.8
Badania zarówno z udziałem zwierząt jak i ludzi ujawniają efekty działania tych mechanizmów.
W jednym z badań, naukowcy podali nattokinazę psom z eksperymentalnie wywołanymi zakrzepami krwi. Ku zaskoczeniu naukowców, okazało się że zastosowanie pewnego rodzaju technologii rentgenowskiej umożliwia obserwację rozpadu skrzepów w czasie rzeczywistym.10
W badaniu tym nattokinaza powodowała łagodny, ale stały wzrost tempa rozpadu fibryny we krwi. Właśnie ten proces może zapobiegać powstawaniu zakrzepów oraz zmniejszać rozmiar i wytrzymałość istniejących zakrzepów.10
W późniejszym badaniu naukowcy wykazali, że nattokinaza rozkładała fibrynogen (prekursor fibryny) we krwi szczurów z nadciśnieniem samoistnym. Zastosowanie nattokinazy spowodowało również spadek ciśnienia krwi. Jest to bardzo ważne odkrycie, ponieważ wysokie ciśnienie krwi jest czynnikiem ryzyka powstawania zakrzepów krwi.22
Wysoki poziom fibrynogenu we krwi jest czynnikiem ryzyka rozwoju choroby wieńcowej oraz choroby tętnic mózgowych.23-26 Wraz z wiekiem i złymi nawykami zdrowotnymi, poziom fibrynogenu będzie wzrastał.27 Life Extension zaleca, aby utrzymywać poziom fibrynogenu we krwi na optymalnym poziomie 295-369 mg/dl.
Zakrzepica żył głębokich: Cichy zabójca
Czytelnicy Life Extension® przyjmują składniki odżywcze w celu redukcji blaszki miażdżycowej oraz dla ograniczenia ryzyka zawału serca lub udaru mózgu wywołanego powstaniem skrzepu.
Niestety, nawet osoby ze zdrowymi tętnicami mogą być narażone na zakrzepicę żył głębokich.
Skrzepy te mogą rozwijać się szybko, bez objawów ostrzegawczych i często są śmiertelne.
Gdy skrzepy się rozpadają, to ich fragmenty przemieszczają się przez układ krążenia, co może zmniejszyć lub całkowicie zablokować przepływ krwi do płuc. Mamy wówczas do czynienia z zatorem płucnym, który może spowodować śmierć w ciągu kilku minut.
Z tego właśnie powodu, każdego roku umiera do 100 000 Amerykanów.11
Zakrzepica żył głębokich, nawet jeżeli nie spowoduje zatoru, to może doprowadzić do zespołu pozakrzepowego. Stan ten charakteryzuje się bólem, ciężkością i obrzękiem, a także łuszczeniem, przebarwieniem lub owrzodzeniem zajętej kończyny.11,12
Badania z udziałem ludzi
Badanie przeprowadzone z udziałem ludzi potwierdza przeciwzakrzepowe właściwości nattokinazy.
Na potrzeby badania naukowcy podawali 4000 jednostek fibrynolitycznych nattokinazy dziennie przez dwa miesiące trzem grupom ochotników: osobom zdrowym, osobom ze zdiagnozowanymi chorobami układu krążenia oraz osobom dializowanym.
We wszystkich trzech grupach zaobserwowano znaczny spadek zarówno czynników prokoagulacyjnych VII i VIII oraz fibrynogenu w porównaniu ze stanem wyjściowym.8
Z przeprowadzonego badania wynika, że nattokinaza jest równie skuteczna u osób z upośledzoną funkcją śródbłonka i z zaburzeniami krzepnięcia, jak i u osób bez tych zaburzeń. Nie zanotowano żadnych skutków ubocznych ani też niepożądanych krwawień.8 Kolejne badania potwierdziły bezpieczeństwo stosowania nattokinazy.20
Ekstrakt z kory francuskiej sosny nadmorskiej
Kora francuskiej sosny nadmorskiej to naturalny ekstrakt bogaty w specyficzne polifenole roślinne.
Jak wykazują badania, ekstrakt ten wywiera silne działanie zapobiegające zakrzepicy:
- Zmniejsza agregację płytek krwi, a tym samym hamuje powstawanie zakrzepów,6
- Zwiększa aktywność enzymu wytwarzającego tlenek azotu, który poprzez regulowanie czynność naczyń zmniejsza ryzyko zakrzepicy,21,28
- "Wymiata" wolne rodniki, co zmniejsza stres oksydacyjny w ścianach naczyń krwionośnych. Stres oksydacyjny może powodować mikroskopijne urazy wywołujące skrzepy,21
- Poprawia mikrokrążenie w kończynach dolnych, co ma kluczowe znaczenie w przypadku prowadzenia siedzącego trybu życia,7,21 i
- Hamuje działanie enzymów „rozpuszczających białka”, które w przeciwnym razie degradowałyby elastyczne białka w ścianach naczyń krwionośnych, zmniejszając przepływ krwi i usztywniając ściany naczyń krwionośnych.7,29
Badanie przeciwzakrzepowych właściwości ekstraktu z kory francuskiej sosny nadmorskiej
Pozycja siedząca podczas lotu samolotem trwającego średnio 8,25 godziny zwiększa ryzyko rozwoju zakrzepicy żył głębokich. Dlatego też, w celu potwierdzenia korzystnego działania ekstraktu z kory francuskiej sosny nadmorskiej, naukowcy pozyskali ochotników do udziału w badaniu wśród pasażerów długich lotów.
Grupa testowa otrzymała 200 mg wyciągu z kory francuskiej sosny nadmorskiej na dwie do trzech godzin przed lotem, kolejne 200 mg sześć godzin po wylądowaniu i kolejne 100 mg następnego dnia. Grupa kontrolna przyjmowała placebo w tych samych odstępach czasu. Wszyscy uczestnicy badania przeszli badanie ultrasonograficzne mające na celu wykrycie ewentualnych skrzepów w kończynach dolnych na 90 minut przed lotem i po wylądowaniu.4
Niewiarygodne, ale u osób którym podano ekstrakt z kory francuskiej sosny nadmorskiej nie wystąpiły żadne skrzepy krwi, co oznacza 100% skuteczność podanego ekstraktu. W grupie kontrolnej zanotowano cztery powierzchowne zakrzepy żylne i jeden przypadek zakrzepicy żył głębokich.4 Z przeprowadzonego badania wynika więc, że ekstrakt z kory francuskiej sosny nadmorskiej może zapobiegać tworzeniu się zakrzepów krwi podczas długich okresów siedzenia.4
W innym badaniu, osoby, które spędzały w samolocie ponad osiem godzin dwa razy w tygodniu, podzielono według niskiego, umiarkowanego i wysokiego ryzyka zakrzepicy. W każdej grupie ryzyka część osób otrzymywała tylko standardową opiekę, inni otrzymywali również ekstrakt z kory francuskiej sosny nadmorskiej, a reszta używała rajstop uciskowych.30
W grupach średniego i wysokiego ryzyka, u osób przyjmujących ekstrakt nie zanotowano żadnych przypadków zakrzepicy. W grupie umiarkowanego ryzyka, u osób otrzymujących standardowe leczenie wystąpiły dwa przypadki — jeden przypadek zakrzepicy żył głębokich i jeden przypadek zakrzepicy żył powierzchniowych.30 W grupie wysokiego ryzyka, zaobserwowano takie same przypadki zakrzepicy.
Zarówno obrzęk nóg jak i obwód kostki były znacznie mniejsze u osób przyjmujących ekstrakt z kory francuskiej sosny nadmorskiej. Nie zaobserwowano żadnych skutków ubocznych stosowanie ekstraktu.30
Wyciąg z kory francuskiej sosny nadmorskiej redukuje niebezpieczne obrzęki dolnych partii kończyn dolnych
Zmniejszony obrzęk kostek jest doskonałym wskaźnikiem zwiększonego przepływu krwi w kończynach dolnych. Z tego też powodu część naukowców postanowiła przeanalizować obrzęk kostek pod kątem oceny ryzyka zakrzepicy żył głębokich.
Aby ocenić obrzęk kostek, naukowcy zaprosili ochotników zagrożonych zakrzepicą żył głębokich z powodu długotrwałej pozycji siedzącej podczas lotu samolotem. Część ochotników otrzymała 200 mg wyciągu z kory francuskiej sosny morskiej na dwie do trzech godzin przed lotem, 200 mg sześć godzin przed lotem i 100 mg następnego dnia. Pozostali ochotnicy stanowili grupę kontrolną.
W grupie kontrolnej zaobserwowano powiększenie obrzęku kostek o 91%, natomiast w grupie stosującej ekstrakt było to 36%. Analogicznie, wskaźnik obrzęku wzrósł o 58,3% w grupie kontrolnej, ale tylko o 17,9% w grupie stosującej ekstrakt.
W grupie otrzymującej ekstrakt zanotowano mniejszy obrzęk kostek, co jednoznacznie potwierdza korzystne działanie ekstraktu z kory francuskiej sosny nadmorskiej dla prawidłowego przepływu krwi w żyłach kończyn dolnych.31 Zdaniem naukowców, odkrycie to może przyczynić się do zmniejszenia liczby zakrzepów krwi żylnej.
Wyciąg z kory francuskiej sosny nadmorskiej kontra pończochy uciskowe
W innym badaniu porównywano działanie ekstraktu z kory francuskiej sosny nadmorskiej i rajstop uciskowych. Noszenie rajstop uciskowych jest powszechnie stosowaną metodą zmniejszania obrzęku nóg. Niestety, noszenie rajstop uciskowych nie jest zbyt skuteczne w zmniejszaniu zespołu pozakrzepowego, który może powodować ból, ciężkość i obrzęk nóg, a także łuszczenie się, przebarwienia lub owrzodzenie dotkniętej kończyny.11,12
W jednym z badań wykazano, że przyjmowanie 150 mg wyciągu z kory francuskiej sosny nadmorskiej dziennie przez 12 miesięcy było skuteczniejsze niż stosowanie rajstop uciskowych w łagodzeniu obrzęków, zmniejszaniu obwodu kostek i poprawianiu mikrokrążenia żylnego.32 W grupie stosującej ekstrakt nie wystąpiła zakrzepica żył głębokich, podczas gdy w grupie stosującej rajstopy uciskowe wystąpiły dwa takie przypadki.32
W innym badaniu naukowcy postanowili porównać działanie ekstraktu z kory francuskiej sosny nadmorskiej i rajstop uciskowych u osób spędzających ponad osiem godzin w samolocie dwa razy w tygodniu.30 Wyniki wykazały podobne zmniejszenie obrzęku, przy czym w grupie stosującej ekstrakt wystąpiła redukcja obrzęku o 3,9% a w grupie stosującej rajstopy uciskowe o 3% w porównaniu z grupą kontrolną.
Ekstrakt okazał się jednak znacznie skuteczniejszy w redukcji bólu nóg po locie samolotem. W porównaniu z grupą kontrolną, w grupie stosującej ekstrakt o 64,7% mniej osób zgłosiło ból nóg po locie. W grupie stosującej rajstopy uciskowe, ból nóg po locie samolotem zgłosiło o 11.7% więcej osób.30
Podsumowując, w porównaniu z kilkoma związkami, które - jak się powszechnie uważa - zmniejszają obrzęk nóg, wyciąg z kory francuskiej sosny nadmorskiej okazał się skuteczniejszy w redukcji obrzęków i stresu oksydacyjnego. W porównaniu do stosowania rajstop uciskowych, u osób stosujących ekstrakt również nastąpiła większa redukcja objawów.33
Suplement z dwoma ekstraktami zapobiega zakrzepicy żył głębokich
Powyższe badania wykazują indywidualne korzyści płynące ze stosowania nattokinazy i wyciągu z kory francuskiej sosny nadmorskiej. Oba te ekstrakty wykazują korzystne działanie w zakresie zmniejszania czynników powodujących zakrzepy krwi, a ponadto wpływają na zmniejszania bólu i obrzęku nóg.
Badacze sprawdzili również, jakie będzie działanie omówionych wcześniej ekstraktów stosowanych razem.
W tym celu przeprowadzono randomizowane badanie kontrolowane placebo z udziałem 204 pasażerów podczas lotu przez Atlantyk. Pasażerowie otrzymywali placebo lub zastrzeżoną mieszankę łączącą nattokinazę i ekstrakt z francuskiej kory sosny nadmorskiej na dwie godziny przed odlotem i ponownie sześć godzin później. Badania USG żył przeprowadzono przed i po locie.
U pasażerów, którzy otrzymali dwuekstraktowy suplement nie odnotowano przypadków zakrzepicy żył głębokich. Suplement wykazał zatem 100% skuteczność. U pasażerów z grupy kontrolnej zanotowano natomiast pięć przypadków zakrzepicy żył głębokich oraz dwa przypadki zakrzepicy powierzchownej – łącznie siedem przypadków.5
Przed lotem, w obu grupach zaobserwowano taki sam obrzęk nóg. U pasażerów stosujących podwójny ekstrakt zanotowano 15% redukcję obrzęku natomiast w grupie kontrolnej zanotowano wzrost obrzęku o 12%. Nie zaobserwowano żadnych niepożądanych skutków ubocznych.5
Badania te potwierdzają, że oba ekstrakty pomagają zapobiegać zakrzepicy żył głębokich i zmniejszają obrzęki u osób spędzających długi czas w pozycji siedzącej – dwa kluczowe elementy w obniżaniu ryzyka nagłej śmierci z powodu zatorowości płucnej.
MOŻLIWE OBJAWY ZAKRZEPICY ŻYŁ GŁĘBOKICH
Zakrzepica żył głębokich często nie daję żadnych znaków ostrzegawczych. Jeśli zauważysz jednak którekolwiek z poniższych objawów, natychmiast skontaktuj się z lekarzem:34
- Obrzęk jednej lub obu nóg,
- Tkliwość lub ból w jednej lub obu nogach, nawet jeśli występują tylko podczas stania lub chodzenia,
- Ciepła skóra na nodze,
- Czerwona lub przebarwiona skóra na nodze,
- Żyły, które nagle stały się widoczne, i
- Zmęczone nogi
Podsumowanie
Zakrzepica żył głębokich jest poważnym zagrożeniem dla każdego, kto spędza dłuższy czas w pozycji siedzącej. Oprócz powodowania nieprzyjemnego obrzęku nóg, może doprowadzić do nagłej i śmiertelnej zatorowości płucnej.
Nattokinaza i ekstrakt z kory francuskiej sosny nadmorskiej chronią przed tymi zagrożeniami, poprawiając mikrokrążenie w nogach, elastyczność żył oraz hamując tworzenie się skrzepów żylnych i pomagając rozpuścić wszelkie skrzepy, które już się utworzyły.
Wykazano, że nattokinaza i ekstrakt z kory francuskiej sosny nadmorskiej połączone razem zmniejszają obrzęk nóg i zapobiegają zakrzepicy żył głębokich.
Materiał wykorzystany za zgodą Life Extension. Wszelkie prawa zastrzeżone.
- Stamatakis E, Hamer M, Dunstan DW. Screen-based entertainment time, all-cause mortality, and cardiovascular events: population-based study with ongoing mortality and hospital events follow-up. J Am Coll Cardiol. 2011;57(3):292-9.
- Available at: http://emedicine.medscape.com/article/1911303-overview. Accessed May 22, 2018.
- Available at: http://www.medicinenet.com/deep_vein_thrombosis/article.htm. Accessed May 22, 2018.
- Belcaro G, Cesarone MR, Rohdewald P, et al. Prevention of venous thrombosis and thrombophlebitis in long-haul flights with pycnogenol. Clin Appl Thromb Hemost. 2004;10(4):373-7.
- Cesarone MR, Belcaro G, Nicolaides AN, et al. Prevention of venous thrombosis in long-haul flights with Flite Tabs: the LONFLIT-FLITE randomized, controlled trial. Angiology. 2003;54(5):531-9.
- Golanski J, Muchova J, Golanski R, et al. Does pycnogenol intensify the efficacy of acetylsalicylic acid in the inhibition of platelet function? In vitro experience. Postepy Hig Med Dosw (Online). 2006;60:316-21.
- Grimm T, Schafer A, Hogger P. Antioxidant activity and inhibition of matrix metalloproteinases by metabolites of maritime pine bark extract (pycnogenol). Free Radic Biol Med. 2004;36(6):811-22.
- Hsia CH, Shen MC, Lin JS, et al. Nattokinase decreases plasma levels of fibrinogen, factor VII, and factor VIII in human subjects. Nutr Res. 2009;29(3):190-6.
- Kurosawa Y, Nirengi S, Homma T, et al. A single-dose of oral nattokinase potentiates thrombolysis and anti-coagulation profiles. Sci Rep. 2015;5:11601.
- Sumi H, Hamada H, Nakanishi K, et al. Enhancement of the fibrinolytic activity in plasma by oral administration of nattokinase. Acta Haematol. 1990;84(3):139-43.
- Available at: http://www.cdc.gov/ncbddd/dvt/data.html. Accessed May 22, 2018.
- Vazquez SR, Kahn SR. Postthrombotic Syndrome. Circulation. 2010;121(8):e217-e9.
- Favaloro EJ, Franchini M, Lippi G. Aging hemostasis: changes to laboratory markers of hemostasis as we age - a narrative review. Semin Thromb Hemost. 2014;40(6):621-33.
- Maroney SA, Mast AE. Platelet tissue factor pathway inhibitor modulates intravascular coagulation. Thromb Res. 2012;129 Suppl 2:S21-2.
- Hass B, Pooley J, Harrington AE, et al. Treatment of venous thromboembolism - effects of different therapeutic strategies on bleeding and recurrence rates and considerations for future anticoagulant management. Thromb J. 2012;10(1):24.
- King DA, Pow RE, Dickison DM, et al. Apixaban versus enoxaparin in the prevention of venous thromboembolism following total knee arthroplasty: a single-centre, single-surgeon, retrospective analysis. Intern Med J. 2016;46(9):1030-7.
- Jin YW, Ye H, Li FY, et al. Compression Stockings for Prevention of Postthrombotic Syndrome: A Systematic Review and Meta-Analysis. Vasc Endovascular Surg. 2016;50(5):328-34.
- Skervin AL, Thapar A, Franchini AJ, et al. Systematic Review and Meta-Analysis of Utility of Graduated Compression Stockings in Prevention of Post-Thrombotic Syndrome. Eur J Vasc Endovasc Surg. 2016;51(6):838-45.
- Ero MP, Ng CM, Mihailovski T, et al. A pilot study on the serum pharmacokinetics of nattokinase in humans following a single, oral, daily dose. Altern Ther Health Med. 2013;19(3):16-9.
- Lampe BJ, English JC. Toxicological assessment of nattokinase derived from Bacillus subtilis var. natto. Food Chem Toxicol. 2016;88:87-99.
- Fitzpatrick DF, Bing B, Rohdewald P. Endothelium-dependent vascular effects of Pycnogenol. J Cardiovasc Pharmacol. 1998;32(4):509-15.
- Fujita M, Ohnishi K, Takaoka S, et al. Antihypertensive effects of continuous oral administration of nattokinase and its fragments in spontaneously hypertensive rats. Biol Pharm Bull. 2011;34(11):1696-701.
- Danesh J, Lewington S, Thompson SG, et al. Plasma fibrinogen level and the risk of major cardiovascular diseases and nonvascular mortality: an individual participant meta-analysis. Jama. 2005;294(14):1799-809.
- Wattanakit K, Folsom AR, Chambless LE, et al. Risk factors for cardiovascular event recurrence in the Atherosclerosis Risk in Communities (ARIC) study. Am Heart J. 2005;149(4):606-12.
- Montalescot G, Collet JP, Choussat R, et al. Fibrinogen as a risk factor for coronary heart disease. Eur Heart J. 1998;19 Suppl H:H11-7.
- Stec JJ, Silbershatz H, Tofler GH, et al. Association of Fibrinogen With Cardiovascular Risk Factors and Cardiovascular Disease in the Framingham Offspring Population. Circulation. 2000;102(14):1634-8.
- Associations of Plasma Fibrinogen Levels with Established Cardiovascular Disease Risk Factors, Inflammatory Markers, and Other Characteristics: Individual Participant Meta-Analysis of 154,211 Adults in 31 Prospective StudiesThe Fibrinogen Studies Collaboration. American Journal of Epidemiology. 2007;166(8):867-79.
- Nishioka K, Hidaka T, Nakamura S, et al. Pycnogenol, French maritime pine bark extract, augments endothelium-dependent vasodilation in humans. Hypertens Res. 2007;30(9):775-80.
- Grimm T, Chovanova Z, Muchova J, et al. Inhibition of NF-kappaB activation and MMP-9 secretion by plasma of human volunteers after ingestion of maritime pine bark extract (Pycnogenol). J Inflamm (Lond). 2006;3:1.
- Belcaro G, Cornelli U, Dugall M, et al. Long-haul flights, edema, and thrombotic events: prevention with stockings and Pycnogenol(R) supplementation (LONFLIT Registry Study). Minerva Cardioangiol. 2018;66(2):152-9.
- Cesarone MR, Belcaro G, Rohdewald P, et al. Prevention of edema in long flights with Pycnogenol. Clin Appl Thromb Hemost. 2005;11(3):289-94.
- Errichi BM, Belcaro G, Hosoi M, et al. Prevention of post thrombotic syndrome with Pycnogenol(R) in a twelve month study. Panminerva Med. 2011;53(3 Suppl 1):21-7.
- Belcaro G, Dugall M, Luzzi R, et al. Management of Varicose Veins and Chronic Venous Insufficiency in a Comparative Registry with Nine Venoactive Products in Comparison with Stockings. Int J Angiol. 2017;26(3):170-8.
- Available at: http://www.webmd.com/dvt/deep-vein-thrombosis-dvt-symptoms-diagnosis. Accessed September 22, 2016.