Karnozyna - potwierdzony czynnik długowieczności
Liczne dowody potwierdziły zdolność karnozyny do zapobiegania wielu szkodliwym efektom procesu starzenia się.[1]
Kiedy jesteśmy młodzi, karnozyna chroni nas przed utlenianiem, glikacją, uszkodzeniami DNA i innymi reakcjami, które niszczą tkanki i organy.[2]
Problem jednak w tym, że wraz z wiekiem poziom karnozyny maleje,[3] co sprawia, że nasze organizmy stają się narażone na utratę funkcji kognitywnych, zmniejszoną mobilność, utratę kontroli metabolicznej, spadek wydolności sercowo-naczyniowej i większą podatność na nowotwór.
W badaniach laboratoryjnych, przeprowadzonych na różnych gatunkach zwierząt wykazano, że suplementacja karnozyny pozytywnie wpłynęła na długość życia. Zapowiada to całkowicie nową erę w sposobie, w jaki konwencjonalna medycyna postrzega proces starzenia się.
Naukowcy badają wpływ karnozyny na długowieczność
Karnozyna znajduje się w całym organizmie, gdzie tylko występuje duże zapotrzebowanie na energię - m.in. w mózgu, sercu i mięśniach.[4] To właśnie ona odpowiada za dostarczanie jej do tych istotnych tkanek.[5]
U młodych organizmów poziom karnozyny w tych tkankach jest wysoki. Jako część procesu starzenia się, jej poziom maleje z wiekiem. Dzieje się tak ponieważ nasz organizm produkuje jej coraz mniejsze ilości oraz dlatego, że jest ona narażona na ubytki. U ludzi, np. chorujących na cukrzycę i zespół metaboliczny, który wywołuje nienaturalne przyspieszenie procesu starzenia się, produkcja karnozyny maleje, a jej degradacja narasta.[6]
Te odkrycia sugerują, że “niedobór karnozyny” może być częściowo odpowiedzialny za wyraźne starzenie się i utratę funkcji w wielu obszarach w całym organizmie.
Jeśli moglibyśmy przywrócić pokłady karnozyny do poziomów z młodych lat, bylibyśmy w stanie zatrzymać część procesu starzenia się.
Poniżej przedstawiono kilka obserwacji ostatnich lat, które demonstrują sposób w jaki suplementacja karnozyną zwiększa długość życia:
- Karnozyna spowalnia starzenie się ludzkich komórek w warunkach laboratoryjnych.[7] W pewnym badaniu, naukowcy dodali karnozynę do kultur młodych komórek. Podczas gdy kontrolne komórki zaczęły przybierać typowy "stary" wygląd, te hodowane w dużych koncentracjach karnozyny zachowały młodość.[8] Kiedy te młodo wyglądające komórki zostały przeniesione do środowiska bez dodatku karnozyny, szybko zaczęły się starzeć. Jednak, kiedy naukowcy wzięli stare komórki, zbliżające się do granicy swojego życia i przenieśli je do próbówek zawierających wysokie koncentracje karnozyny odkryli, że szybko zostały odmłodzone, przypominając młode komórki.[9]
- Karnozyna wydłużyła długość życia wrotek, mikroskopijnych wodnych organizmów, obecnie używanych w wielu laboratoriach jako wzorcowe modele starzenia się.[10] W tym eksperymencie, naukowcy przetestowali wiele różnych związków przeciwutleniających, uznając karnozynę jako jedną z czterech substancji, mającą znaczny wpływ na długość życia organizmów.
- Karnozyna wydłużyła życie muszek owocówek (aż do 20% u samców), innych organizmów powszechnie używanych w badaniach nad starzeniem się.[11] Zazwyczaj, samce muszek umierają dużo szybciej niż żeńskie osobniki, jednak po karmieniu ich stałą dietą, zawierającą suplement karnozyny, dożyły tego samego wieku co samice.
- Karnozyna zwiększyła długość życia myszy laboratoryjnych, stałocieplnych ssaków z wieloma oznakami starzenia się, podobnymi do ludzkich.[12]
Naukowcy przetestowali określoną grupę myszy, u których proces starzenia się był znacznie przyśpieszony oraz wzbogacili ich pokarmy o suplement karnozyny. Zaobserwowano, że zwierzęta te nie tylko żyły znacznie dłużej, ale również zachowały fizyczne i behawioralne cechy młodych zwierząt.[13] Następnie naukowcy przetestowali suplement u normalnych myszy, zauważają prawie taki sam efekt. Karnozyna wyraźnie poprawiła zewnętrzny wygląd zwierząt i utrzymała je w lepszym stanie zdrowia.[14]
- Karnozyna jest naturalnym przeciwstarzeniowym składnikiem w organizmie.
- Zwalcza procesy wywołujące starzenie się, takie jak utlenianie, glikacja, sieciowanie białek, zaburzenia mitochondrialne, skracanie telomerów,[15] i akumulację metali przejściowych.
- Poziom karnozyny maleje wraz z wiekiem, wystawiając nasze organizmy na coraz słabszą ochronę przed procesami związanymi z wiekiem.
- Suplementacja karnozyny może przywrócić jej prawidłowy poziom we krwi i tkankach oraz wydłużyć życie różnych gatunków zwierząt doświadczalnych.
- Suplementacja karnozyny może ochronić przed chorobami neurodegeneracyjnymi (choroby zwyrodnienia układu nerwowego) i udarem. Zwiększa również wytrzymałość fizyczną, leczy cukrzycę i jej komplikacje oraz chroni mięsień sercowy i naczynia krwionośne przed miażdżycą.
Karnozyna chroni przed chorobami sercowo-naczyniowymi
Wielopoziomowy wpływ karnozyny jest najwyraźniejszy w sercu i naczyniach krwionośnych. Jak wykazano, zmniejsza ona śmiertelność w wyniku udarów oraz łagodzi jego szkodliwe efekty w mózgu.[16] Badania przeprowadzone na zwierzętach doświadczalnych wykazały, że karnozyna podana przed lub po wywołaniu udaru, chroni komórki mózgowe przed tak zwanymi uszkodzeniami niedokrwienno-reperfuzyjnymi. Występują one kiedy tkanka jest najpierw pozbawiona tlenu, a następnie - kiedy przepływ krwi zostaje przywrócony - wystawiona na jego wysokie poziomy.[17] Karnozyna znacznie redukuje oznaki uszkodzeń oksydacyjnych komórek mózgowych i zmniejsza rozmiar udaru w mózgu.[18]
Chroni również mięsień sercowy przed niedokrwieniem (brakiem dopływu krwi), który może ostatecznie wywołać zawał serca. Ta ochrona wiąże się z aktywnością przeciwutleniającą karnozyny, w połączeniu z jej zdolnością do wychwytywania wywołujących utlenianie metali przejściowych, właściwościami buforowania kwasów i wpływaniem na zapalną aktywność komórkową.[19] Karnozynę stosuje się do ochrony mięśnia sercowego podczas operacji na otwartym sercu, kiedy jest ono celowo zatrzymane, przez co występuje wysokie ryzyko uszkodzeń ischemicznych.[20]
Karnozyna wpływając na naczynia krwionośne może nawet zapobiec wystąpieniu niedokrwienia. Chroni ona wyścielające tętnicę komórki śródbłonka przed oksydacją i glikacją, które to procesy są wczesnymi oznakami rozwoju miażdżycy.[21] Badania wykazały, że zapobiega ona tworzeniu się niebezpiecznych “komórek piankowatych”, które wywołują reakcję zapalną, produkującą śmiertelne płytki tętnicze.[22]
Nadmierne napięcie mięśniowe w arteriach podnosi ciśnienie i zmniejsza przepływ krwi do mięśnia sercowego i komórek mózgowych. Jak wykazano, karnozyna redukuje tętnicze napięcie poprzez różne mechanizmy.[23] Moduluje sygnalizację jonów wapnia w komórkach mięśni gładkich, które kontrolują napięcie naczyniowe oraz zwiększa produkcję korzystnej, śródbłonkowej syntazy tlenku azotu (NOS), wywołującej rozluźnienie arterii.[24]
Biorąc pod uwagę korzystny wpływ karnozyny na mięsień szkieletowy i kondycję fizyczną nie jest zaskoczeniem, że karnozyna poprawia również kurczliwość mięśnia sercowego. To kolejny wieloczynnikowy efekt, po części wywołany dzięki zdolności karnozyny do kontrolowania przepływu wapnia i poprzez jej przeciwutleniające, buforujące kwas i przeciwglikacyjne właściwości.[25]
Karnozyna zwalcza cukrzycę i jej konsekwencje
Globalna epidemia otyłości niesie ze sobą rosnące zagrożenie wystąpienia cukrzycy typu 2 i wszystkich jej wyniszczających powikłań, do których zaliczamy choroby sercowo-naczyniowe, niewydolność nerek, uszkodzenia nerwów i zaburzenia wzroku.
Badania wykazały, że komórki diabetyków mają mniejsze niż optymalne poziomy karnozyny, podobne jak w przypadku osób starszych.[26] Może być to przyczyną przyspieszonego starzenia się osób chorujących na cukrzycę.[27]
Jednak suplementacją karnozyny może przywrócić jej prawidłowy poziom w istotnych tkankach oraz zapewnić ochronę przed wystąpieniem wielu powikłań cukrzycy.
Karnozyna obniża podniesiony poziom cukru we krwi, redukuje długotrwałą formację niebezpiecznych końcowych produktów zaawansowanej glikacji, ogranicza stres oksydacyjny i podniesiony stan zapalny oraz zapobiega przed sieciowaniem białek - nie tylko u diabetyków ale również i u zdrowych, starszych osób.[28]
Co więcej, karnozyna działa niejako "na zapleczu", zapewniając istotną ochronę przed fizjologicznymi zniszczeniami cukrzycowymi, spowodowanymi przez wysoki poziom cukru we krwi:
- Karnozyna chroni komórki nerek przed wpływem wysokich poziomów glukozy, pomagając zmniejszyć ryzyko wystąpienia cukrzycowej choroby nerek (nefropatia).[29]
- Zmniejsza utlenianie i glikację lipoprotein o niskiej gęstości (LDL), co dobrze wróży redukcji miażdżycy wywoływanej przez cukrzycę.[30]
- Redukuje sieciowanie białek w soczewce oka i pomaga zmniejszyć ryzyko wystąpienia zaćmy, powszechnej komplikacji cukrzycy.[31]
- Suplementacja karnozyny zapobiega również mikroskopijnym uszkodzeniom naczyń krwionośnych, które wywołują cukrzycową retinopatię, główną przyczynę ślepoty u diabetyków.[32]
- Suplementacja karnozyny zapobiega utracie czuciowych funkcji nerwowych (neuropatia) u zwierząt z cukrzycą.[33]
Karnozyna chroni komórki mózgowe oraz zachowuje funkcje poznawcze
Jak dotąd terapia lekami wykazała tylko minimalną skuteczność w spowalnianiu postępu spadku funkcji kognitywnych. Wiele terapeutycznych właściwości karnozyny sprawia, że może ona być obiecującą bronią do walki z tymi stanami chorobowymi.[34]
Choroba Alzheimera jest najbardziej popularnym schorzeniem neurodegeneracyjnym (chorobą zwyrodnienia układu nerwowego). Naukowcy odkryli, że pacjenci cierpiący na nie mają jeszcze niższe poziomy karnozyny w mózgu i płynie rdzeniowym, niż inne starsze osoby.[35] Nie jest do końca jasne czy są one przyczyną czy wynikiem choroby Alzheimera, ale wiele intrygujących obserwacji sugeruje ważną rolę karnozyny w zapobieganiu powstania tej choroby.
Choroba Alzheimera ma wiele przyczyn, w rzeczywistości wszystkie jednak wiążą się w pewien sposób z karnozyną i jej funkcjami w mózgu. Niedawno ekspert Alan R. Hipkiss z London’s Queen Mary’s School of Medicine and Dentistry podsumował relację między chorobą Alzheimera a spadkiem poziomu karnozyny w organizmie.
Hipkiss spostrzegł, że te części mózgu, które jako pierwsze są dotknięte wczesnym stadium choroby Alzheimera są również tymi, w których karnozyna zazwyczaj znajduje się w dużych stężeniach.[36] Sugeruje to że, kiedy jej poziom maleje wraz z wiekiem, te obszary mózgu stają się najbardziej narażone na uszkodzenia związane z chorobą Alzheimera. Co więcej, zauważył on, że nieprawidłowe białko, beta amyloid, które wiąże się z chorobą mózgu Alzheimera, jest zazwyczaj pełne jonów cynku. Karnozyna wiąże cynk i nie pozwala mu powodować zbyt dużych uszkodzeń tkanek.[37] Implikacją jest spadek poziomu karnozyny, co sprawia, że tkanka mózgowa staje się ofiarą nieprawidłowej akumulacji toksycznej substancji.
Wreszcie, Hipkiss zauważa, że tak zwane “specyficzne zmiany w neurofibrylach” występujące w mózgach pacjentów cierpiących na chorobę Alzheimera zawierają białka, które są obszernie sieciowane.[38] Karnozyna jest natomiast efektywnym inhibitorem sieciowania białek w całym organizmie.[39]
Zaburzenia mitochondrialne również przyczyniają się do powstania choroby Alzheimera. Produkowany przez to stres oksydacyjny może wiązać się z tworzeniem białek beta amyloidowych.[40] Badania eksperymentalne wykazały, że u myszy z chorobą Alzheimera stosujących suplementację karnozyny zmalała akumulacja beta amyloidów, a ich mózgi były całkowicie ochronione przed zniszczeniami mitochondriów.[41]
Obecnie te biochemiczne relacje ukazują rzeczywisty wpływ na modele doświadczalnych chorób neurodegeneracyjnych związanych z procesem starzenia się. Naukowcy karmili starsze szczury suplementem bogatym w karnozynę oraz witaminę D3, jagody, polifenole zielonej herbaty lub placebo.[42] Podczas testów uczono zwierzęta odnajdować drogę do platformy zanurzonej w wodzie. Przed końcem okresu treningowego, leczona grupa osłabionych, starszych zwierząt radziła sobie lepiej niż kontrolne osobniki w tej samej kategorii wiekowej. Wykazano również, że u zwierząt wystąpiła zwiększona produkcja nowych komórek mózgowych i mniejsza ilość markerów zapalnych. Podobne antyoksydacyjne i przeciwzapalne efekty zaobserwowano w mózgach myszy z eksperymentalną formą choroby Parkinsona.[43]
Udary wywołują obumarcie komórek w wyniku uszkodzeń oksydacyjnych. Nowe badania ujawniły, że przeciwutleniający wpływ karnozyny zapewnia pewna ochronę przed udarem niedokrwiennym (w którym zbyt mało krwi dostaje się do tkanki mózgowej) oraz krwotocznym (w którym krwotok powoduje uszkodzenia tkanki mózgowej).
W pewnym badaniu, szczurom podawano suplementy mieszanki karnozyny, jagód, zielonej herbaty i witaminy D3 przez dwa tygodnie przed eksperymentalnie wywoływanym udarem niedokrwiennym, podczas którego główna tętnica mózgowa została chirurgicznie zablokowana.[44] Przed i pooperacyjne testy behawioralne pokazały, że w porównaniu z kontrolnymi zwierzętami, u szczurów stosujących suplementację wykazano 12% redukcję asymetrii motorycznej i 24% redukcję zaburzeń neurologicznych pojawiających się w następstwie udaru. U osobników przyjmujących suplement wykazano również 3 krotne zwiększenie proliferacji nowych komórek mózgowych.
Podczas prób prowadzonych pod kątem udaru niedokrwiennego, u zwierząt przyjmujących suplement karnozyny wykazano znaczną redukcję stresu oksydacyjnego i śmierci komórek mózgowych (apoptozy).[45] Karnozyna zapewniła również ochronę po wystąpieniu niedokrwienia przed tak zwaną ekscytotoksycznością glutaminianu, który uznaje się za czynnik powstania choroby Alzheimera.[46]
W doświadczalnych modelach udaru krwotocznego, leczenie karnozyną prowadziło do odbudowy receptorów neuroprzekaźnika, zniszczonych przez obecność krwi w tkance mózgowej.[47] Karnozyna zapobiega również wystąpieniu pewnej niebezpiecznej opuchlizny, która często pojawia się po udarze krwotocznym.[48]
Początkowo naukowcy uznawali karnozynę tylko za cząsteczkę przeciwutleniającą. Jednak, mimo że posiada dobre właściwości antyoksydacyjne, nie jest w żadnym wypadku najpotężniejszym przeciwutleniaczem w organizmie. Uwagę naukowców przykuł jednak fakt, że suplementacja innego, potężniejszego antyoksydanta nie wywołała spektakularnego wydłużenia życia obserwowanego przy stosowaniu karnozyny.[49]
Wyraźnie, coś jeszcze jest na rzeczy.
Kilku badaczy spodziewało się odkryć, że karnozyna w rzeczywistości wpływa na sześć głównych procesów związanych ze starzeniem się. Przyjrzyjmy się zatem pokrótce każdemu z osobna.
- Utlenianie na poziomie komórkowym i tkankowym jest jednym z głównych czynników starzenia się organizmów. Karnozyna zmiata tlenowe i azotowe wolne rodniki i redukuje ich destrukcyjny wpływ na cząsteczki tłuszczu i DNA.[50]Te efekty odpowiadają za hamowanie miażdżycy i tworzenie się nowotworu.
- Glikacja, tworzenie się cząsteczkowych związków glukozy z istotnymi biomolekułami, takimi jak enzymy i inne białka, jest kolejną, główną przyczyną starzenia się. Białka, które uległy glikacji wywołują potężny stres oksydacyjny i reakcję zapalną, która przyspiesza proces starzenia się. Powodują również sieciowanie, które wiąże je ze sobą, redukując ich "młodzieńczą" elastyczność i funkcjonalność. Karnozyna niejako poświęca się i poddaje glikacji, oszczędzając w ten sposób inne istotne struktury oraz zapobiegając niebezpiecznemu sieciowaniu białek.[51]
- Akumulacja zbędnych metali.[52] Karnozyna chelatuje (wiąże) jony miedzi, cynku i żelaza, które w nadmiarze wywołują produkcję beta amyloidów i innych białek związanych z chorobami Alzheimera i Parkinsona.[53]
- Sieciowanie białek jest rezultatem akumulacji uszkodzeń oksydacyjnych i glikacji w młodości. Są one usuwane przez wewnątrzkomórkowe struktury zwane proteasomami.[54] Jednak wraz z wiekiem ich aktywność zanika, pozwalając patologicznym białkom gromadzić się i zakłócać funkcje komórkowe. Karnozyna może reagować z tymi nieprawidłowymi białkami, przyspieszając ich eliminację.[55]
- Telomery są powtarzającymi się sekwencjami DNA na końcu chromosomu, które funkcjonują jako pewnego rodzaju “molekularny zegar”, skracając się z każdym cyklem replikacji komórkowej. Kiedy telomery stają się zbyt krótkie, komórki obumierają. Karnozyna zmniejsza uszkodzenia telomerów i spowalnia tempo ich skracania, jak wykazano na doświadczalnych organizmach.[56]
- Gdy mitochondria tracą swoją skuteczność, zaburzenia mitochondrialne przyspieszają starzenie się organizmu poprzez pozbawianie komórek niezbędnej energii oraz zwiększając ich utleniające obciążenie.[57] Karnozyna łagodzi wszystkie te zmiany, szczególnie we wrażliwych komórkach mózgowych, gdzie niszczenie mitochondrium przyczynia się do powstania Alzheimera i innych neurodegeneracyjnych schorzeń (chorób zwyrodnienia układu nerwowego).[58]
Karnozyna zwiększa wytrzymałość fizyczną
Podczas gdy nadmiar tłuszczu zwiększa ryzyko cukrzycy, regularne ćwiczenia zmniejszą ryzyko zarówno otyłości, jak i cukrzycy. Karnozyna zwiększa kondycję fizyczną dzięki buforowaniu rosnących poziomów kwasu, który gromadzi się w pracujących mięśniach.[59] Zgromadzony kwas wywołuje znużenie i ból, który ostatecznie ogranicza nasze możliwości treningowe.[60]
Zwiększenie poziomu karnozyny w mięśniach jest obecnie ogólnie przyjętą metodą poprawy kondycji fizycznej i redukcji zmęczenia, zarówno u wysportowanych jak i nietrenujących osób.[61] U starszych ludzi, u których wątłość i ryzyko upadku wzrasta wraz z osłabieniem mięśni, może być decydującym czynnikiem wspomagającym bezpieczne i samodzielne życie.[62]
W pewnym badaniu obejmującym osoby w wieku 55-92 lat, zwiększenie zawartości karnozyny w mięśniach podniosło ich próg zmęczenia o 29% (w grupie placebo nie zaobserwowano podobnej zmiany).[63] Podobne próby przeprowadzone na osobach w wieku 60-80 lat wykazały znaczne wydłużenie czasu w którym badani mogli ćwiczyć zanim poczuli się zmęczeni.[64]
Podsumowanie
Miniona dekada doprowadziła do wielu odkryć na temat wielopoziomowego, ochronnego wpływu karnozyny, wynikającego z jej zdolności do walki z różnymi procesami, które powodują starzenie się.
Karnozyna chroni przed uszkodzeniami oksydacyjnymi, glikacją istotnych białek, akumulacją kwasu w mięśniach i sercu, niebezpiecznymi jonami metali przejściowych, sieciowaniem białek wraz z wiekiem, niszczeniem mitochondrium oraz skracaniem telomerów przyspieszonym przez wiek.[65]
Te wielopoziomowe działania współpracują ze sobą, zapobiegając powstaniu chorób związanych z wiekiem, takich jak spadek funkcji poznawczych i demencja, zwiększając komfort i wydajność ćwiczeń, spowalniając postęp schorzeń metabolicznych, takich jak cukrzyca oraz chroniąc przed miażdżycą i chorobami serca. Nie powinien dziwić zatem fakt nazywania karnozyny “dwupeptydem przeciw starzeniu się”.[66]
Materiał wykorzystany za zgodą Life Extension. Wszelkie prawa zastrzeżone.
[1] Hipkiss AR. Carnosine, a protective, anti-ageing peptide? Int J Biochem Cell Biol. 1998 Aug;30(8):863-8.
[2] Hipkiss AR. Carnosine, a protective, anti-ageing peptide? Int J Biochem Cell Biol. 1998 Aug;30(8):863-8.
[3] Boldyrev AA, Yuneva MO, Sorokina EV, et al. Antioxidant systems in tissues of senescence accelerated mice. Biochemistry (Mosc). 2001 Oct;66(10):1157-63.
Bellia F, Calabrese V, Guarino F, et al. Carnosinase levels in aging brain: redox state induction and cellular stress response. Antioxid Redox Signal. 2009 Nov;11(11):2759-75.
Everaert I, Mooyaart A, Baguet A, et al. Vegetarianism, female gender and increasing age, but not CNDP1 genotype, are associated with reduced muscle carnosine levels in humans. Amino Acids. 2011 Apr;40(4):1221-9.
[4] Bellia F, Vecchio G, Cuzzocrea S, Calabrese V, Rizzarelli E. Neuroprotective features of carnosine in oxidative driven diseases. Mol Aspects Med. 2011 Aug;32(4-6):258-66.
[5] Baguet A, Bourgois J, Vanhee L, Achten E, Derave W. Important role of muscle carnosine in rowing performance. J Appl Physiol. 2010 Oct;109(4):1096-101.
Calabrese V, Cornelius C, Cuzzocrea S, Iavicoli I, Rizzarelli E, Calabrese EJ. Hormesis, cellular stress response and vitagenes as critical determinants in aging and longevity. Mol Aspects Med. 2011 Aug;32(4-6):279-304.
[6] Riedl E, Koeppel H, Pfister F, et al. N-glycosylation of carnosinase influences protein secretion and enzyme activity: implications for hyperglycemia. Diabetes. 2010 Aug;59(8):1984-90.
Gayova E, Kron I, Suchozova K, Pavlisak V, Fedurco M, Novakova B. Carnosine in patients with type I diabetes mellitus. Bratisl Lek Listy. 1999 Sep;100(9):500-2.
[7] McFarland GA, Holliday R. Retardation of the senescence of cultured human diploid fibroblasts by carnosine. Exp Cell Res. 1994 Jun;212(2):167-75.
McFarland GA, Holliday R. Further evidence for the rejuvenating effects of the dipeptide L-carnosine on cultured human diploid fibroblasts. Exp Gerontol. 1999 Jan;34(1):35-45.
[8] Bellia F, Vecchio G, Cuzzocrea S, Calabrese V, Rizzarelli E. Neuroprotective features of carnosine in oxidative driven diseases. Mol Aspects Med. 2011 Aug;32(4-6):258-66.
[9] McFarland GA, Holliday R. Retardation of the senescence of cultured human diploid fibroblasts by carnosine. Exp Cell Res. 1994 Jun;212(2):167-75.
[10] Snell TW, Fields AM, Johnston RK. Antioxidants can extend lifespan of Brachionus manjavacas (Rotifera), but only in a few combinations. Biogerontology. 2012 Jan 24.
[11] Yuneva AO, Kramarenko GG, Vetreshchak TV, Gallant S, Boldyrev AA. Effect of carnosine on Drosophila melanogaster life span. Bull Exp Biol Med. 2002 Jun;133(6):559-61.
Stvolinsky S, Antipin M, Meguro K, Sato T, Abe H, Boldyrev A. Effect of carnosine and its Trolox-modified derivatives on life span of Drosophila melanogaster. Rejuvenation Res. 2010 Aug;13(4):453-7.
[12] Boldyrev AA, Gallant SC, Sukhich GT. Carnosine, the protective, anti-aging peptide. Biosci Rep. 1999 Dec;19(6):581-7.
Gallant S, Semyonova M, Yuneva M. Carnosine as a potential anti-senescence drug. Biochemistry (Mosc). 2000 Jul;65(7):866-8.
[13] Boldyrev AA, Gallant SC, Sukhich GT. Carnosine, the protective, anti-aging peptide. Biosci Rep. 1999 Dec;19(6):581-7.
[14] Gallant S, Semyonova M, Yuneva M. Carnosine as a potential anti-senescence drug. Biochemistry (Mosc). 2000 Jul;65(7):866-8.
[15] Shao L, Li QH, Tan Z. L-carnosine reduces telomere damage and shortening rate in cultured normal fibroblasts. Biochem Biophys Res Commun. 2004 Nov 12;324(2):931-6.67.
[16] Dobrota D, Fedorova T, Stvolinsky S, et al. Carnosine protects the brain of rats and Mongolian gerbils against ischemic injury: after-stroke-effect. Neurochem Res. 2005 Oct;30(10):1283-8
Rajanikant GK, Zemke D, Senut MC, et al. Carnosine is neuroprotective against permanent focal cerebral ischemia in mice. Stroke. 2007 Nov;38(11):3023-31.
Stvolinsky SL, Dobrota D. Anti-ischemic activity of carnosine. Biochemistry (Mosc). 2000 Jul;65(7):849-55.
[17] Dobrota D, Fedorova T, Stvolinsky S, et al. Carnosine protects the brain of rats and Mongolian gerbils against ischemic injury: after-stroke-effect. Neurochem Res. 2005 Oct;30(10):1283-8.
Rajanikant GK, Zemke D, Senut MC, et al. Carnosine is neuroprotective against permanent focal cerebral ischemia in mice. Stroke. 2007 Nov;38(11):3023-31.
[18] Rajanikant GK, Zemke D, Senut MC, et al. Carnosine is neuroprotective against permanent focal cerebral ischemia in mice. Stroke. 2007 Nov;38(11):3023-31.
[19] Stvolinsky SL, Dobrota D. Anti-ischemic activity of carnosine. Biochemistry (Mosc). 2000 Jul;65(7):849-55.
[20] Bokeriya LA, Boldyrev AA, Movsesyan RR, et al. Cardioprotective effect of histidine-containing dipeptides in pharmacological cold cardioplegia. Bull Exp Biol Med. 2008 Mar;145(3):323-7.
[21] Hipkiss AR, Preston JE, Himswoth DT, Worthington VC, Abbot NJ. Protective effects of carnosine against malondialdehyde-induced toxicity towards cultured rat brain endothelial cells. Neurosci Lett. 1997 Dec 5;238(3):135-8.
Bai J, Chi G, Zhang J, et al. Protective effect of carnosine on the injury of rat vascular endothelial cells induced by hypoxia. Zhongguo Ying Yong Sheng Li Xue Za Zhi. 2010 Feb;26(1):30-2.
[22] Rashid I, van Reyk DM, Davies MJ. Carnosine and its constituents inhibit glycation of low-density lipoproteins that promotes foam cell formation in vitro. FEBS Lett. 2007 Mar 6;581(5):1067-70.
[23] Ririe DG, Roberts PR, Shouse MN, Zaloga GP. Vasodilatory actions of the dietary peptide carnosine. Nutrition. 2000 Mar;16(3):168-72.
[24] Takahashi S, Nakashima Y, Toda K. Carnosine facilitates nitric oxide production in endothelial f-2 cells. Biol Pharm Bull. 2009 Nov;32(11):1836-9.
[25] Zaloga GP, Roberts PR, Nelson TE. Carnosine: a novel peptide regulator of intracellular calcium and contractility in cardiac muscle. New Horiz. 1996 Feb;4(1):26-35.
Roberts PR, Zaloga GP. Cardiovascular effects of carnosine. Biochemistry (Mosc). 2000 Jul;65(7):856-61.
Stvolinsky SL, Dobrota D. Anti-ischemic activity of carnosine. Biochemistry (Mosc). 2000 Jul;65(7):849-55.
[26] McFarland GA, Holliday R. Retardation of the senescence of cultured human diploid fibroblasts by carnosine. Exp Cell Res. 1994 Jun;212(2):167-75.
[27] Wu CH, Huang SM, Lin JA, Yen GC. Inhibition of advanced glycation endproduct formation by foodstuffs. Food Funct. 2011 May;2(5):224-34.
[28] Jakus V. The role of nonenzymatic glycation and glyco-oxidation in the development of diabetic vascular complications. Cesk Fysiol. 2003 May;52(2):51-65.
Hipkiss AR. Glycation, ageing and carnosine: are carnivorous diets beneficial? Mech Ageing Dev. 2005 Oct;126(10):1034-9.
Nagai K, Niijima A, Yamano T, et al. Possible role of L-carnosine in the regulation of blood glucose through controlling autonomic nerves. Exp Biol Med (Maywood). 2003 Nov;228(10):1138-45.
Hipkiss AR, Brownson C, Carrier MJ. Carnosine, the anti-ageing, anti-oxidant dipeptide, may react with protein carbonyl groups. Mech Ageing Dev. 2001 Sep 15;122(13):1431-45.
Aldini G, Facino RM, Beretta G, Carini M. Carnosine and related dipeptides as quenchers of reactive carbonyl species: from structural studies to therapeutic perspectives. Biofactors. 2005;24(1-4):77-87.
[29] Janssen B, Hohenadel D, Brinkkoetter P, et al. Carnosine as a protective factor in diabetic nephropathy: association with a leucine repeat of the carnosinase gene CNDP1. Diabetes. 2005 Aug;54(8):2320-7.
Sauerhofer S, Yuan G, Braun GS, et al. L-carnosine, a substrate of carnosinase-1, influences glucose metabolism. Diabetes. 2007 Oct;56(10):2425-32.
Riedl E, Pfister F, Braunagel M, et al. Carnosine prevents apoptosis of glomerular cells and podocyte loss in STZ diabetic rats. Cell Physiol Biochem. 2011;28(2):279-88.
[30] Lee YT, Hsu CC, Lin MH, Liu KS, Yin MC. Histidine and carnosine delay diabetic deterioration in mice and protect human low density lipoprotein against oxidation and glycation. Eur J Pharmacol. 2005 Apr 18;513(1-2):145-50.
Rashid I, van Reyk DM, Davies MJ. Carnosine and its constituents inhibit glycation of low-density lipoproteins that promotes foam cell formation in vitro. FEBS Lett. 2007 Mar 6;581(5):1067-70.
[31] Yan H, Harding JJ. Carnosine protects against the inactivation of esterase induced by glycation and a steroid. Biochim Biophys Acta. 2005 Jun 30;1741(1-2):120-6.
Yan H, Guo Y, Zhang J, Ding Z, Ha W, Harding JJ. Effect of carnosine, aminoguanidine, and aspirin drops on the prevention of cataracts in diabetic rats. Mol Vis. 2008;14:2282-91.
[32] Pfister F, Riedl E, Wang Q, et al. Oral carnosine supplementation prevents vascular damage in experimental diabetic retinopathy. Cell Physiol Biochem. 2011;28(1):125-36.
[33] Kamei J, Ohsawa M, Miyata S, Tanaka S. Preventive effect of L-carnosine on changes in the thermal nociceptive threshold in streptozotocin-induced diabetic mice. Eur J Pharmacol. 2008 Dec 14;600(1-3):83-6.
[34] Shen Y, Hu WW, Chen Z. Carnosine and diseases of central nervous system. Zhejiang Da Xue Xue Bao Yi Xue Ban. 2007 Mar;36(2):199-203.
[35] Fonteh AN, Harrington RJ, Tsai A, Liao P, Harrington MG. Free amino acid and dipeptide changes in the body fluids from Alzheimer’s disease subjects. Amino Acids. 2007 Feb;32(2):213-24.
[36] Hipkiss AR. Could carnosine or related structures suppress Alzheimer’s disease? J Alzheimers Dis. 2007 May;11(2):229-40.
[37] Hipkiss AR. Could carnosine or related structures suppress Alzheimer’s disease? J Alzheimers Dis. 2007 May;11(2):229-40.
Matsukura T, Tanaka H. Applicability of zinc complex of L-carnosine for medical use. Biochemistry (Mosc). 2000 Jul;65(7):817-23.
[38] Hipkiss AR. Could carnosine or related structures suppress Alzheimer’s disease? J Alzheimers Dis. 2007 May;11(2):229-40.
[39] Wang AM, Ma C, Xie ZH, Shen F. Use of carnosine as a natural anti-senescence drug for human beings. Biochemistry (Mosc). 2000 Jul;65(7):869-71.
[40] Corona C, Frazzini V, Silvestri E, et al. Effects of dietary supplementation of carnosine on mitochondrial dysfunction, amyloid pathology, and cognitive deficits in 3xTg-AD mice. PLoS One. 2011;6(3):e17971.
[41] Nagai K, Niijima A, Yamano T, et al. Possible role of L-carnosine in the regulation of blood glucose through controlling autonomic nerves. Exp Biol Med (Maywood). 2003 Nov;228(10):1138-45.
[42] Acosta S, Jernberg J, Sanberg CD, et al. NT-020, a natural therapeutic approach to optimize spatial memory performance and increase neural progenitor cell proliferation and decrease inflammation in the aged rat. Rejuvenation Res. 2010 Oct;13(5):581-8.
[43] Tsai SJ, Kuo WW, Liu WH, Yin MC. Antioxidative and anti-inflammatory protection from carnosine in the striatum of MPTP-treated mice. J Agric Food Chem. 2010 Oct 6.
[44] Yasuhara T, Hara K, Maki M, et al. Dietary supplementation exerts neuroprotective effects in ischemic stroke model. Rejuvenation Res. 2008 Feb;11(1):201-14.
[45] Pekcetin C, Kiray M, Ergur BU, et al. Carnosine attenuates oxidative stress and apoptosis in transient cerebral ischemia in rats. Acta Biol Hung. 2009 Jun;60(2):137-48.
[46] Shen Y, He P, Fan YY, et al. Carnosine protects against permanent cerebral ischemia in histidine decarboxylase knockout mice by reducing glutamate excitotoxicity. Free Radic Biol Med. 2010 Mar 1;48(5):727-35.
[47] Khama-Murad A, Mokrushin AA, Pavlinova LI. Neuroprotective properties of l-carnosine in the brain slices exposed to autoblood in the hemorrhagic stroke model in vitro. Regul Pept. 2011 Feb 25;167(1):65-9.
[48] Khama-Murad A, Mokrushin AA, Pavlinova LI. Neuroprotective properties of l-carnosine in the brain slices exposed to autoblood in the hemorrhagic stroke model in vitro. Regul Pept. 2011 Feb 25;167(1):65-9.
[49] Hyland P, Duggan O, Hipkiss A, Barnett C, Barnett Y. The effects of carnosine on oxidative DNA damage levels and in vitro life span in human peripheral blood derived CD4+T cell clones. Mech Ageing Dev. 2000 Dec 20;121(1-3):203-15.
Hipkiss AR, Brownson C, Bertani MF, Ruiz E, Ferro A. Reaction of carnosine with aged proteins: another protective process? Ann N Y Acad Sci. 2002 Apr;959:285-94.
[50] Hyland P, Duggan O, Hipkiss A, Barnett C, Barnett Y. The effects of carnosine on oxidative DNA damage levels and in vitro life span in human peripheral blood derived CD4+T cell clones. Mech Ageing Dev. 2000 Dec 20;121(1-3):203-15.
Hipkiss AR, Preston JE, Himsworth DT, et al. Pluripotent protective effects of carnosine, a naturally occurring dipeptide. Ann N Y Acad Sci. 1998 Nov 20;854:37-53.
Reddy VP, Garrett MR, Perry G, Smith MA. Carnosine: a versatile antioxidant and antiglycating agent. Sci Aging Knowledge Environ. 2005 May 4;2005(18):pe12.
Hipkiss AR. Carnosine, a protective, anti-ageing peptide? Int J Biochem Cell Biol. 1998 Aug;30(8):863-8.
[51] Bellia F, Vecchio G, Cuzzocrea S, Calabrese V, Rizzarelli E. Neuroprotective features of carnosine in oxidative driven diseases. Mol Aspects Med. 2011 Aug;32(4-6):258-66.
Reddy VP, Garrett MR, Perry G, Smith MA. Carnosine: a versatile antioxidant and antiglycating agent. Sci Aging Knowledge Environ. 2005 May 4;2005(18):pe12.
Hipkiss AR, Michaelis J, Syrris P. Non-enzymatic glycosylation of the dipeptide L-carnosine, a potential anti-protein-cross-linking agent. FEBS Lett. 1995 Aug 28;371(1):81-5.
[52] Kang JH. Protective effects of carnosine and homocarnosine on ferritin and hydrogen peroxide-mediated DNA damage. BMB Rep. 2010 Oct;43(10):683-7.
Hipkiss AR. Could carnosine or related structures suppress Alzheimer’s disease? J Alzheimers Dis. 2007 May;11(2):229-40.
[53] Hipkiss AR, Preston JE, Himsworth DT, et al. Pluripotent protective effects of carnosine, a naturally occurring dipeptide. Ann N Y Acad Sci. 1998 Nov 20;854:37-53.
Hipkiss AR. On the enigma of carnosine’s anti-ageing actions. Exp Gerontol. 2009 Apr;44(4):237-42.
Hipkiss AR. Carnosine and its possible roles in nutrition and health. Adv Food Nutr Res. 2009;57:87-154.
Boldyrev AA, Stvolinsky SL, Fedorova TN, Suslina ZA. Carnosine as a natural antioxidant and geroprotector: from molecular mechanisms to clinical trials. Rejuvenation Res. 2010 Apr-Jun;13(2-3):156-8.
[54] Hipkiss AR, Brownson C, Bertani MF, Ruiz E, Ferro A. Reaction of carnosine with aged proteins: another protective process? Ann N Y Acad Sci. 2002 Apr;959:285-94.
[55] Hipkiss AR, Brownson C, Bertani MF, Ruiz E, Ferro A. Reaction of carnosine with aged proteins: another protective process? Ann N Y Acad Sci. 2002 Apr;959:285-94.
Hipkiss AR. On the enigma of carnosine’s anti-ageing actions. Exp Gerontol. 2009 Apr;44(4):237-42.
[56] Shao L, Li QH, Tan Z. L-carnosine reduces telomere damage and shortening rate in cultured normal fibroblasts. Biochem Biophys Res Commun. 2004 Nov 12;324(2):931-6.67
[57] Cheng J, Wang F, Yu DF, Wu PF, Chen JG. The cytotoxic mechanism of malondialdehyde and protective effect of carnosine via protein cross-linking/mitochondrial dysfunction/reactive oxygen species/MAPK pathway in neurons. Eur J Pharmacol. 2011 Jan 10;650(1):184-94.
[58] Cheng J, Wang F, Yu DF, Wu PF, Chen JG. The cytotoxic mechanism of malondialdehyde and protective effect of carnosine via protein cross-linking/mitochondrial dysfunction/reactive oxygen species/MAPK pathway in neurons. Eur J Pharmacol. 2011 Jan 10;650(1):184-94.
Hipkiss AR. Aging, proteotoxicity, mitochondria, Glycation, NAD and Carnosine: Possible Inter-relationships and resolution of the oxygen paradox. Front Aging Neurosci. 2010;2:10.
Corona C, Frazzini V, Silvestri E, et al. Effects of dietary supplementation of carnosine on mitochondrial dysfunction, amyloid pathology, and cognitive deficits in 3xTg-AD mice. PLoS One. 2011;6(3):e17971.
[59] Baguet A, Koppo K, Pottier A, Derave W. Beta-alanine supplementation reduces acidosis but not oxygen uptake response during high-intensity cycling exercise. Eur J Appl Physiol. 2010 Feb;108(3):495-503.
Sale C, Saunders B, Harris RC. Effect of beta-alanine supplementation on muscle carnosine concentrations and exercise performance. Amino Acids. 2010 Jul;39(2):321-33.
[60] Begum G, Cunliffe A, Leveritt M. Physiological role of carnosine in contracting muscle. Int J Sport Nutr Exerc Metab. 2005 Oct;15(5):493-514.
Tallon MJ, Harris RC, Boobis LH, Fallowfield JL, Wise JA. The carnosine content of vastus lateralis is elevated in resistance-trained bodybuilders. J Strength Cond Res. 2005 Nov;19(4):725-9.
Giannini Artioli G, Gualano B, Smith A, Stout J, Herbert Lancha AJ. The role of beta-alanine supplementation on muscle carnosine and exercise performance. Med Sci Sports Exerc. 2009 Dec 9.
[61] Derave W, Everaert I, Beeckman S, Baguet A. Muscle carnosine metabolism and beta-alanine supplementation in relation to exercise and training. Sports Med. 2010 Mar 1;40(3):247-63.
Hobson RM, Saunders B, Ball G, Harris RC, Sale C. Effects of beta-alanine supplementation on exercise performance: a meta-analysis. Amino Acids. 2012 Jan 24.
[62] Stout JR, Graves BS, Smith AE, et al. The effect of beta-alanine supplementation on neuromuscular fatigue in elderly (55-92 Years): a double-blind randomized study. J Int Soc Sports Nutr. 2008;5:21.
[63] Hyland P, Duggan O, Hipkiss A, Barnett C, Barnett Y. The effects of carnosine on oxidative DNA damage levels and in vitro life span in human peripheral blood derived CD4+T cell clones. Mech Ageing Dev. 2000 Dec 20;121(1-3):203-15.
[64] Del Favero S, Roschel H, Solis MY, et al. Beta-alanine (Carnosyn) supplementation in elderly subjects (60-80 years): effects on muscle carnosine content and physical capacity. Amino Acids. 2011 Dec 6.
[65] Shao L, Li QH, Tan Z. L-carnosine reduces telomere damage and shortening rate in cultured normal fibroblasts. Biochem Biophys Res Commun. 2004 Nov 12;324(2):931-6.67.
[66] Zaloga GP, Roberts PR, Nelson TE. Carnosine: a novel peptide regulator of intracellular calcium and contractility in cardiac muscle. New Horiz. 1996 Feb;4(1):26-35.
Co to jest karnozyna?
Karnozyna jest składnikiem aminokwasowym, który znajduje się głównie w czerwonym mięsie. Karnozyna znajduje się w całym organizmie, gdzie tylko występuje duże zapotrzebowanie na energię - m.in. w mózgu, sercu i mięśniach. To właśnie ona odpowiada za dostarczanie jej do tych istotnych tkanek.
Jakie są korzyści stosowania karnozyny?
Karnozyna ma wiele korzystnych właściwości dla naszego organizmu. Wspiera m. in. tkanki w sercu, mózgu i oku. Karnozyna chroni przed uszkodzeniami oksydacyjnymi, glikacją istotnych białek, akumulacją kwasu w mięśniach i sercu, niebezpiecznymi jonami metali przejściowych, sieciowaniem białek wraz z wiekiem, niszczeniem mitochondrium oraz skracaniem telomerów przyspieszonym przez wiek. Te wielopoziomowe działania współpracują ze sobą, zapobiegając powstaniu chorób związanych z wiekiem, takich jak spadek funkcji poznawczych i demencja, zwiększając komfort i wydajność ćwiczeń, spowalniając postęp schorzeń metabolicznych, takich jak cukrzyca oraz chroniąc przed miażdżycą i chorobami serca.
Jak dużo karnozyny należy przyjmować?
Zaleca się stosować 500-1000 mg karnozyny dziennie.