1. Strona główna
  2. Home
  3. Blog
  4. Nowotwory
  5. Selen a nowotwory - jakie formy selenu chronią przed nowotworem?

Selen a nowotwory - jakie formy selenu chronią przed nowotworem?

12758 Views Posted on: 2016-03-22
Posted by: Ireneusz Adamczyk

Selen a nowotwory - jakie formy selenu chronią przed nowotworem?_01 Rola, jaką odgrywa selen w zwalczaniu różnych form choroby zwyrodnieniowej jest znana od dziesięcioleci.1 Jednak nowsze dane na temat jego specyficznych mechanizmów przeciwnowotworowych wzbudzają zainteresowanie naukowców.2

Badacze odkryli, że selen korzystnie moduluje ekspresję genów, tłumiąc białko związane z powstawaniem i wzrostem guza oraz tworzeniem przerzutów.

Ten artykuł to omówienie trzech najważniejszych form selenu, które posiadają zdolność hamowania rozwoju nowotworu (w szczególności nowotworu jelita grubego i prostaty), na jego najwcześniejszym etapie, dzięki wykorzystywaniu 12 różnych mechanizmów działania.

Wyniki pewnego badania wykazały, że wśród osób stosujących suplementację 200 mcg/dzień selenu ryzyko zgonu z powodu choroby nowotworowej zostało obniżone o 50%.3

Niedobór selenu zwiększa ryzyko nowotworu

Niedobór selenu zwiększa ryzyko nowotworu Aż do końca lat 50-tych uważano, że selen nie odgrywa żadnej roli w naszym odżywianiu.4 W rzeczywistości jest on minerałem śladowym, który wiąże się z wieloma różnymi funkcjami organizmu ludzkiego. 5

Selen działa jako kofaktor kilku kluczowych enzymów antyoksydacyjnych zwanych selenoproteinami, które "przerabiają" przeciwutleniacze, takie jak glutation.6 Proces ten zmniejsza poziom stresu oksydacyjnego, który uznaje się za przyczynę przedwczesnego starzenia się i powstawania chorób przewlekłych.7  

Badania epidemiologiczne prowadzone na dużą skalę wielokrotnie wykazały, że uczestnicy testów z niskim poziomem selenu są w grupie zwiększonego ryzyka rozwoju wielu różnych rodzajów nowotworu.8 Próby potwierdziły, że odpowiednia ilość tego pierwiastka zapobiega powstawaniu nowotworu prostaty i jelita grubego, najpowszechniejszych rodzajów guza złośliwego.9

Wyniki licznych badań wykazały, że niski poziom selenu we krwi, włosach i paznokciach wiąże się z dwu- lub nawet trzykrotnie większym prawdopodobieństwem zachorowania na chorobę nowotworową.10 W przypadku określonych nowotworów (m.in. tarczycy), ryzyko podnosi się prawie 8-krotnie.11 Niedobór selenu wpływa również na powstanie złośliwego guza pęcherza, płuc, żołądka, przełyku i wątroby.12

Już w 1996 roku wykazano, że suplementacja selenu obniża ogólny wskaźnik zachorowań na nowotwory, w szczególności tych atakujących płuca, jelito grube i prostatę.13

Metaanaliza 9 randomizowanych, kontrolowanych prób klinicznych, przeprowadzona w 2011 roku na 152538 uczestnikach ustaliła, że selen obniża ryzyko powstawania wszystkich nowotworów o 24%. Efekt prewencyjny wzrósł do 36% u osób z niskim wyjściowym stężeniem selenu.14

Kilka form selenu wpływa korzystnie na profilaktykę choroby nowotworowej. Wyniki badań wykazują, że ilość pierwiastka jaka jest niezbędna do uzyskania optymalnych efektów w odniesieniu do wspomagania przeciwutleniającej aktywności enzymatycznej, jest większa niż wcześniej sądzono.15

Trzy formy selenu niezbędne w profilaktyce nowotworowej

Trzy formy selenu niezbędne w profilaktyce nowotworowej Generalnie, na co dzień spożywamy selen pochodzący ze źródeł roślinnych i zwierzęcych, pod różnymi postaciami, z których każda ma swoje unikalne działanie. Najważniejszymi z nich w kontekście profilaktyki nowotworowej są: selenin sodu, L-selenometionina i Se-metylo-L-selenocysteina.

Te trzy związki różnią się między sobą sposobem w jaki organizm sobie z nimi "radzi", oraz oddziaływaniem na ryzyko powstawania nowotworów.16 Dla przykładu, organiczny związek selenu - L-selenometionina jest lepiej wchłaniana niż nieorganiczny selenin sodu.17 Jednak ten ostatni skuteczniej zwiększa ekspresję genów głównego, zawierającego selen enzymu przeciwutleniającego  - peroksydazy glutationowej.18

Ogólnie rzecz biorąc, trzy związki selenu uzupełniają się wzajemnie w odniesieniu  do wpływu na ekspresję istotnych białek związanych z profilaktyką i tłumieniem nowotworów.19 Ponadto, wszystkie indukują śmierć komórek nowotworowych, jednak każdy z nich specjalizuje się w niszczeniu innych typów.20

L-selenometionina zwiększa śmiertelność komórek nowotworowych na drodze apoptozy jedynie w komórkach z nienaruszonym "samobójczym" genem zwanym p53.21 Natomiast Se-metylo-L-selenocysteina indukuje apoptozę w  zmutowanych komórkach nowotworowych, które nie posiadają tego istotnego mechanizmu kontroli.22

Te liczne dane wskazują, dlaczego zarówno organiczne formy selenu (L-selenometionina i se-metylo-L-selenocysteina) jak i nieorganiczny selenin sodu, są niezbędne do zniszczenia wszystkich komórek nowotworowych w początkowym stadium, które potencjalnie rozwijają się w organizmie.

Wadliwe badania nad selenem

Wadliwe badania nad selenem Przytłaczające dowody naukowe potwierdzają aktywność przeciwnowotworową selenu, jednocześnie zalecając  rozważną suplementację.  W 2009 roku, wraz z publikacją jednego negatywnego badania, które przyczyniło się do rozpowszechnienia mylnej informacji na temat wpływu selenu na profilaktykę nowotworową, pojawiły się jednak pewne wątpliwości. Warto zauważyć, że nieraz negatywne wyniki źle przeprowadzonych badań, uczą nas więcej na temat przedmiotu badań.

Badanie SELECT (próba badająca selen i witaminę E w kontekście profilaktyki nowotworowej), wykazało, że selen, samodzielnie bądź w połączeniu z witaminą E, nie ma istotnego wpływu na zapobieganie powstawania nowotworów.23

Wielu ekspertów zakwestionowało metodologię i wnioski próby SELECT, między innymi ze względu na wykorzystanie w badaniu jedynie pojedynczej formy selenu.24 Związek ten jest jednym z kilku dostępnych w formie suplementacji selenu. Główną wadą testów było zastosowanie syntetycznego alfa-tokoferolu, który zastępował istotny gamma-tokoferol, co zwiększyło ryzyko zachorowania na nowotwór.25

Selenin sodu

Selenin sodu Nieorganiczny selenin sodu niszczy komórki nowotworowe poprzez wykorzystanie różnych mechanizmów.26 Jednym z najbardziej intrygujących z nich jest selektywne wytwarzanie toksycznych, reaktywnych form tlenu i ukierunkowane niszczenie mitochondriów komórek nowotworowych, omijając jednocześnie zdrowe tkanki.27 Paradoksalnie, selenin sodu zwiększa aktywność przeciwutleniającą enzymu peroksydazy glutationowej w tkance zdrowej, zapewniając w ten sposób podwójną ochronę.28

Selenin sodu wspomaga naprawę uszkodzonych fragmentów DNA, co zmniejsza ryzyko rozwoju nowych nowotworów.29 Dzięki wzmocnieniu reaktywności układu immunologicznego, zwiększa również prawdopodobieństwo zniszczenia nieprawidłowych komórek nowotworowych.30

Głównym mechanizmem działania seleninu sodu jest redukcja białka zwanego Bcl-2, którego poziom jest nieprawidłowo podwyższony w komórkach nowotworowych, co zapobiega ich naturalnej śmierci na drodze apoptozy.31

Liczne badania prowadzone na ludziach wykazały, że leczenie seleninem sodu stanowi wspomagającą terapię dla pacjentów cierpiących na chorobę nowotworową, a także wpływa na zapobieganie powstawania nowych lub nawracających przypadków.

Jak wykazały wyniki randomizowanych, kontrolowanych testów klinicznych badających wpływ seleninu sodu w dawce 200 mcg/dzień na pacjentów cierpiących na agresywny nowotwór głowy i szyi, wśród uczestników stosujących suplementację zaobserwowano zwiększoną zdolność do niszczenia komórek nowotworowych, co jest wynikiem wzmocnienia reakcji immunologicznej.32 Co ciekawe większa odporność utrzymywała się nawet po zakończeniu terapii. Kolejne badanie wykazało, że czasowe stosowanie 1000 mcg seleninu sodu przez osoby ze zdiagnozowanym nowotworem jamy ustnej skutecznie zmniejsza potencjalne śmiertelne obrzęki po zabiegu operacyjnym.33 Natomiast dawka 20 mcg/kg/dzień zwiększyła odpowiedź na chemioterapię aż o 50% w porównaniu do grupy placebo oraz znacznie podniosła ogólny wskaźnik przeżywalności wśród pacjentów z nowo zdiagnozowanymi nieziarniczymi chłoniakami złośliwymi.34 Ponadto, wśród uczestników badania stwierdzono znaczne zmniejszenie objawów klinicznych związanych z chorobą.35

Co więcej, suplementacja seleninu sodu zmniejszyła aż o 50% częstotliwość nowych przypadków guza wątroby w obszernej grupie Chińczyków poddanej badaniu, mieszkających w strefie wysokiego ryzyka, którzy przez okres 3 lat przyjmowali dawkę 500 mcg/dzień.36 Natomiast, podczas podwójnie ślepej próby, wśród kobiet z mutacją genu BRCA1 wysokiego ryzyka, zaobserwowano zmniejszenie częstotliwości nowych przypadków nowotworu piersi.37

Co musisz wiedzieć: WPŁYW SELENU NA PROFILAKTYKĘ NOWOTWOROWĄ
    • Selen, niezbędny dla życia ludzkiego pierwiastek śladowy, jest najbardziej znany z roli kofaktora ważnych enzymów antyoksydacyjnych.
    • Jednak w ostatnich latach, stał się ważnym elementem diety w kontekście zapobiegania powstawania wielu rodzajów nowotworów.
    • Większość osób, w tym wielu lekarzy, nie zdaje sobie sprawy z faktu, że selen jest dostępny pod różnymi postaciami.
    • Selenin sodu, L-selenometionina i Se-metylo-L-selenocysteina to trzy formy, które mają zasadnicze znaczenie w profilaktyce nowotworowej.
    • Każdy z trzech głównych rodzajów posiada unikalne spektrum działania zapobiegawczego, co sprawia, że dobry suplement diety powinien zawierać w odpowiedniej ilości wszystkie trzy jego formy.

L-selenometionina

L-selenometionina L-selenometionina to organiczna postać selenu, z naturalnym aminokwasem L-metioniny.38 Znajduje się w większości preparatów drożdżowych, bogatych w selen, często wykorzystywanych w badaniach klinicznych. W pewnym stopniu, L-selenometioninie można przypisać niedawny wzrost zainteresowania tym pierwiastkiem w kontekście suplementu zapobiegającego powstawaniu nowotworów.

Podczas próby z roku 1996, dr Larry C. Clark z Uniwersytetu w Arizonie zbadał wpływ suplementacji L-selenometioniny w dawce 200 mcg na profilaktykę nowotworu skóry.39 Pomimo, że okazała się być nieskuteczna w zapobieganiu jednej z dwóch głównych form nowotworu skóry, 40 wśród uczestników testów zaobserwowano istotną redukcję śmiertelności w wyniku każdego rodzaju nowotworu (50% redukcja w porównaniu z grupą kontrolną), zmniejszenie częstotliwości rozwoju guza złośliwego (zmniejszenie o 37%), zwłaszcza nowotworu płuc, okrężnicy i prostaty.41 Te nieoczekiwane wyniki były na tyle przekonujące, że ślepy etap badań został wcześnie zatrzymany w celu zapewnienia maksymalnej ochrony wszystkim badanym.42

Kolejne raporty dr. Clark'a i współpracowników wykazały 63% redukcję częstotliwości występowania guza prostaty wśród mężczyzn po przebytej chorobie nowotworowej. Stopień ochrony wzrósł do 74%, w grupie pacjentów z początkowo prawidłowym poziomem antygenu specyficznego gruczołu krokowego (PSA).43

Jak wykazano, wśród uczestników testów z przednowotworowymi zmianami przełyku, L-selenometionina w dawce 200 mcg spowolniła progresję potencjalnych komórek nowotworowych i wywołała regresję komórek przednowotworowych do normy.44 Efekt był bardziej widoczny wśród osób z wczesnymi zmianami (w porównaniu do grupy z zaawansowanym stadium choroby), co podkreśla znaczenie suplementacji na początkowym etapie choroby.

Badania laboratoryjne wykazały, że L-selenometionina hamuje wzrost komórek nowotworowych ponad tysiąc razy bardziej, niż prawidłowe zdrowe tkanki.45 Odkrycie to stanowi jeden z powodów, dlaczego profil bezpieczeństwa L-selenometioniny jest uważany za doskonały.46

Se-metylo-L-selenocysteina

Se-metylo-L-selenocysteina Se-metylo-L-selenocysteina jest organicznym związkiem selenu z zawierającym siarkę aminokwasem, w tym przypadku, L-cysteiny. Związek ten jest ostatnią odkrytą formą selenu, która przyciągnęła zainteresowanie naukowców. Znajdująca się w roślinach z rodziny allium (czosnek i cebula), które są hodowane w glebie wzbogaconej w selen, jest jedną z najsilniejszych znanych jego form. 52

Badania laboratoryjne ujawniły kilka unikalnych dla tej formy selenu mechanizmów działania. Co więcej, suplement se-metylo-L-selenocysteiny przywraca białka związane z prawidłowymi całodobowymi (24-godzinnymi) rytmami.53 Zakłócenia te wiążą się z rozwojem kilku typów nowotworów, zwłaszcza guza piersi. Przywrócenie istotnych regulujących białek normalizuje poziom melatoniny i estrogenowych receptorów związanych z agresywnością nowotworu piersi.54

Kolejnym mechanizmem działania jest zdolność do hamowania tworzenia się nowych naczyń krwionośnych - angiogenezy.55 Efekt ten znacznie zmniejsza wzrost guza oraz wspomaga dostarczanie leków wchodzących w skład chemioterapii.56 Jak ujawniono, se-metylo L-selenocysteina wykazuje obiecujące działanie synergiczne z różnymi lekami, wliczając w to specyfiki skierowane na nowotwór prostaty i piersi.57

Se-metylo L-selenocysteina reguluje ekspresję białka znanego jako Bcl-2, które spowalnia korzystną apoptozę komórek nowotworowych.58 Co więcej, wyłącza odpowiedź zapalną wywołaną przez główny indukujący zapalenia regulator zwany NF-kappaB.59

Jak wykazano w badaniach przeprowadzonych na myszach,  se-metylo L-selenocysteina w połączeniu z lekiem zwanym - tamoksyfen (stosowany w leczeniu nowotworu piersi), wzmocniła jego zdolność do hamowania wzrostu wszczepionych gryzoniom komórek nowotworowych piersi .60 Badania były na tyle zachęcające, że obecnie opracowuje się se-metylo L-selenocysteine pod kątem chemoprewencji nowotworu piersi. Co więcej, związek ten posiada korzystny profil w ramach zapobiegania nowotworom jelita grubego, prostaty, głowy i szyi.61

Przeciwnowotworowe mechanizmy działania selenu

Przeciwnowotworowe mechanizmy działania selenu Komórki w organizmie ulegają potencjalnie nowotworowym transformacjom tysiące razy każdego dnia. Żadna strategia chemoprewencyjna nie może tego zmienić. Twoim celem powinno być wzmocnienie naturalnych mechanizmów ochronnych organizmu, które zmniejszą przeżywalność komórek nowotworowych tak szybko, jak to tylko możliwe, co tym samym zatrzyma ich potencjalne przekształcanie się w nowotwór złośliwy.

Selen działa na wiele uzupełniających się sposobów, aby zapobiec powstawaniu nowotworów.47 Zjawisko to, znane naukowcom jako plejotropia, pozwala na atakowanie komórek guza złośliwego na wielu różnych frontach i etapach.48 Plejotropia jest istotną cechą charakterystyczną każdej strategii zapobiegającej nowotworom, ponieważ ich powstawanie ma wiele przyczyn a ich mechanizmy działania, pozwalają na łatwe pokonanie pojedynczo ukierunkowanych terapii.

Szczegółowe badania wyszczególniły 12 następujących mechanizmów, dzięki którym selen nie pozwala komórkom nowotworowym osiągnąć w pełni rozwiniętego poziomu:49

  1. Regulacja lipoksygenazy, enzymu, który wytwarza cząsteczki zapalne, promujące wzrost nowotworu;
  2. Bezpośrednia redukcja stresu oksydacyjnego, który powoduje uszkodzenia wolnych rodników;
  3. Ochrona antyoksydacyjna selenoprotein;
  4. Detoksykacja z metali indukujących nowotwory;
  5. Indukcja ochronnych enzymów wątrobowych II fazy, które neutralizują naturalne, karcenogenne toksyny;
  6. Hamowanie przemian DNA, prekursorów inicjacji zmian nowotworowych;
  7. Dezaktywacja molekularnych czynników transkrypcyjnych niezbędnych dla rozwoju i wzrostu nowotworu;
  8. Wyłączanie zasadniczego cyklu replikacji komórek, który jest potrzebny komórkom nowotworowym do ich gwałtownego wzrostu;
  9. Indukcja apoptozy (zaprogramowanej śmierci komórek), naturalnej cechy wszystkich prawidłowych komórek organizmu, której nie posiadają komórki nowotworowe, co umożliwia im kontynuowanie reprodukcji, bez końca;
  10. Zwiększona aktywność układu immunologicznego w celu wykrywania i niszczenia komórek nowotworowych w stadium początkowym;
  11. Regulacja receptorów hormonów płciowych, które są wykorzystywane przez niektóre rodzaje nowotworów do podtrzymania ich wzrostu;50
  12. Zmniejszenie wpływu inwazji i przerzutów guza.

Współdziałanie tych 12 mechanizmów pozwala zmaksymalizować ochronę przed nowotworami (nowe mechanizmy są wciąż odkrywane).51 Jednak w przeciwieństwie do większości składników odżywczych, nie każda forma selenu wywołuje te same efekty.

Dodatkowe korzyści selenu

Oprócz ochrony przed różnymi nowotworami, wiele badań klinicznych 62 wykazało, że odgrywa również rolę w zapobieganiu i leczeniu szeregu patologii, w tym:

  • Choroby sercowo-naczyniowe
  • Choroba zwyrodnieniowa stawów
  • Reumatoidalne zapalenie stawów
  • Niedoczynność tarczycy
  • Udar mózgu
  • Miażdżyca
  • HIV
  • AIDS
  • Choroba Alzheimera
  • Stwardnienie zanikowe boczne
  • Zapalenie trzustki
  • Depresja

Podsumowanie

Selen jest pierwiastkiem śladowym, który obecnie uznaje się za niezbędny w naszym odżywianiu. Przez ostatnie kilka lat przyciąga coraz większe zainteresowanie naukowe dzięki silnemu potencjałowi zapobiegania powstawania guzów złośliwych. Selen występuje pod wieloma postaciami w przyrodzie, z których trzy są szczególnie ważne w odniesieniu do profilaktyki nowotworowej. Badania laboratoryjne pokazały, że każda z tych trzech form posiada swój unikalny mechanizm działania i wpływa na różne typy nowotworu w nieco inny sposób. Organizm ludzki wykorzystuje je w inny sposób. Tylko ich połączenie daje maksymalną pewność w kontekście optymalizacji redukcji ryzyka zachorowania na nowotwór. Dzięki temu, możemy skorzystać ze wszystkich 12 (lub więcej) znanych mechanizmów działania związków selenu.

Materiał wykorzystany za zgodą Life Extension. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Czy ten artykuł był dla Ciebie interesujący?
Tag: Selen
Posted in: Nowotwory, Selen

Powiązane artykuły