1. Strona główna
  2. Home
  3. Blog
  4. Nowotwory
  5. Selen a nowotwory - jakie formy selenu chronią przed nowotworem?

Selen a nowotwory - jakie formy selenu chronią przed nowotworem?

12903 Views Posted on: 2016-03-22
Posted by: Ireneusz Adamczyk

Selen a nowotwory - jakie formy selenu chronią przed nowotworem?_01Rola, jaką odgrywa selen w zwalczaniu różnych form choroby zwyrodnieniowej jest znana od dziesięcioleci.1 Jednak nowsze dane na temat jego specyficznych mechanizmów przeciwnowotworowych wzbudzają zainteresowanie naukowców.2

Badacze odkryli, że selen korzystnie moduluje ekspresję genów, tłumiąc białko związane z powstawaniem i wzrostem guza oraz tworzeniem przerzutów.

Ten artykuł to omówienie trzech najważniejszych form selenu, które posiadają zdolność hamowania rozwoju nowotworu (w szczególności nowotworu jelita grubego i prostaty), na jego najwcześniejszym etapie, dzięki wykorzystywaniu 12 różnych mechanizmów działania.

Wyniki pewnego badania wykazały, że wśród osób stosujących suplementację 200 mcg/dzień selenu ryzyko zgonu z powodu choroby nowotworowej zostało obniżone o 50%.3

Niedobór selenu zwiększa ryzyko nowotworu

Niedobór selenu zwiększa ryzyko nowotworuAż do końca lat 50-tych uważano, że selen nie odgrywa żadnej roli w naszym odżywianiu.4 W rzeczywistości jest on minerałem śladowym, który wiąże się z wieloma różnymi funkcjami organizmu ludzkiego. 5

Selen działa jako kofaktor kilku kluczowych enzymów antyoksydacyjnych zwanych selenoproteinami, które "przerabiają" przeciwutleniacze, takie jak glutation.6 Proces ten zmniejsza poziom stresu oksydacyjnego, który uznaje się za przyczynę przedwczesnego starzenia się i powstawania chorób przewlekłych.7  

Badania epidemiologiczne prowadzone na dużą skalę wielokrotnie wykazały, że uczestnicy testów z niskim poziomem selenu są w grupie zwiększonego ryzyka rozwoju wielu różnych rodzajów nowotworu.8 Próby potwierdziły, że odpowiednia ilość tego pierwiastka zapobiega powstawaniu nowotworu prostaty i jelita grubego, najpowszechniejszych rodzajów guza złośliwego.9

Wyniki licznych badań wykazały, że niski poziom selenu we krwi, włosach i paznokciach wiąże się z dwu- lub nawet trzykrotnie większym prawdopodobieństwem zachorowania na chorobę nowotworową.10 W przypadku określonych nowotworów (m.in. tarczycy), ryzyko podnosi się prawie 8-krotnie.11 Niedobór selenu wpływa również na powstanie złośliwego guza pęcherza, płuc, żołądka, przełyku i wątroby.12

Już w 1996 roku wykazano, że suplementacja selenu obniża ogólny wskaźnik zachorowań na nowotwory, w szczególności tych atakujących płuca, jelito grube i prostatę.13

Metaanaliza 9 randomizowanych, kontrolowanych prób klinicznych, przeprowadzona w 2011 roku na 152538 uczestnikach ustaliła, że selen obniża ryzyko powstawania wszystkich nowotworów o 24%. Efekt prewencyjny wzrósł do 36% u osób z niskim wyjściowym stężeniem selenu.14

Kilka form selenu wpływa korzystnie na profilaktykę choroby nowotworowej. Wyniki badań wykazują, że ilość pierwiastka jaka jest niezbędna do uzyskania optymalnych efektów w odniesieniu do wspomagania przeciwutleniającej aktywności enzymatycznej, jest większa niż wcześniej sądzono.15

Trzy formy selenu niezbędne w profilaktyce nowotworowej

Trzy formy selenu niezbędne w profilaktyce nowotworowejGeneralnie, na co dzień spożywamy selen pochodzący ze źródeł roślinnych i zwierzęcych, pod różnymi postaciami, z których każda ma swoje unikalne działanie. Najważniejszymi z nich w kontekście profilaktyki nowotworowej są: selenin sodu, L-selenometionina i Se-metylo-L-selenocysteina.

Te trzy związki różnią się między sobą sposobem w jaki organizm sobie z nimi "radzi", oraz oddziaływaniem na ryzyko powstawania nowotworów.16 Dla przykładu, organiczny związek selenu - L-selenometionina jest lepiej wchłaniana niż nieorganiczny selenin sodu.17 Jednak ten ostatni skuteczniej zwiększa ekspresję genów głównego, zawierającego selen enzymu przeciwutleniającego  - peroksydazy glutationowej.18

Ogólnie rzecz biorąc, trzy związki selenu uzupełniają się wzajemnie w odniesieniu  do wpływu na ekspresję istotnych białek związanych z profilaktyką i tłumieniem nowotworów.19 Ponadto, wszystkie indukują śmierć komórek nowotworowych, jednak każdy z nich specjalizuje się w niszczeniu innych typów.20

L-selenometionina zwiększa śmiertelność komórek nowotworowych na drodze apoptozy jedynie w komórkach z nienaruszonym "samobójczym" genem zwanym p53.21 Natomiast Se-metylo-L-selenocysteina indukuje apoptozę w  zmutowanych komórkach nowotworowych, które nie posiadają tego istotnego mechanizmu kontroli.22

Te liczne dane wskazują, dlaczego zarówno organiczne formy selenu (L-selenometionina i se-metylo-L-selenocysteina) jak i nieorganiczny selenin sodu, są niezbędne do zniszczenia wszystkich komórek nowotworowych w początkowym stadium, które potencjalnie rozwijają się w organizmie.

Wadliwe badania nad selenem

Wadliwe badania nad selenemPrzytłaczające dowody naukowe potwierdzają aktywność przeciwnowotworową selenu, jednocześnie zalecając  rozważną suplementację.  W 2009 roku, wraz z publikacją jednego negatywnego badania, które przyczyniło się do rozpowszechnienia mylnej informacji na temat wpływu selenu na profilaktykę nowotworową, pojawiły się jednak pewne wątpliwości. Warto zauważyć, że nieraz negatywne wyniki źle przeprowadzonych badań, uczą nas więcej na temat przedmiotu badań.

Badanie SELECT (próba badająca selen i witaminę E w kontekście profilaktyki nowotworowej), wykazało, że selen, samodzielnie bądź w połączeniu z witaminą E, nie ma istotnego wpływu na zapobieganie powstawania nowotworów.23

Wielu ekspertów zakwestionowało metodologię i wnioski próby SELECT, między innymi ze względu na wykorzystanie w badaniu jedynie pojedynczej formy selenu.24 Związek ten jest jednym z kilku dostępnych w formie suplementacji selenu. Główną wadą testów było zastosowanie syntetycznego alfa-tokoferolu, który zastępował istotny gamma-tokoferol, co zwiększyło ryzyko zachorowania na nowotwór.25

Selenin sodu

Selenin soduNieorganiczny selenin sodu niszczy komórki nowotworowe poprzez wykorzystanie różnych mechanizmów.26 Jednym z najbardziej intrygujących z nich jest selektywne wytwarzanie toksycznych, reaktywnych form tlenu i ukierunkowane niszczenie mitochondriów komórek nowotworowych, omijając jednocześnie zdrowe tkanki.27 Paradoksalnie, selenin sodu zwiększa aktywność przeciwutleniającą enzymu peroksydazy glutationowej w tkance zdrowej, zapewniając w ten sposób podwójną ochronę.28

Selenin sodu wspomaga naprawę uszkodzonych fragmentów DNA, co zmniejsza ryzyko rozwoju nowych nowotworów.29 Dzięki wzmocnieniu reaktywności układu immunologicznego, zwiększa również prawdopodobieństwo zniszczenia nieprawidłowych komórek nowotworowych.30

Głównym mechanizmem działania seleninu sodu jest redukcja białka zwanego Bcl-2, którego poziom jest nieprawidłowo podwyższony w komórkach nowotworowych, co zapobiega ich naturalnej śmierci na drodze apoptozy.31

Liczne badania prowadzone na ludziach wykazały, że leczenie seleninem sodu stanowi wspomagającą terapię dla pacjentów cierpiących na chorobę nowotworową, a także wpływa na zapobieganie powstawania nowych lub nawracających przypadków.

Jak wykazały wyniki randomizowanych, kontrolowanych testów klinicznych badających wpływ seleninu sodu w dawce 200 mcg/dzień na pacjentów cierpiących na agresywny nowotwór głowy i szyi, wśród uczestników stosujących suplementację zaobserwowano zwiększoną zdolność do niszczenia komórek nowotworowych, co jest wynikiem wzmocnienia reakcji immunologicznej.32 Co ciekawe większa odporność utrzymywała się nawet po zakończeniu terapii. Kolejne badanie wykazało, że czasowe stosowanie 1000 mcg seleninu sodu przez osoby ze zdiagnozowanym nowotworem jamy ustnej skutecznie zmniejsza potencjalne śmiertelne obrzęki po zabiegu operacyjnym.33 Natomiast dawka 20 mcg/kg/dzień zwiększyła odpowiedź na chemioterapię aż o 50% w porównaniu do grupy placebo oraz znacznie podniosła ogólny wskaźnik przeżywalności wśród pacjentów z nowo zdiagnozowanymi nieziarniczymi chłoniakami złośliwymi.34 Ponadto, wśród uczestników badania stwierdzono znaczne zmniejszenie objawów klinicznych związanych z chorobą.35

Co więcej, suplementacja seleninu sodu zmniejszyła aż o 50% częstotliwość nowych przypadków guza wątroby w obszernej grupie Chińczyków poddanej badaniu, mieszkających w strefie wysokiego ryzyka, którzy przez okres 3 lat przyjmowali dawkę 500 mcg/dzień.36 Natomiast, podczas podwójnie ślepej próby, wśród kobiet z mutacją genu BRCA1 wysokiego ryzyka, zaobserwowano zmniejszenie częstotliwości nowych przypadków nowotworu piersi.37

Co musisz wiedzieć: WPŁYW SELENU NA PROFILAKTYKĘ NOWOTWOROWĄ
    • Selen, niezbędny dla życia ludzkiego pierwiastek śladowy, jest najbardziej znany z roli kofaktora ważnych enzymów antyoksydacyjnych.
    • Jednak w ostatnich latach, stał się ważnym elementem diety w kontekście zapobiegania powstawania wielu rodzajów nowotworów.
    • Większość osób, w tym wielu lekarzy, nie zdaje sobie sprawy z faktu, że selen jest dostępny pod różnymi postaciami.
    • Selenin sodu, L-selenometionina i Se-metylo-L-selenocysteina to trzy formy, które mają zasadnicze znaczenie w profilaktyce nowotworowej.
    • Każdy z trzech głównych rodzajów posiada unikalne spektrum działania zapobiegawczego, co sprawia, że dobry suplement diety powinien zawierać w odpowiedniej ilości wszystkie trzy jego formy.

L-selenometionina

L-selenometioninaL-selenometionina to organiczna postać selenu, z naturalnym aminokwasem L-metioniny.38 Znajduje się w większości preparatów drożdżowych, bogatych w selen, często wykorzystywanych w badaniach klinicznych. W pewnym stopniu, L-selenometioninie można przypisać niedawny wzrost zainteresowania tym pierwiastkiem w kontekście suplementu zapobiegającego powstawaniu nowotworów.

Podczas próby z roku 1996, dr Larry C. Clark z Uniwersytetu w Arizonie zbadał wpływ suplementacji L-selenometioniny w dawce 200 mcg na profilaktykę nowotworu skóry.39 Pomimo, że okazała się być nieskuteczna w zapobieganiu jednej z dwóch głównych form nowotworu skóry, 40 wśród uczestników testów zaobserwowano istotną redukcję śmiertelności w wyniku każdego rodzaju nowotworu (50% redukcja w porównaniu z grupą kontrolną), zmniejszenie częstotliwości rozwoju guza złośliwego (zmniejszenie o 37%), zwłaszcza nowotworu płuc, okrężnicy i prostaty.41 Te nieoczekiwane wyniki były na tyle przekonujące, że ślepy etap badań został wcześnie zatrzymany w celu zapewnienia maksymalnej ochrony wszystkim badanym.42

Kolejne raporty dr. Clark'a i współpracowników wykazały 63% redukcję częstotliwości występowania guza prostaty wśród mężczyzn po przebytej chorobie nowotworowej. Stopień ochrony wzrósł do 74%, w grupie pacjentów z początkowo prawidłowym poziomem antygenu specyficznego gruczołu krokowego (PSA).43

Jak wykazano, wśród uczestników testów z przednowotworowymi zmianami przełyku, L-selenometionina w dawce 200 mcg spowolniła progresję potencjalnych komórek nowotworowych i wywołała regresję komórek przednowotworowych do normy.44 Efekt był bardziej widoczny wśród osób z wczesnymi zmianami (w porównaniu do grupy z zaawansowanym stadium choroby), co podkreśla znaczenie suplementacji na początkowym etapie choroby.

Badania laboratoryjne wykazały, że L-selenometionina hamuje wzrost komórek nowotworowych ponad tysiąc razy bardziej, niż prawidłowe zdrowe tkanki.45 Odkrycie to stanowi jeden z powodów, dlaczego profil bezpieczeństwa L-selenometioniny jest uważany za doskonały.46

Se-metylo-L-selenocysteina

Se-metylo-L-selenocysteinaSe-metylo-L-selenocysteina jest organicznym związkiem selenu z zawierającym siarkę aminokwasem, w tym przypadku, L-cysteiny. Związek ten jest ostatnią odkrytą formą selenu, która przyciągnęła zainteresowanie naukowców. Znajdująca się w roślinach z rodziny allium (czosnek i cebula), które są hodowane w glebie wzbogaconej w selen, jest jedną z najsilniejszych znanych jego form. 52

Badania laboratoryjne ujawniły kilka unikalnych dla tej formy selenu mechanizmów działania. Co więcej, suplement se-metylo-L-selenocysteiny przywraca białka związane z prawidłowymi całodobowymi (24-godzinnymi) rytmami.53 Zakłócenia te wiążą się z rozwojem kilku typów nowotworów, zwłaszcza guza piersi. Przywrócenie istotnych regulujących białek normalizuje poziom melatoniny i estrogenowych receptorów związanych z agresywnością nowotworu piersi.54

Kolejnym mechanizmem działania jest zdolność do hamowania tworzenia się nowych naczyń krwionośnych - angiogenezy.55 Efekt ten znacznie zmniejsza wzrost guza oraz wspomaga dostarczanie leków wchodzących w skład chemioterapii.56 Jak ujawniono, se-metylo L-selenocysteina wykazuje obiecujące działanie synergiczne z różnymi lekami, wliczając w to specyfiki skierowane na nowotwór prostaty i piersi.57

Se-metylo L-selenocysteina reguluje ekspresję białka znanego jako Bcl-2, które spowalnia korzystną apoptozę komórek nowotworowych.58 Co więcej, wyłącza odpowiedź zapalną wywołaną przez główny indukujący zapalenia regulator zwany NF-kappaB.59

Jak wykazano w badaniach przeprowadzonych na myszach,  se-metylo L-selenocysteina w połączeniu z lekiem zwanym - tamoksyfen (stosowany w leczeniu nowotworu piersi), wzmocniła jego zdolność do hamowania wzrostu wszczepionych gryzoniom komórek nowotworowych piersi .60 Badania były na tyle zachęcające, że obecnie opracowuje się se-metylo L-selenocysteine pod kątem chemoprewencji nowotworu piersi. Co więcej, związek ten posiada korzystny profil w ramach zapobiegania nowotworom jelita grubego, prostaty, głowy i szyi.61

Przeciwnowotworowe mechanizmy działania selenu

Przeciwnowotworowe mechanizmy działania selenuKomórki w organizmie ulegają potencjalnie nowotworowym transformacjom tysiące razy każdego dnia. Żadna strategia chemoprewencyjna nie może tego zmienić. Twoim celem powinno być wzmocnienie naturalnych mechanizmów ochronnych organizmu, które zmniejszą przeżywalność komórek nowotworowych tak szybko, jak to tylko możliwe, co tym samym zatrzyma ich potencjalne przekształcanie się w nowotwór złośliwy.

Selen działa na wiele uzupełniających się sposobów, aby zapobiec powstawaniu nowotworów.47 Zjawisko to, znane naukowcom jako plejotropia, pozwala na atakowanie komórek guza złośliwego na wielu różnych frontach i etapach.48 Plejotropia jest istotną cechą charakterystyczną każdej strategii zapobiegającej nowotworom, ponieważ ich powstawanie ma wiele przyczyn a ich mechanizmy działania, pozwalają na łatwe pokonanie pojedynczo ukierunkowanych terapii.

Szczegółowe badania wyszczególniły 12 następujących mechanizmów, dzięki którym selen nie pozwala komórkom nowotworowym osiągnąć w pełni rozwiniętego poziomu:49

  1. Regulacja lipoksygenazy, enzymu, który wytwarza cząsteczki zapalne, promujące wzrost nowotworu;
  2. Bezpośrednia redukcja stresu oksydacyjnego, który powoduje uszkodzenia wolnych rodników;
  3. Ochrona antyoksydacyjna selenoprotein;
  4. Detoksykacja z metali indukujących nowotwory;
  5. Indukcja ochronnych enzymów wątrobowych II fazy, które neutralizują naturalne, karcenogenne toksyny;
  6. Hamowanie przemian DNA, prekursorów inicjacji zmian nowotworowych;
  7. Dezaktywacja molekularnych czynników transkrypcyjnych niezbędnych dla rozwoju i wzrostu nowotworu;
  8. Wyłączanie zasadniczego cyklu replikacji komórek, który jest potrzebny komórkom nowotworowym do ich gwałtownego wzrostu;
  9. Indukcja apoptozy (zaprogramowanej śmierci komórek), naturalnej cechy wszystkich prawidłowych komórek organizmu, której nie posiadają komórki nowotworowe, co umożliwia im kontynuowanie reprodukcji, bez końca;
  10. Zwiększona aktywność układu immunologicznego w celu wykrywania i niszczenia komórek nowotworowych w stadium początkowym;
  11. Regulacja receptorów hormonów płciowych, które są wykorzystywane przez niektóre rodzaje nowotworów do podtrzymania ich wzrostu;50
  12. Zmniejszenie wpływu inwazji i przerzutów guza.

Współdziałanie tych 12 mechanizmów pozwala zmaksymalizować ochronę przed nowotworami (nowe mechanizmy są wciąż odkrywane).51 Jednak w przeciwieństwie do większości składników odżywczych, nie każda forma selenu wywołuje te same efekty.

Dodatkowe korzyści selenu

Oprócz ochrony przed różnymi nowotworami, wiele badań klinicznych 62 wykazało, że odgrywa również rolę w zapobieganiu i leczeniu szeregu patologii, w tym:

  • Choroby sercowo-naczyniowe
  • Choroba zwyrodnieniowa stawów
  • Reumatoidalne zapalenie stawów
  • Niedoczynność tarczycy
  • Udar mózgu
  • Miażdżyca
  • HIV
  • AIDS
  • Choroba Alzheimera
  • Stwardnienie zanikowe boczne
  • Zapalenie trzustki
  • Depresja

Podsumowanie

Selen jest pierwiastkiem śladowym, który obecnie uznaje się za niezbędny w naszym odżywianiu. Przez ostatnie kilka lat przyciąga coraz większe zainteresowanie naukowe dzięki silnemu potencjałowi zapobiegania powstawania guzów złośliwych. Selen występuje pod wieloma postaciami w przyrodzie, z których trzy są szczególnie ważne w odniesieniu do profilaktyki nowotworowej. Badania laboratoryjne pokazały, że każda z tych trzech form posiada swój unikalny mechanizm działania i wpływa na różne typy nowotworu w nieco inny sposób. Organizm ludzki wykorzystuje je w inny sposób. Tylko ich połączenie daje maksymalną pewność w kontekście optymalizacji redukcji ryzyka zachorowania na nowotwór. Dzięki temu, możemy skorzystać ze wszystkich 12 (lub więcej) znanych mechanizmów działania związków selenu.

Materiał wykorzystany za zgodą Life Extension. Wszelkie prawa zastrzeżone.

1. Brozmanova J. Selenium and cancer: from prevention to treatment. Klin Onkol. 2011;24(3):171-9.

2. Naithani R. Organoselenium compounds in cancer chemoprevention. Mini Rev Med Chem. 2008 Jun;8(7):657-68.

3. Clark LC, Combs GF, Jr., Turnbull BW, et al. Effects of selenium supplementation for cancer prevention in patients with carcinoma of the skin. A randomized controlled trial. Nutritional Prevention of Cancer Study Group. JAMA. 1996 Dec 25;276(24):1957-63.

4. Brozmanova J. Selenium and cancer: from prevention to treatment. Klin Onkol. 2011;24(3):171-9.

5. Naithani R. Organoselenium compounds in cancer chemoprevention. Mini Rev Med Chem. 2008 Jun;8(7):657-68.

6. Ganther HE. Selenium metabolism, selenoproteins and mechanisms of cancer prevention: complexities with thioredoxin reductase. Carcinogenesis. 1999 Sep;20(9):1657-66.

7. Brozmanova J. Selenium and cancer: from prevention to treatment. Klin Onkol. 2011;24(3):171-9.

Naithani R. Organoselenium compounds in cancer chemoprevention. Mini Rev Med Chem. 2008 Jun;8(7):657-68.

Rayman MP. Selenium in cancer prevention: a review of the evidence and mechanism of action. Proc Nutr Soc. 2005 Nov;64(4):527-42.

Available at: http://www.nutritionaloncologyresearchinstitute.com/uploads/SeMC2.pdf. Accessed August 20, 2012.

8. Brozmanova J. Selenium and cancer: from prevention to treatment. Klin Onkol. 2011;24(3):171-9.

Naithani R. Organoselenium compounds in cancer chemoprevention. Mini Rev Med Chem. 2008 Jun;8(7):657-68.

Fleet JC. Dietary selenium repletion may reduce cancer incidence in people at high risk who live in areas with low soil selenium. Nutr Rev. 1997 Jul;55(7):277-9.

9. Peters U, Takata Y. Selenium and the prevention of prostate and colorectal cancer. Mol Nutr Food Res.2008 Nov;52(11):1261-72.

Yoshizawa K, Willett WC, Morris SJ, et al. Study of prediagnostic selenium level in toenails and the risk of advanced prostate cancer. J Natl Cancer Inst. 1998 Aug 19;90(16):1219-24.

Ghadirian P, Maisonneuve P, Perret C, et al. A case-control study of toenail selenium and cancer of the breast, colon, and prostate. Cancer Detect Prev. 2000;24(4):305-13.

10. Willett WC, Polk BF, Morris JS, et al. Prediagnostic serum selenium and risk of cancer. Lancet. 1983 Jul 16;2(8342):130-4.

Salonen JT, Alfthan G, Huttunen JK, Puska P. Association between serum selenium and the risk of cancer. Am J Epidemiol. 1984 Sep;120(3):342-9.

11. Glattre E, Thomassen Y, Thoresen SO, et al. Prediagnostic serum selenium in a case-control study of thyroid cancer. Int J Epidemiol. 1989 Mar;18(1):45-9.

12. Rayman MP. Selenium in cancer prevention: a review of the evidence and mechanism of action. Proc Nutr Soc. 2005 Nov;64(4):527-42

Mark SD, Qiao YL, Dawsey SM, et al. Prospective study of serum selenium levels and incident esophageal and gastric cancers. J Natl Cancer Inst. 2000 Nov 1;92(21):1753-63.

van den Brandt PA, Goldbohm RA, van ‚t Veer P, et al. A prospective cohort study on selenium status and the risk of lung cancer. Cancer Res. 1993 Oct 15;53(20):4860-5.

Helzlsouer KJ, Comstock GW, Morris JS. Selenium, lycopene, alpha-tocopherol, beta-carotene, retinol, and subsequent bladder cancer. Cancer Res. 1989 Nov 1;49(21):6144-8.

Taylor PR, Qiao YL, Abnet CC, et al. Prospective study of serum vitamin E levels and esophageal and gastric cancers. J Natl Cancer Inst. 2003 Sep 17;95(18):1414-6.

13. Fleet JC. Dietary selenium repletion may reduce cancer incidence in people at high risk who live in areas with low soil selenium. Nutr Rev. 1997 Jul;55(7):277-9.

Clark LC, Combs GF, Jr., Turnbull BW, et al. Effects of selenium supplementation for cancer prevention in patients with carcinoma of the skin. A randomized controlled trial. Nutritional Prevention of Cancer Study Group. JAMA. 1996 Dec 25;276(24):1957-63.

14. Lee EH, Myung SK, Jeon YJ, et al. Effects of selenium supplements on cancer prevention: Meta-analysis of randomized controlled trials. Nutr Cancer. 2011 Oct 17.

15. Rayman MP. Selenium in cancer prevention: a review of the evidence and mechanism of action. Proc Nutr Soc. 2005 Nov;64(4):527-42.

16. Barger JL, Kayo T, Pugh TD, et al. Gene expression profiling reveals differential effects of sodium selenite, selenomethionine, and yeast-derived selenium in the mouse. Genes Nutr. 2011 Aug 17.

17. Burk RF, Norsworthy BK, Hill KE, Motley AK, Byrne DW. Effects of chemical form of selenium on plasma biomarkers in a high-dose human supplementation trial. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev.2006 Apr;15(4):804-10.

18. El-Sayed WM, Aboul-Fadl T, Lamb JG, Roberts JC, Franklin MR. Effect of selenium-containing compounds on hepatic chemoprotective enzymes in mice. Toxicology. 2006 Mar 15;220(2-3):179-88.

19. Suzuki M, Endo M, Shinohara F, Echigo S, Rikiishi H. Differential apoptotic response of human cancer cells to organoselenium compounds. Cancer Chemother Pharmacol. 2010 Aug;66(3):475-84.

20. Suzuki M, Endo M, Shinohara F, Echigo S, Rikiishi H. Differential apoptotic response of human cancer cells to organoselenium compounds. Cancer Chemother Pharmacol. 2010 Aug;66(3):475-84.

Lunoe K, Gabel-Jensen C, Sturup S, Andresen L, Skov S, Gammelgaard B. Investigation of the selenium metabolism in cancer cell lines. Metallomics. 2011 Feb;3(2):162-8.

21. Suzuki M, Endo M, Shinohara F, Echigo S, Rikiishi H. Differential apoptotic response of human cancer cells to organoselenium compounds. Cancer Chemother Pharmacol. 2010 Aug;66(3):475-84.

22. Suzuki M, Endo M, Shinohara F, Echigo S, Rikiishi H. Differential apoptotic response of human cancer cells to organoselenium compounds. Cancer Chemother Pharmacol. 2010 Aug;66(3):475-84.

23. Klein EA, Thompson IM, Jr., Tangen CM, et al. Vitamin E and the risk of prostate cancer: the Selenium and Vitamin E Cancer Prevention Trial (SELECT). JAMA. 2011 Oct 12;306(14):1549-56.

Lippman SM, Klein EA, Goodman PJ, et al. Effect of selenium and vitamin E on risk of prostate cancer and other cancers: the Selenium and Vitamin E Cancer Prevention Trial (SELECT). JAMA. 2009 Jan 7;301(1):39-51.

24. Klein EA, Thompson IM, Jr., Tangen CM, et al. Vitamin E and the risk of prostate cancer: the Selenium and Vitamin E Cancer Prevention Trial (SELECT). JAMA. 2011 Oct 12;306(14):1549-56.

Marshall JR, Ip C, Romano K, et al. Methyl Selenocysteine: single-dose pharmacokinetics in men.Cancer Prev Res (Phila). 2011 Aug 16.

25. Klein EA, Thompson IM, Jr., Tangen CM, et al. Vitamin E and the risk of prostate cancer: the Selenium and Vitamin E Cancer Prevention Trial (SELECT). JAMA. 2011 Oct 12;306(14):1549-56.

Christen S, Woodall AA, Shigenaga MK, Southwell-Keely PT, Duncan MW, Ames BN. Gamma-tocopherol traps mutagenic electrophiles such as NO(X) and complements alpha-tocopherol: physiological implications. Proc Natl Acad Sci U S A. 1997 Apr 1;94(7):3217-22.

26. Weekley CM, Aitken JB, Vogt S, et al. Metabolism of selenite in human lung cancer cells: X-ray absorption and fluorescence studies. J Am Chem Soc. 2011 Sep 28.

Chen XJ, Duan FD, Zhang HH, Xiong Y, Wang J. Sodium selenite-induced apoptosis mediated by ROS attack in human osteosarcoma U2OS cells. Biol Trace Elem Res. 2011 Aug 9.

Fu L, Liu Q, Shen L, Wang Y. Proteomic study on sodium selenite-induced apoptosis of human cervical cancer HeLa cells. J Trace Elem Med Biol. 2011 Jul;25(3):130-7.

Ma Q, Fang H, Shang W, et al. Superoxide flashes: early mitochondrial signals for oxidative stress-induced apoptosis. J Biol Chem. 2011 Aug 5;286(31):27573-81.

Li W, Zhu Y, Yan X, et al. The prevention of primary liver cancer by selenium in high risk populations. Zhonghua Yu Fang Yi Xue Za Zhi. 2000 Nov;34(6):336-8.

Dziaman T, Huzarski T, Gackowski D, et al. Selenium supplementation reduced oxidative DNA damage in adnexectomized BRCA1 mutations carriers. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2009 Nov;18(11):2923-8.

Kiremidjian-Schumacher L, Roy M, Glickman R, et al. Selenium and immunocompetence in patients with head and neck cancer. Biol Trace Elem Res. 2000 Feb;73(2):97-111.

Asfour IA, El Shazly S, Fayek MH, Hegab HM, Raouf S, Moussa MA. Effect of high-dose sodium selenite therapy on polymorphonuclear leukocyte apoptosis in non-Hodgkin’s lymphoma patients. Biol Trace Elem Res. 2006 Apr;110(1):19-32.

27. Spallholz JE. Selenium and the prevention of cancer Part II: Mechanisms for the carcinostatic activitiy of Se compounds. The Bulletin of Selenium-Tellurium Development Association. 2001 October;October 2001:12.

Chen XJ, Duan FD, Zhang HH, Xiong Y, Wang J. Sodium selenite-induced apoptosis mediated by ROS attack in human osteosarcoma U2OS cells. Biol Trace Elem Res. 2011 Aug 9.

Fu L, Liu Q, Shen L, Wang Y. Proteomic study on sodium selenite-induced apoptosis of human cervical cancer HeLa cells. J Trace Elem Med Biol. 2011 Jul;25(3):130-7.

Ma Q, Fang H, Shang W, et al. Superoxide flashes: early mitochondrial signals for oxidative stress-induced apoptosis. J Biol Chem. 2011 Aug 5;286(31):27573-81.

28. Broome CS, McArdle F, Kyle JA, et al. An increase in selenium intake improves immune function and poliovirus handling in adults with marginal selenium status. Am J Clin Nutr. 2004 Jul;80(1):154-62.

Li W, Zhu Y, Yan X, et al. The prevention of primary liver cancer by selenium in high risk populations. Zhonghua Yu Fang Yi Xue Za Zhi. 2000 Nov;34(6):336-8.

29. Dziaman T, Huzarski T, Gackowski D, et al. Selenium supplementation reduced oxidative DNA damage in adnexectomized BRCA1 mutations carriers. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2009 Nov;18(11):2923-8.

30. Broome CS, McArdle F, Kyle JA, et al. An increase in selenium intake improves immune function and poliovirus handling in adults with marginal selenium status. Am J Clin Nutr. 2004 Jul;80(1):154-62.

Kiremidjian-Schumacher L, Roy M, Glickman R, et al. Selenium and immunocompetence in patients with head and neck cancer. Biol Trace Elem Res. 2000 Feb;73(2):97-111.

Nemec KN, Khaled AR. Therapeutic modulation of apoptosis: targeting the BCL-2 family at the interface of the mitochondrial membrane. Yonsei Med J. 2008 Oct 31;49(5):689-97.

31. Asfour IA, Fayek M, Raouf S, et al. The impact of high-dose sodium selenite therapy on Bcl-2 expression in adult non-Hodgkin’s lymphoma patients: correlation with response and survival. Biol Trace Elem Res. 2007 Winter;120(1-3):1-10.

Nemec KN, Khaled AR. Therapeutic modulation of apoptosis: targeting the BCL-2 family at the interface of the mitochondrial membrane. Yonsei Med J. 2008 Oct 31;49(5):689-97.

Asfour IA, El-Tehewi MM, Ahmed MH, et al. High-dose sodium selenite can induce apoptosis of lymphoma cells in adult patients with non-Hodgkin’s lymphoma. Biol Trace Elem Res. 2009 Mar;127(3):200-10.

Li ZS, Shi KJ, Guan LY, Jiang Q, Yang Y, Xu CM. Downregulation of protein kinase Calpha was involved in selenite-induced apoptosis of NB4 cells. Oncol Res. 2010;19(2):77-83.

Chen XJ, Duan FD, Zhang HH, Xiong Y, Wang J. Sodium selenite-induced apoptosis mediated by ROS attack in human osteosarcoma U2OS cells. Biol Trace Elem Res. 2011 Aug 9.

32. Kiremidjian-Schumacher L, Roy M, Glickman R, et al. Selenium and immunocompetence in patients with head and neck cancer. Biol Trace Elem Res. 2000 Feb;73(2):97-111.

33. Zimmermann T, Leonhardt H, Kersting S, Albrecht S, Range U, Eckelt U. Reduction of postoperative lymphedema after oral tumor surgery with sodium selenite. Biol Trace Elem Res. 2005 Sep;106(3):193-203.

34. Asfour IA, Fayek M, Raouf S, et al. The impact of high-dose sodium selenite therapy on Bcl-2 expression in adult non-Hodgkin’s lymphoma patients: correlation with response and survival. Biol Trace Elem Res. 2007 Winter;120(1-3):1-10.

35. Asfour IA, El-Tehewi MM, Ahmed MH, et al. High-dose sodium selenite can induce apoptosis of lymphoma cells in adult patients with non-Hodgkin’s lymphoma. Biol Trace Elem Res. 2009 Mar;127(3):200-10.

36. Li W, Zhu Y, Yan X, et al. The prevention of primary liver cancer by selenium in high risk populations. Zhonghua Yu Fang Yi Xue Za Zhi. 2000 Nov;34(6):336-8.

37. Dziaman T, Huzarski T, Gackowski D, et al. Selenium supplementation reduced oxidative DNA damage in adnexectomized BRCA1 mutations carriers. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2009 Nov;18(11):2923-8.

38. Schrauzer GN. Selenomethionine: a review of its nutritional significance, metabolism and toxicity. J Nutr. 2000 Jul;130(7):1653-6.

39. Clark LC, Combs GF, Jr., Turnbull BW, et al. Effects of selenium supplementation for cancer prevention in patients with carcinoma of the skin. A randomized controlled trial. Nutritional Prevention of Cancer Study Group. JAMA. 1996 Dec 25;276(24):1957-63.

40. Combs GF, Jr., Clark LC, Turnbull BW. Reduction of cancer mortality and incidence by selenium supplementation. Med Klin (Munich). 1997 Sep 15;92 Suppl 3:42-5.

Combs GF, Jr., Clark LC, Turnbull BW. Reduction of cancer risk with an oral supplement of selenium.Biomed Environ Sci. 1997 Sep;10(2-3):227-34.

41. Combs GF, Jr., Clark LC, Turnbull BW. Reduction of cancer mortality and incidence by selenium supplementation. Med Klin (Munich). 1997 Sep 15;92 Suppl 3:42-5.

42. Clark LC, Combs GF, Jr., Turnbull BW, et al. Effects of selenium supplementation for cancer prevention in patients with carcinoma of the skin. A randomized controlled trial. Nutritional Prevention of Cancer Study Group. JAMA. 1996 Dec 25;276(24):1957-63.

43. Clark LC, Dalkin B, Krongrad A, et al. Decreased incidence of prostate cancer with selenium supplementation: results of a double-blind cancer prevention trial. Br J Urol. 1998 May;81(5):730-4.

44. Limburg PJ, Wei W, Ahnen DJ, et al. Randomized, placebo-controlled, esophageal squamous cell cancer chemoprevention trial of selenomethionine and celecoxib. Gastroenterology. 2005 Sep;129(3):863-73.

45. Redman C, Scott JA, Baines AT, et al. Inhibitory effect of selenomethionine on the growth of three selected human tumor cell lines. Cancer Lett. 1998 Mar 13;125(1-2):103-10.

46. Vidlar A, Vostalova J, Ulrichova J, et al. The safety and efficacy of a silymarin and selenium combination in men after radical prostatectomy – a six month placebo-controlled double-blind clinical trial. Biomed Pap Med Fac Univ Palacky Olomouc Czech Repub. 2010 Sep;154(3):239-44.

47.Naithani R. Organoselenium compounds in cancer chemoprevention. Mini Rev Med Chem. 2008 Jun;8(7):657-68.

Peters U, Takata Y. Selenium and the prevention of prostate and colorectal cancer. Mol Nutr Food Res.2008 Nov;52(11):1261-72.

Fleming J, Ghose A, Harrison PR. Molecular mechanisms of cancer prevention by selenium compounds. Nutr Cancer. 2001;40(1):42-9.

48. Sinha R, El-Bayoumy K. Apoptosis is a critical cellular event in cancer chemoprevention and chemotherapy by selenium compounds. Curr Cancer Drug Targets. 2004 Feb;4(1):13-28.

Rayman MP. Selenium in cancer prevention: a review of the evidence and mechanism of action. Proc Nutr Soc. 2005 Nov;64(4):527-42.

49. Naithani R. Organoselenium compounds in cancer chemoprevention. Mini Rev Med Chem. 2008 Jun;8(7):657-68.

50. Fang MZ, Zhang X, Zarbl H. Methylselenocysteine resets the rhythmic expression of circadian and growth-regulatory genes disrupted by nitrosomethylurea in vivo. Cancer Prev Res (Phila). 2010 May;3(5):640-52.

51. Bhattacharya A. Methylselenocysteine: a promising antiangiogenic agent for overcoming drug delivery barriers in solid malignancies for therapeutic synergy with anticancer drugs. Expert Opin Drug Deliv. 2011 Jun;8(6):749-63.

Bhattacharya A, Turowski SG, San Martin ID, et al. Magnetic resonance and fluorescence-protein imaging of the anti-angiogenic and anti-tumor efficacy of selenium in an orthotopic model of human colon cancer. Anticancer Res. 2011 Feb;31(2):387-93.

52. Scientific opinion of the panel on food additives and nutrient sources added to food on Se-Methyl-L-Selenocysteine as a source of selenium added for nutritional purposes to food supplements following a request from the European Commission. The EFSA Journal (2009) 1067, 1-23.

53. Zhang X, Zarbl H. Chemopreventive doses of methylselenocysteine alter circadian rhythm in rat mammary tissue. Cancer Prev Res (Phila). 2008 Jul;1(2):119-27.

54. Fang MZ, Zhang X, Zarbl H. Methylselenocysteine resets the rhythmic expression of circadian and growth-regulatory genes disrupted by nitrosomethylurea in vivo. Cancer Prev Res (Phila). 2010 May;3(5):640-52.

55. Bhattacharya A. Methylselenocysteine: a promising antiangiogenic agent for overcoming drug delivery barriers in solid malignancies for therapeutic synergy with anticancer drugs. Expert Opin Drug Deliv. 2011 Jun;8(6):749-63.

Bhattacharya A, Toth K, Sen A, et al. Inhibition of colon cancer growth by methylselenocysteine-induced angiogenic chemomodulation is influenced by histologic characteristics of the tumor. Clin Colorectal Cancer. 2009 Jul;8(3):155-62.

Li Z, Carrier L, Belame A, et al. Combination of methylselenocysteine with tamoxifen inhibits MCF-7 breast cancer xenografts in nude mice through elevated apoptosis and reduced angiogenesis. Breast Cancer Res Treat. 2009 Nov;118(1):33-43.

56. Bhattacharya A, Seshadri M, Oven SD, Toth K, Vaughan MM, Rustum YM. Tumor vascular maturation and improved drug delivery induced by methylselenocysteine leads to therapeutic synergy with anticancer drugs. Clin Cancer Res. 2008 Jun 15;14(12):3926-32.

57. Bhattacharya A, Seshadri M, Oven SD, Toth K, Vaughan MM, Rustum YM. Tumor vascular maturation and improved drug delivery induced by methylselenocysteine leads to therapeutic synergy with anticancer drugs. Clin Cancer Res. 2008 Jun 15;14(12):3926-32.

Bhattacharya A. Methylselenocysteine: a promising antiangiogenic agent for overcoming drug delivery barriers in solid malignancies for therapeutic synergy with anticancer drugs. Expert Opin Drug Deliv. 2011 Jun;8(6):749-63. Epub 2011 Apr 7.

Cao S, Durrani FA, Rustum YM. Selective modulation of the therapeutic efficacy of anticancer drugs by selenium containing compounds against human tumor xenografts. Clin Cancer Res. 2004 Apr 1;10(7):2561-9.

58. Lee JT, Lee TJ, Park JW, Kwon TK. Se-methylselenocysteine sensitized TRAIL-mediated apoptosis via down-regulation of Bcl-2 expression. Int J Oncol. 2009 May;34(5):1455-60.

59. Pan MH, Hong HM, Lin CL, et al. Se-methylselenocysteine inhibits lipopolysaccharide-induced NF-kappaB activation and iNOS induction in RAW 264.7 murine macrophages. Mol Nutr Food Res. 2011 May;55(5):723-32.

60. Li Z, Carrier L, Belame A, et al. Combination of methylselenocysteine with tamoxifen inhibits MCF-7 breast cancer xenografts in nude mice through elevated apoptosis and reduced angiogenesis. Breast Cancer Res Treat. 2009 Nov;118(1):33-43.

61. 66. Johnson WD, Morrissey RL, Kapetanovic I, Crowell JA, McCormick DL. Subchronic oral toxicity studies of Se-methylselenocysteine, an organoselenium compound for breast cancer prevention. Food Chem Toxicol. 2008 Mar;46(3):1068-78.

Lindshield BL, Ford NA, Canene-Adams K, Diamond AM, Wallig MA, Erdman JW, Jr. Selenium, but not lycopene or vitamin E, decreases growth of transplantable dunning R3327-H rat prostate tumors.PLoS One. 2010;5(4):e10423.

Wang L, Bonorden MJ, Li GX, et al. Methyl-selenium compounds inhibit prostate carcinogenesis in the transgenic adenocarcinoma of mouse prostate model with survival benefit. Cancer Prev Res (Phila).2009 May;2(5):484-95.

Bhattacharya A. Methylselenocysteine: a promising antiangiogenic agent for overcoming drug delivery barriers in solid malignancies for therapeutic synergy with anticancer drugs. Expert Opin Drug Deliv. 2011 Jun;8(6):749-63. Epub 2011 Apr 7.

Bhattacharya A, Turowski SG, San Martin ID, et al. Magnetic resonance and fluorescence-protein imaging of the anti-angiogenic and anti-tumor efficacy of selenium in an orthotopic model of human colon cancer. Anticancer Res. 2011 Feb;31(2):387-93.

62. Ganther HE. Selenium metabolism, selenoproteins and mechanisms of cancer prevention: complexities with thioredoxin reductase. Carcinogenesis. 1999 Sep;20(9):1657-66.

Czy ten artykuł był dla Ciebie interesujący?
Tag: Selen
Posted in: Nowotwory, Selen

Powiązane artykuły