1. Strona główna
  2. Home
  3. Blog
  4. Serce i układ krążenia
  5. Obniżanie poziomu homocysteiny

Obniżanie poziomu homocysteiny

13365 Views Posted on: 2021-04-20
Posted by: Ireneusz Adamczyk

Podsumowanie i kilka faktów

  • Podwyższony poziom homocysteiny we krwi może być przyczyną wielu problemów zdrowotnych.
  • Dieta wysokobiałkowa, zwłaszcza taka, która obejmuje czerwone mięso i produkty mleczne, może zwiększyć poziom homocysteiny we krwi.
  • Jeśli masz lub jesteś zagrożony wysokim poziomem homocysteiny, to opisane w naszym artykule strategie i składniki odżywcze obniżające poziom homocysteiny mogą pomóc Ci osiągnąć i utrzymać zdrowy, prawidłowy poziom homocysteiny.
  • W wielu badaniach wykazano, że suplementacja witaminami z grupy B, w tym kwasem foliowym, witaminą B6 i B12, pomaga obniżyć poziom homocysteiny.

Homocysteina jest aminokwasem wytwarzanym z powszechnie występującego w diecie aminokwasu metioniny. Uszkadza ona wyściółkę tętnic wewnętrznych (śródbłonek). Podwyższony poziom homocysteiny może powodować wiele schorzeń, w tym: 

  •  choroby układu krążenia
  •  zastoinową niewydolność serca
  •  udar
  •  migreny
  •  związane z wiekiem zwyrodnienie plamki żółtej
  •  utratę słuchu
  •  atrofię mózgu
  •  chorobę Alzheimera

Witaminy z grupy B, takie jak kwas foliowy, witaminy B6 i B12 oraz inne składniki odżywcze mogą obniżyć poziom homocysteiny i zapobiegać nadmiernemu wzrostowi jej poziomu we krwi.

Przyczyny wysokiego poziomu homocysteiny (hiperhomocysteinemia)

Wiele czynników wpływa na wysoki poziom homocysteiny:

  • Niedobór kwasu foliowego, witaminy B6, witaminy B12, betainy, witaminy B2 i magnezu
  • Niektóre leki na receptę (w tym cholestyramina, kolestypol, fenofibrat, lewodopa, metformina, metotreksat, duża dawka niacyny, podtlenek azotu, pemetreksed, fenytoina, sulfasalazyna)
  •  Dieta wysokometioninowa (w tym czerwone mięso i produkty mleczne)
  •  Palenie tytoniu
  •  Wysokie spożycie kawy
  •  Spożywanie alkoholu
  •  Zaawansowany wiek
  •  Otyłość
  •  Uwarunkowania genetyczne, które powodują upośledzoną zdolność metabolizowania aktywnego folianu z kwasu foliowego

Uwaga: Life Extension uważa, że optymalny zakres poziomów homocysteiny to <8 µmol / L, czyli znacznie mniej niż obecnie akceptowane <15 µmol / L.

Zmiany w diecie i stylu życia

Kilka modyfikacji diety i stylu życia może pomóc zmniejszyć przewlekłe stany zapalne w organizmie:

  • Unikaj pokarmów bogatych w metioninę, takich jak czerwone mięso i produkty mleczne.
  • Ćwiczenia fizyczne. Pacjenci objęci programem rehabilitacji kardiologicznej wykazywali zmniejszenie poziomu homocysteiny po samym wysiłku fizycznym.
  • Zmniejsz lub wyeliminuj alkohol i palenie tytoniu.

Interwencje integracyjne

  • Witaminy z grupy B: W wielu badaniach wykazano, że kwas foliowy wraz z witaminami B6 i B12 pomaga obniżyć poziom homocysteiny. Aktywna forma folianu, L-metylofolian, może osiągnąć poziom folianu w osoczu nawet o 700% wyższy niż syntetyczny kwas foliowy i dlatego może być skuteczniejszy w obniżaniu poziomu homocysteiny.
  • Betaina (TMG) i cholina: wyższe spożycie TMG i choliny (która jest przekształcana w TMG w organizmie) powoduje obniżenie stężenia homocysteiny.
  • N-acetylocysteina (NAC): NAC może wypierać homocysteinę z jej białkowego nośnika, czego efektem jest obniżony poziom homocysteiny oraz wsparcie dla tworzenia cysteiny i glutationu - silnego przeciwutleniacza.
  • S-adenozylometionina (SAMe): Suplementacja SAMe wspomaga konwersję homocysteiny do cysteiny, która jest następnie przekształcana w glutation, w efekcie czego poziom homocysteiny zostaje zredukowany.
  • Tauryna: badania sugerują, że tauryna może blokować wchłanianie metioniny (która jest przekształcana w organizmie w homocysteinę). Tauryna może także powodować znaczny spadek poziomu homocysteiny w ciągu zaledwie 4 tygodni.

Wprowadzenie

Homocysteina jest aminokwasem wytwarzanym w organizmie w wyniku metabolizmu jednego z kluczowych aminokwasów - metioniny. W zdrowych warunkach homocysteina ulega szybkiemu rozkładowi, ale czynniki genetyczne, niedobory żywieniowe, niektóre leki i niektóre schorzenia mogą prowadzić do nadmiernej akumulacji homocysteiny, która może uszkadzać naczynia krwionośne. Wysokie poziomy homocysteiny korelują z szeregiem problemów zdrowotnych, w tym miażdżycą tętnic, udarem, chorobami neurologicznymi, powikłaniami cukrzycy, osteoporozą, depresją, zaburzeniami erekcji czy nawet powikłaniami ciąży.2,3 Pomimo, że stopień przyczynowości przypisywany homocysteinie w wyżej wymienionych przypadkach jest dyskusyjny, to jednak utrzymanie prawidłowego, zdrowego jej poziomu jest ważną częścią ogólnego zdrowego stylu życia. Jest to szczególnie istotne w kontekście zdrowia układu krążenia i układu nerwowego.3

Odpowiednie spożycie witamin z grupy B, kwasu foliowego (B9), kobalaminy (B12), pirydoksyny (B6) i ryboflawiny (B2) ułatwia zdrowy metabolizm homocysteiny.1 Osoby z genetyczną skłonnością do wyższych poziomów homocysteiny mogą szczególnie skorzystać na suplementacji witaminy B2, kwasu foliowego oraz witamin B6 i B12.4 Kwasy tłuszczowe omega-3 mogą uzupełniać witaminy z grupy B, wspierając tym samym efektywny metabolizm homocysteiny.5 Betaina (znana również jako trimetyloglicyna lub TMG), magnez i śladowy minerał lit są również zaangażowane w utrzymanie równowagi homocysteiny.6

Z tego artykułu dowiesz się o metabolizmie metioniny, czynnikach wpływających na regulację homocysteiny oraz o tym, jakie nadmiar homocysteiny we krwi może wyrządzić szkody w organizmie. Dowiesz się również, jak ważne dla zdrowia całego organizmu jest monitorowanie poziomu homocysteiny i poznasz skuteczne metody obniżania jej wysokiego poziomu.

Metabolizm homocysteiny

Homocysteina nie pochodzi z diety, pomimo tego, że jest aminokwasem. Jest ona wytwarzana wewnątrz komórek z podstawowego aminokwasu dietetycznego - metioniny.7 Proces ten obejmuje trzy etapy:

  1. Przekształcenie metioniny do SAMe. Poprzez dodanie grupy chemicznej zwanej grupą adenozylową, metionina jest najpierw przekształcana w S-adenozylometioninę (SAMe). SAMe jest ważnym komórkowym donorem metylowym: zawiera grupę metylową, która może być przenoszona na inne cząsteczki poprzez reakcje metylacji. Metylacja ma kluczowe znaczenie w procesach biosyntezy, takich jak synteza DNA, RNA i wielu aminokwasów, białek i fosfolipidów. Metylacja jest również krytycznym mechanizmem modyfikowania struktury chromatyny, tworzącej szkielet kwasu dezoksyrybonukleinowego (DNA), który z kolei determinuje sposób ekspresji materiału genetycznego. Taki rodzaj zmiany, który reguluje ekspresję genów, bez zmiany samego kodu genetycznego, nazywany jest epigenetyką.
  2. Przekształcenie SAMe do S-adenozylohomocysteiny. Kiedy SAMe oddaje swoją grupę metylową, powstaje S-adenozylohomocysteina.
  3. Przekształcanie S-adenozylohomocysteiny do homocysteiny. Poprzez usunięcie grupy adenozylowej S-, adenozylohomocysteina przekształca się w homocysteinę.

Co się dzieje z homocysteiną

Około połowa homocysteiny wytworzonej w komórkach ulega procesowi metylacji, dzięki któremu przemienia się ona ponownie w metioninę. W większości komórek organizmu odbywa się to na szlaku zależnym od kwasu foliowego, w którym metylowana forma kwasu foliowego (5-metylotetrahydofolian lub 5-MTHF) przenosi swoją grupę metylową do homocysteiny. Przeniesienie grupy metylowej do i z kwasu foliowego obejmuje witaminy B6, B2 i B12, a także ważny enzym zwany reduktazą metylenotetrahydrofolianową lub MTHFR.1,6,8

Homocysteina może być również ponownie metylowana poprzez szlak niezależny od kwasu foliowego, w którym betaina (znana również jako trimetyloglicyna lub TMG) przekazuje grupę metylową do homocysteiny. Występuje to głównie w komórkach wątroby i nerek.1,6,8

Większość homocysteiny, która nie jest ponownie metylowana, zostaje przekształcona do cystationiny w procesie chemicznym zwanym transsulfuracją. Do procesu transsulfuracji niezbędne są: aminokwas seryna, dwa ważne enzymy beta-syntaza cystationiny (CBS) i gamma-liaza cystationiny (CSE) oraz witamina B6. Powstała w wyniku tego procesu cystationina zostaje następnie przekształcona w aminokwas cysteinę lub metabolizowana w celu dostarczenia energii.6 Oprócz wykorzystania do produkcji białek, cysteina łączy się także z silnym przeciwutleniaczem - glutationem.18,9

Przyczyny wysokiego poziomu homocysteiny

Zwykle około 5–10% homocysteiny wytwarzanej w komórkach nie ulega metabolizmowi i przedostaje się do krwiobiegu, a następnie jest usuwane przez nerki. Kiedy ponowna metylacja lub transsulfuracja są zaburzone to wówczas zwiększeniu ulega ilość wytwarzanej w komórkach homocysteiny. Poziom homocysteiny we krwi ulega zatem zwiększeniu.8

Przyczyny żywieniowe i uwarunkowania genetyczne

Niedobory witamin B2, B6 lub częściej witaminy B12 i kwasu foliowego przerywają ponowną metylację homocysteiny do metioniny. Zmiany genetyczne, w efekcie któych powstają mniej wydajne warianty enzymu MTHFR, uniemożliwiają również ponowną metylację homocysteiny. Kiedy ponowna metylacja homocysteiny jest upośledzona, to poziom SAMe spada. Prowadzi do braku donorów metylu niezbędnych dla innych funkcji komórek.8

Transsulfuracja homocysteiny może zostać przerwana, kiedy spożycie witaminy B6 jest niewystarczające lub w przypadku mutacji genetycznych w kodzie enzymów CBS.8 Upośledzenie procesu transsulfuracji prowadzi również do rozregulowania produkcji siarkowodoru komórkowego.9

Inne przyczyny

Wysoki poziom homocysteiny może być spowodowany jedną z przyczyn, która ogranicza dostępność składników odżywczych i energii niezbędnych do przetwarzania homocysteiny. Obejmują one takie czynniki, jak:6,10-13:

  • Palenie tytoniu
  • Wysokie    spożycie kawy
  • Spożywanie alkoholu
  • Brak aktywności fizycznej
  • Proces starzenia
  • Menopauza
  • Cukrzyca
  • Łuszczyca
  • Niedoczynność tarczycy
  • Choroby nerek
  • Nowotwory
  • Zaburzenia trawienia
  • Chirurgia przewodu pokarmowego
  • Ekspozycja na metale ciężkie (ołów, kadm, rtęć, chrom)

Ponadto, kilka leków powoduje podwyższenie poziomu homocysteiny. Są to na przykład leki zobojętniające sok żołądkowy (blokery H2, takie jak ranitydyna [Zantac] i cymetydyna [Tagamet]), inhibitory pompy protonowej (takie jak omeprazol [Prilosec] i ezomeprazol [Nexium]) oraz metformina (Glucophage). Leki te mogą zmniejszać wchłanianie witaminy B12 i zwiększać poziom homocysteiny.14 Stwierdzono również, że lek obniżający poziom cholesterolu fenofibrat (Antara i inne) i diuretyk obniżający ciśnienie krwi -hydrochlorotiazyd (Apo-Hydro i inne) podnoszą poziom homocysteiny.15

Konsekwencje wysokiego poziomu homocysteiny

Chociaż dokładny mechanizm toksycznego działania homocysteiny jest nadal badany, to nie ma wątpliwości, że homocysteina ma toksyczny wpływ na komórki wyściełające naczynia krwionośne. Komórki te (komórki śródbłonka) mają kluczowe znaczenie dla utrzymania prawidłowego napięcia i funkcji naczyń krwionośnych oraz regulacji sygnalizacji zapalnej w ścianach naczyń krwionośnych.1,8 Wykazano kilka szkodliwych skutków nadmiaru homocysteiny na komórki śródbłonka. Należą do nich:1,8,9,16,17

  • Hamowanie aktywność enzymów antyoksydacyjnych i podnoszenie  poziomu wolnych rodników
  • Zakłócanie prawidłowej produkcji tlenku azotu oraz siarkowodoru, które wspomagają rozluźnianie naczyń krwionośnych
  • Wyzwalanie dysfunkcji mitochondriów
  • Zwiększenie produkcji cytokin prozapalnych
  • Upośledzenie reakcji metylacji
  • Uszkadzanie struktury i funkcji białek

Wysoki poziom homocysteiny przyczynia się do rozległych uszkodzeń naczyń krwionośnych, co zwiększa ryzyko miażdżycy, zawału serca i udaru, a także chorób naczyń mózgowych, zaburzeń funkcji poznawczych oraz demencji.16

Choroby serca

Badania przeprowadzone w ciągu ostatnich dwóch dziesięcioleci wykazały wyraźny związek pomiędzy wysokim poziomem homocysteiny a chorobą wieńcową, a także ostrą niewydolnością serca, zawałem serca i śmiercią z różnych przyczyn u osób ze zdiagnozowaną chorobą serca oraz w populacji ogólnej.20 Niektóre dowody naukowe sugerują, że homocysteina może być lepszym wskaźnikiem ryzyka chorób serca niż cholesterol.21 Jedna z przeprowadzonych metaanaliz wykazała, że każdy wzrost homocysteiny o 5 µmol / l wiązał się z 52% zwiększeniem ryzyka zgonu z powodu choroby wieńcowej, 32% zwiększeniem ryzyka zgonu spowodowanego chorobami układu krążenia i 27% zwiększeniem ryzyka zgonu z innych przyczyn.19 Wysoki poziom homocysteiny jest predyktorem wystąpienia choroby wieńcowej i może być ważnym biomarkerem ciężkości przebiegu chorób serca oraz rokowania u osób dotkniętych chorobami serca w młodszym wieku.22,23

Udar mózgu

Toksyczne działanie homocysteiny może powodować powstawanie zakrzepów krwi, a wysoki poziom homocysteiny wiąże się ze zwiększonym ryzykiem udaru mózgu.12,24
Podwyższony poziom homocysteiny zwiększa czterokrotnie ryzyko udaru mózgu u pacjentów z migotaniem przedsionków - najczęstszą przyczyną udaru u osób powyżej 80. roku życia.25 Ponadto osoby, które doświadczyły udaru, są bardziej narażone na pojawienie się chorób neurologicznych w ciągu pierwszych trzech dni, jeśli ich poziom homocysteiny jest wysoki.26 Liczne kontrolowane badania wykazały, że terapia witaminą B12 i / lub kwasem foliowym, mająca na celu obniżenie poziomu homocysteiny, może zmniejszyć ryzyko udaru mózgu o co najmniej 10%, przy czym lepsze efekty obserwuje się u osób z wyższym poziomem homocysteiny i niższym poziomem folianów na początku badania.12,27

Choroby neurologiczne

Nadmiar homocysteiny we krwi, uszkadzając naczynia krwionośne zaopatrujące mózg, może przyczyniać się do osłabienia funkcji poznawczych, otępienia i choroby Alzheimera. Ponadto, funkcjonowanie mózgu zależy od poziomów SAMe, który jest niezbędny dla przeprowadzenia reakcji metylacji. Akumulacji homocysteiny towarzyszy niestety spadek poziomów SAMe.26 Przerwanie białka i upośledzona kontrola epigenetyczna ekspresji genów wynikająca z nadmiaru homocysteiny dodatkowo uszkadza tkankę mózgową.17

Wykazano, że wysokie poziomy homocysteiny są skorelowane ze zwiększonym ryzykiem pojawienia się choroby Alzheimera i Parkinsona. U osób z podwyższonym poziomem homocysteiny częściej obserwuje się markery postępu choroby Alzheimera w tkance mózgowej takie jak: splątki neurofibrylarne, dysfunkcjonalną akumulację białek (amyloid-beta i fosforylowane tau) oraz atrofię mózgu (kurczenie się mózgu).28 Według jednej z przeprowadzonych metaanaliz, każdy wzrost poziomu homocysteiny o 5 µmol / l wiąże się z 15% wzrostem ryzyka pojawienia się choroby Alzheimera.29 U pacjentów z chorobą Parkinsona podwyższony poziom homocysteiny wiąże się z pogorszeniem funkcji poznawczych.30 Nawet niewielki wzrost poziomu homocysteiny (> 11 µmol / l) wiąże się ze znacznym wzrostem ryzyka otępienia u osób starszych.28 Ponadto stwierdzono, że obniżanie poziomu homocysteiny za pomocą witamin B12, B6 i kwasu foliowego znacznie spowalnia atrofię mózgu i pogorszenie funkcji poznawczych.28

Inne schorzenia

Z wysokim poziomem homocysteiny wiąże się szereg innych chorób przewlekłych. Związek przyczynowy pomiędzy homocysteiną a niżej wymienionymi schorzeniami nie zawsze jest jasny i potrzebne są dokładniejsze badania. Schorzenia związane z podwyższonym poziomem homocysteiny obejmują:

  • Nowotwory. Pacjenci z nowotworami mają wyższy poziom homocysteiny w porównaniu z osobami zdrowymi. Im późniejsze stadium choroby nowotworowej tym wyższy poziom homocysteiny. Uważa się, że czynniki genetyczne, epigenetyczne i środowiskowe odgrywają tu pewną rolę, jednak dokładna natura tego związku jest nadal badana.31
  • Powikłania cukrzycy. Ze względu na toksyczny wpływ homocysteiny na naczynia krwionośne, jej wysoki poziom wiąże się ze zwiększonym ryzykiem powikłań sercowo-naczyniowych oraz mikronaczyniowych powikłań cukrzycy. Powikłania te obejmują retinopatię cukrzycową (uszkodzenie oczu) i nefropatię (uszkodzenie nerek).32,33
  • Zaburzenie erekcji. Metaanaliza wyników dziewięciu badań wykazała, że u mężczyzn z zaburzeniami erekcji częściej obserwowano wysoki poziom homocysteiny w porównaniu z mężczyznami zdrowymi. To połączenie jest najprawdopodobniej związane z uszkodzeniem naczyń wywołanym przez homocysteinę.34
  • Powikłania ciąży. Wysoki poziom homocysteiny wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia stanu przedrzucawkowego u kobiet w ciąży. Jest to niebezpieczny stan charakteryzujący się wysokim ciśnieniem krwi i uszkodzeniem narządów.35 Wysoki poziom homocysteiny u matki wiąże się również z szeregiem wad wrodzonych u dziecka, takich jak wady cewy nerwowej, rozszczep wargi i podniebienia oraz zespół Downa.36
  • Osteoporoza. Wykazano, że nadmiar homocysteiny zmniejsza zarówno gęstość jak i jakość kości. Zbyt wysoki poziom homocysteiny uszkadza komórki biorących udział w tzw. obrocie kostnym i zaburza funkcjonalność kolagenu.37
  • Utrata słuchu i wzroku. Wysoki poziom homocysteiny wiąże się z niedosłuchem zmysłowo-nerwowym - częstą przyczyną utraty słuchu u osób starszych.38 Inne odkrycia sugerują także możliwy związek pomiędzy podwyższonym poziomem homocysteiny a związanym z wiekiem zwyrodnieniem plamki żółtej - częstą przyczyną utraty wzroku.39

Odpowiedni poziomu homocysteiny

Poziomy homocysteiny określa się poprzez badanie krwi. Zazwyczaj podaje się całkowitą ilość homocysteiny, która obejmuje homocysteinę wolną i homocysteinę związaną z białkami.21 Całkowity poziom homocysteiny wynoszący 5–14,5 µmol / l jest ogólnie uważany za prawidłowy. Poziomy 15–30 µmol / l są uważane za lekko podwyższone. Poziomy 30–100 µmol / L są średnio podwyższone a poziomy przekraczające 100 µmol / l uważa się za poważnie podwyższone.2

Optymalny poziom

Optymalny poziom homocysteiny pozostaje tematem debaty.40 Zamiast określać optymalny próg poziomu homocysteiny, powyżej którego pojawia się choroba, należy określić związek pomiędzy poziomami homocysteiny a stanem zdrowia. 41-44 Z tego też powodu Life Extension radzi, aby dążyć do utrzymania poziomu homocysteiny poniżej 12 µmol / L, przy czym mniej niż 8 µmol / L jest uważane za idealny poziom homocysteiny (chociaż niektórym osobom może być trudno osiągnąć ten ostatni poziom).

Wczesne badania nad homocysteiną, próbujące zidentyfikować związek pomiędzy homocysteiną a zdrowiem, wykazały, że narastającemu wzrostowi poziomu homocysteiny towarzyszyło większe ryzyko pojawienia się chorób układu krążenia a także zgonu.41,44 W jednym z raportów dotyczących badania homocysteiny w Hordaland (Norwegia) u 4766 uczestników w wieku 65–67 lat zmierzono poziom homocysteiny i obserwowano ich przez 4,1 roku. W porównaniu z uczestnikami z poziomem homocysteiny poniżej 9,0 µmol / l, osoby z poziomem 9,0–11,9 µmol / l miały o 30% zwiększone ryzyko zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych i 40% zwiększone prawdopodobieństwo zgonu z innych przyczyn, a osoby z poziomem 12,0–14,9 µmol / l miały aż o 110% zwiększone ryzyko zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych i o 90% zwiększone ryzyko zgonu z innych przyczyn. Ponadto, ryzyko było ponad dwukrotnie wyższe u osób z homocysteiną na poziome 15–19,9 µmol / l i ponad trzykrotnie wyższe u osób z poziomami 20 µmol / l i powyżej.44 U osób z chorobą wieńcową podobne rosnące tendencje w zakresie ryzyka hospitalizacji i zgonu były związane ze stopniowym wzrostem poziomu homocysteiny.42,43 Prospektywne badanie kliniczno-kontrolne przeprowadzone wśród Japończyków w wieku od 40 do 85 lat wykazało, że ryzyko udaru mózgu było znacznie większe u osób z poziomem homocysteiny 11 µmol / l lub wyższym w porównaniu z osobami, których poziom był niższy niż 7 µmol / l. 45

Związek homocysteiny ze zdrowiem mózgu może być podobny. Osoby, u których poziomy homocysteiny mieszczą się w obecnie przyjętym normalnym zakresie, mogą nadal odnosić korzyści z terapii obniżającej poziom homocysteiny. W trwającym 8 lat badaniu, uczestnicy z wyjściowym poziomem homocysteiny wyższym niż 14,5 µmol / l mieli prawie dwukrotnie większe ryzyko pojawienia się choroby Alzheimera w porównaniu z osobami z niższymi poziomami.46 Inne badanie wykazało, że osoby starsze z poziomem homocysteiny wynoszącym 10 µmol / L doświadczyły znacznego pogorszenia funkcji poznawczych, w ciągu 10 lat, gdy poziom homocysteiny podwoił się do 20 µmol / L.47

W dwuletnim randomizowanym, kontrolowanym badaniu oceniano współczynnik atrofii mózgu u 168 osób w wieku powyżej 70 lat z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi, którym podawano placebo lub suplementację witaminą B (0,8 mg kwasu foliowego, 500 mcg B12 i 20 mg B6) dziennie. Naukowcy zaobserwowali, że tempo atrofii mózgu było znacznie wolniejsze w grupie suplementującej witaminy B w porównaniu z grupą kontrolną. Co ważne, odpowiedź na leczenie była związana z wyjściowymi poziomami homocysteiny, tak więc osoby z poziomami powyżej 13 μmol / l wykazywały większą redukcję wskaźnika atrofii mózgu przy suplementacji witaminą B, niż osoby z niższymi poziomami homocysteiny. Naukowcy zauważyli, że terapia obniżająca poziom homocysteiny z zastosowaniem witamin z grupy B była korzystna u osób z wyjściowym poziomem homocysteiny 9,5 µmol / l lub wyższym.48 Ponadto badania z 1997 r. wykazały, że u zdrowych mężczyzn suplementacja kwasem foliowym obniżyła poziom homocysteiny we wszystkich tercylach z wyjątkiem najniższych tercyli, w którym średnie wyjściowe poziomy homocysteiny wynosiły 7,07 µmol / l.49 Łącznie, odkrycia te sugerują, że suplementacja witaminami z grupy B obniżającymi poziom homocysteiny może przynosić korzyści nawet osobom, u których poziom homocysteiny nie przekracza normalnych laboratoryjnych zakresów referencyjnych.

Zalecania suplementacyjne

Witaminy z grupy B to główne środki terapeutyczne stosowane w leczeniu wysokiego poziomu homocysteiny. Wiele badań potwierdza ich zdolność (pojedynczo lub w połączeniu) do obniżania wysokiego poziomu homocysteiny. Niektóre badania wykazują ponadto korzyści kliniczne w postaci zmniejszonego ryzyka udaru czy demencji. Ogólnie rzecz biorąc, połączone stosowanie witaminy B12 i kwasu foliowego jest bardziej skuteczne, niż stosowanie ich oddzielnie. Donoszono również o korzyściach płynących z włączenia witamin B6 i B2 do terapii obniżającej poziom homocysteiny.12,24

Witamina B9: Kwas foliowy

Kwas foliowy, nazywany również witaminą B9, znajduje się w wielu produktach roślinnych, ale często jest tracony lub degradowany podczas gotowania i przetwarzania.56 Ponadto jego spożycie jest często niskie, zwłaszcza u osób starszych.57 Niedobór kwasu foliowego wiąże się z osłabieniem funkcji poznawczych, depresją i neuropatią.58,59 Istnieją również dowody łączące niski poziom kwasu foliowego z zaburzeniami epigenetycznymi związanymi z chorobą Alzheimera.60

Do ponownej metylacji homocysteiny do metioniny potrzebny jest odpowiedni poziom folianów. Stwierdzono, że suplementacja kwasem foliowym w ilości 0,5–5 mg dziennie obniża poziom homocysteiny o około 25%. Ze względu na bliski związek pomiędzy niedoborem kwasu foliowego a wadami cewy nerwowej w roku 1988 w Stanach Zjednoczonych wprowadzono obowiązkowe wzbogacanie produktów zbożowych kwasem foliowym. Od tego czasu poziom homocysteiny u dorosłych w średnim wieku spadł o około 7%.61

W wielu badaniach stwierdzono, że suplementacja kwasu foliowego poprawia funkcje poznawcze, szczególnie u osób z wysokim poziomem homocysteiny.62 Metaanalizy badań klinicznych wykazały, że obniżenie poziomu homocysteiny za pomocą terapii kwasem foliowym zmniejsza ryzyko udaru średnio o 10%, a wszystkich zdarzeń sercowo-naczyniowych o 4%. Korzyści te są skorelowane ze stopniem redukcji homocysteiny i są bardziej widoczne u osób z niższymi wyjściowymi poziomami kwasu foliowego.61,63 Metaanaliza 49 randomizowanych badań z grupą kontrolną wykazała, że ​​przyjmowanie kwasu foliowego z lekami obniżającymi ciśnienie krwi było skuteczniejsze, niż same leki obniżające ciśnienie krwi i zmniejszało ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych oraz udaru mózgu u osób z wysokim ciśnieniem krwi. Największe korzyści zaobserwowano u osób, które przyjmowały kwas foliowy przez ponad 12 tygodni oraz u tych, u których poziom homocysteiny spadł o ponad 25%. 64
Kwas foliowy może być mniej pomocny u osób z chorobami metabolicznymi, ponieważ metaanalizy badań z udziałem uczestników z cukrzycą typu 2 i innymi zaburzeniami metabolicznymi wykazały, że kwas foliowy poprawia wrażliwość na insulinę, ale nie ma wpływu na ciśnienie krwi, poziom glukozy na czczo, kontrolę glukozy we krwi oraz poziom lipidów. 65,66

Wyższość L-metylofolianu nad kwasem foliowym

Suplementy kwasu foliowego są zwykle wytwarzane z trwałej syntetycznej wersji folianu - kwasu foliowego, który u większości osób jest łatwo przekształcany do postaci używanej przez organizm, 5-metylotetrahydrofolianu (5-MTHF). Jednak znaczny procent populacji ma jedną lub więcej zmian genetycznych, które uniemożliwiają skuteczną transformację kwasu foliowego do 5-MTHF.67

L-metylofolian to forma kwasu foliowego dostępna w niektórych suplementach. Forma ta ma już postać 5-MTHF. Oznacza to, że forma L-metylofolianu nie wymaga enzymu MTHFR niezbędnego do wytworzenia funkcjonalnego folianu dla wykorzystania w metabolizmie homocysteiny.68 Osoby o zaburzonym statusie genetycznym MTHFR odnoszą większe korzyści zdrowotne stosując formę L-metylofolian.69 Wykazano, że nawet osoby o normalnym statusie genetycznym MTHFR lepiej reagują na postać L-metylofolianu w porównaniu z konwencjonalnym syntetycznym kwasem foliowym.70-74

Wykazano ponadto, że syntetyczny kwas foliowy w dużych dawkach może zapobiegać prawidłowemu metabolizmowi folianów zarówno u osób zdrowych, jak i u osób z wariantami genetycznymi 5-MTHFR.75,76 Na szczęście suplementacja L-metylofolianem pozwala całkowicie wyeliminować ten problem.

Witamina B12: Kobalamina

Witamina B12 lub kobalamina występuje w różnych formach w żywności i suplementach. Wszystkie te formy są rozkładane w celu uwolnienia wolnej kobalaminy. Kobalamina jest transportowana do komórek, gdzie może zostać przekształcona w metylokobalaminę - aktywną formę potrzebną do metabolizmu homocysteiny.77 Witamina B12 w postaci cyjanokobalaminy, hydroksykobalaminy lub metylokobalaminy jest często podawana domięśniowo ze względu na jej niskie wchłanianie w przewodzie pokarmowym. Istnieją jednak dowody wskazujące, że doustne dawki 1000–2000 mcg dziennie mogą być skuteczne w normalizacji niskiego poziomu witaminy B12 we krwi.78,79

Najczęstszym testem określającym poziom witaminy B12 jest zbadanie poziomu całkowitej witaminy B12 w surowicy. Jednakże, ponieważ tylko ok. 6–20% witaminy B12 we krwi jest metabolicznie aktywne, to nawet osoby z całkowitym poziomem witaminy B12 w normalnym zakresie mogą mieć niewystarczającą ilość aktywnej witaminy B12.25,80,81 Podczas gdy normalny zakres wynosi zwykle 160–950 pikogramów / ml (lub 118–701 pikomoli / l),82 to ilość witaminy B12 na poziomie co najmniej 540 pikogramów / ml (400 pikomoli / l) jest potrzebna do powstrzymania wzrostu poziomu homocysteiny. Poziom witaminy B12 w dolnej połowie zakresu normy oraz podwyższony poziom homocysteiny wskazuje na metaboliczny niedobór witaminy B12.

Bliski związek pomiędzy witaminą B12 i kwasem foliowym utrudnia odróżnienie ich niezależnych niedoborów i efektów terapeutycznych. Niedobór witaminy B12 powoduje funkcjonalny niedobór kwasu foliowego poprzez „wychwytywanie” kwasu foliowego w postaci 5-metylotetrafolianu, uniemożliwiając jego wykorzystanie do innych funkcji. Z drugiej strony, suplementacja folianem może „maskować” niedobór witaminy B12 poprzez normalizację zmian w krwinkach czerwonych, które często są wczesnym objawem niedoboru witaminy B12.83

Badania kliniczne wykazują, że suplementacja witaminą B12 w dawkach do 1000 mcg dziennie może bezpiecznie obniżyć poziom homocysteiny u osób z niedoborem witaminy B12. Wraz ze wzrostem dawki witaminy B12 efekt ten ulega zwiększeniu.84,85 Niskie poziomy witaminy B12 w surowicy są powiązane z wysokim ciśnieniem krwi i zaburzeniami neurologicznymi, podczas gdy utrzymywanie wyższych poziomów witaminy B12 wydaje się chronić przed atrofią mózgu (kurczeniem się) i może również zapobiegać depresji, szczególnie u osób starszych.86,87 Włączenie witaminy B12 do terapii obniżającej poziom homocysteiny zwiększa skuteczność leczenia i zmniejsza ryzyko udaru mózgu.12,25 Należy zauważyć, że istnieją dowody wskazujące na to, że powtarzane duże dawki cyjanokobalaminy mogą być szkodliwe dla osób z chorobami nerek. Dlatego też to metylokobalamina i hydroksykobalamina są preferowanymi formami terapii witaminą B12.

Witamina B6: Pirydoksyna

Witamina B6 (pirydoksyna) jest kofaktorem w ponad 140 reakcjach zachodzących w komórkach, w tym zarówno w ponownej metylacji, jak i transsulfuracji homocysteiny. Witamina B6 jest szeroko dostępna w żywności, pomimo tego, wykazano, że jej spożycie jest niewystarczające aż u 31% niezinstytucjonalizowanych starszych osób dorosłych w krajach zachodnich.57 Niski poziom B6 może powodować akumulację homocysteiny i zmniejszać dostępność SAMe w reakcjach metylacji. Prowadzi to do zmniejszonej syntezy neuroprzekaźników i związanych z tym problemów neurologicznych oraz problemów z nastrojem. W niewielu badaniach oceniano rolę witaminy B6 w zaburzeniach związanych z homocysteiną niezależnie od kwasu foliowego i witaminy B12. Metaanaliza wykazała, że wyższe spożycie witaminy B6 jest skorelowane z niższym ryzykiem choroby wieńcowej.89

Witamina B6 jest aktywna tylko w swojej fosforylowanej postaci, 5-fosforanie pirydoksalu (P5P), a w niektórych przypadkach suplementacja tą właśnie formą może być bardziej skuteczna w uzyskaniu zdrowych poziomów witaminy B6.90 Większość suplementów zawiera pirydoksynę, która jest łatwo transportowana przez błony komórkowe, a w organizmie ulega przemianie do fosforanu pirydoksalu.77 Przyjmowanie nadmiernie dużych dawek witaminy B6 przez dłuższy czas może powodować objawy ze strony układu nerwowego przypominające niedobór. Ponadto, niektóre badania sugerują, że tylko forma pirydoksyny jest powiązana z tym toksycznym efektem.91

Witamina B2: Ryboflawina

Spożycie witaminy B2 (ryboflawiny) i jej poziom we krwi są często niskie u osób starszych57,92 B2 jest kofaktorem wielu enzymów komórkowych, w tym dwóch enzymów biorących udział w ponownej metylacji homocysteiny: reduktazy metylenotetrahydrofolianu (MTHFR, która pomaga aktywować folian do działania jako donor metylu) oraz reduktazy syntazy metioniny (MTRR, która współpracuje z witaminą B12 w celu wsparcia ponownej metylacja homocysteiny).1 Poziom homocysteiny rośnie wraz ze spadkiem spożycia ryboflawiny i spadkiem jej poziomu we krwi.85 Suplementacja ryboflawiny może mieć pozytywny wpływ na metabolizm homocysteiny, szczególnie u osób z wariantem genetycznym MTHFR, który wpływa na cykl folianowy.4,53 Ponadto, leczenie wysokiego poziomu homocysteiny samym folianem może wyczerpać dostępną ilość witaminy B2 niezależnie od genotypu MTHFR, obniżając tym samym potencjalną skuteczność terapii folianami.93

Kombinacje różnych witamin z grupy B

Witaminy B2, B6, B12 i kwas foliowy są nierozerwalnie połączone poprzez ich współzależne role w metabolizmie homocysteiny i napędzaniu szlaków metylacji. Ich ścisły związek funkcjonalny ilustruje fakt, że zespoły niedoboru tych witamin mają wiele wspólnych objawów. Niezależnie od ich wzajemnych powiązań, większość badań dotyczyła zdolności obniżania poziomu homocysteiny przez witaminy z grupy B stosowane pojedynczo, z największym naciskiem na kwas foliowy, a następnie odpowiednio B12 i B6, z bardzo małą uwagą na B2. Potencjalne korzyści płynące z suplementacji pełnym zestawem witamin z grupy B nie zostały w pełni przebadane.

W pewnym randomizowanym, kontrolowanym badaniu, suplementacja 500 mcg B12, 800 mcg kwasu foliowego i 20 mg B6 dziennie przez dwa lata zmniejszyła atrofię istoty szarej (tkanki mózgowej najbardziej podatnej na patologię choroby Alzheimera) siedmiokrotnie u pacjentów z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi i wysokim wyjściowym poziomem homocysteiny.94

Inne kontrolowane badanie wykazało wyższość skojarzonego suplementu witaminy B nad samym kwasem foliowym. W badaniu z udziałem 104 uczestników z wysokim ciśnieniem krwi i wysokim poziomem homocysteiny zastosowano 5 mg kwasu foliowego dziennie lub suplement złożony zapewniający 400 mcg folianu (jako 5-metylotetrahydrofolian), 5 mcg B12, 3 mg B6 i 2,4 mg B2, a także 12,5 mg cynku i 250 mg betainy. Średnie poziomy homocysteiny spadły z 22,6 do 14,3 µmol / L w grupie przyjmującej kwas foliowy, a w grupie otrzymującej suplement złożony z 21,5 do 10,0 µmol / L. Ponadto ponad 55% osób przyjmujących suplement złożony osiągnęło poziom homocysteiny <10 µmol / l, co autorzy badania uznali za poziom idealny.95

Składniki odżywcze

Oprócz terapii witaminą B opisanej w części „Zalecenia suplementacyjne”, również zastosowanie kilku składników odżywczych zadziała korzystnie u osób z wysokim poziomem homocysteiny.

Cholina i betaina

Cholina jest składnikiem odżywczym występującym w wielu produktach spożywczych, takich jak żółtka jaj, produkty mleczne, mięso, orzeszki ziemne, warzywa kapustne, orzechy i nasiona oraz produkty pełnoziarniste i soja. Cholina jest ważnym składnikiem strukturalnym błon komórkowych, prekursorem neuroprzekaźnika acetylocholiny i integralną częścią tkanki mózgowej. Cholina może być również używana do wytwarzania betainy lub trimetyloglicyny, która działa jako donor grupy metylowej.113 Betaina jest natomiast kofaktorem w ponownej metylacji homocysteiny do metioniny, szczególnie przy braku odpowiedniego poziomu kwasu foliowego.113 Betaina wytwarzana jest w organizmie, a ponadto występuje również w żywności: owoce morza, zarodki i otręby pszenne, buraki oraz szpinak.114

Niewystarczające spożycie choliny i betainy może być przyczyną zmniejszonej produkcji SAMe i zwiększonej akumulacji homocysteiny. Ten brak równowagi upośledza procesy metylacji w komórkach, prowadząc do pogorszenia funkcji komórek i zmian epigenetycznych w DNA.115

Betaina odgrywa kluczową rolę w regulacji poziomu homocysteiny, zwłaszcza w warunkach niskiego poziomu kwasu foliowego, witaminy B12 i wysokiego poziomu metioniny.116,117 Pomimo obecności w wielu różnych produktach spożywczych, NHANES stwierdził, że mniej niż 11% Amerykanów osiąga zalecane spożycie choliny (550 mg dziennie dla mężczyzn i 425 mg dla kobiet).

Wykazano, że suplementacja betainą w dawkach 1000–6000 mg na dobę obniża poziom homocysteiny we krwi i łagodzi wzrost poziomu homocysteiny który następuje po spożyciu metioniny. W badaniu kontrolowanym placebo z udziałem 23 sportowców, osoby, którym podawano 2500 mg betainy dziennie podczas sześciotygodniowego programu ćwiczeń fizycznych, wykazywały mniejszy wzrost stężenia tiolaktonu homocysteiny w moczu (postaci homocysteiny, o której wiadomo, że ma toksyczny wpływ na naczynia krwionośne i upośledza normalną produkcję i funkcje białek).122,123 Należy jednak zauważyć, że wpływ wysokiego spożycia choliny i betainy na ryzyko chorób układu krążenia i śmiertelność jest nieoczywisty.

Kwasy tłuszczowe omega-3

Wydaje się, że kwasy tłuszczowe omega-3 działają synergistycznie z witaminami z grupy B, wspomagając zdrowy metabolizm homocysteiny i zmniejszając ryzyko chorób związanych z jej wysokim poziomem, w tym chorób układu krążenia i neurologicznych.5 Wiele kontrolowanych randomizowanych badań wykazało, że olej rybny i zawarte w nim wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 (kwas eikozapentaenowy [EPA] i kwas dokozaheksaenowy [DHA]) mogą obniżać poziom homocysteiny, a ich działanie może być dodatkowo wzmocnione witaminami B12, B6 i kwasem foliowym.126

Korzystny wpływ kwasów tłuszczowych omega-3 na zdrowie układu krążenia i układu nerwowego może zależeć od odpowiedniego metabolizmu homocysteiny. Na przykład, analiza jednego z przeprowadzonych badań klinicznych u pacjentów z chorobą Alzheimera wykazała, że zastosowanie DHA i EPA poprawiło funkcje poznawcze tylko u osób z poziomem homocysteiny poniżej 11,7 µmol / l.127 Ponadto, wysoki poziom kwasów tłuszczowych omega-3 może chronić przed toksycznością homocysteiny i wzmacniać korzystne działanie witamin z grupy B. W jednym z badań, wysokie poziomy homocysteiny były powiązane ze zwiększonym poziomem beta-amyloidu w mózgu (marker ryzyka choroby Alzheimera) u osób w podeszłym wieku z niskim poziomem omega-3. U osób wysokim poziomem kwasów omega-3 nie zaobserwowano takiego wpływu.128 Inne badania kliniczne wykazały, że zdolność witamin z grupy B do spowolnienia atrofii tkanki mózgowej i poprawy funkcji poznawczych u osób z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi zależy od odpowiedniego poziomu kwasów tłuszczowych omega-3 we krwi (zwłaszcza DHA).

N-acetylocysteina

N-acetylocysteina (NAC) jest źródłem cysteiny, która może być wykorzystywana w organizmie do produkcji ważnego związku przeciwutleniającego - glutationu. Zwiększając produkcję glutationu i obniżając stres oksydacyjny, NAC może pomóc złagodzić niektóre toksyczne skutki nadmiaru homocysteiny. Ponadto, NAC najprawdopodobniej obniża też poziom homocysteiny.

W ośmiotygodniowym, randomizowanym, kontrolowanym badaniu z udziałem 60 uczestników z wysokim poziomem homocysteiny i chorobą wieńcową, zastosowanie 600 mg dziennie NAC było równie skuteczne w obniżaniu poziomu homocysteiny jak zastosowanie 5 mg dziennie kwasu foliowego w porównaniu z grupą placebo.133 Badania kontrolowane placebo z udziałem mężczyzn w średnim wieku wykazały, że suplementacja 1800 mg NAC dziennie przez cztery tygodnie zmniejszyła poziom homocysteiny średnio o prawie 12%. NAC obniżył również ciśnienie krwi, szczególnie u osób z wysokim poziomem cholesterolu i trójglicerydów. W innym badaniu, u 30 pacjentów z wysokim poziomem homocysteiny i chorobą Alzheimera lub pokrewnym zaburzeniem, zastosowano suplement zawierający nieujawnione dawki kwasu foliowego (w postaci 5-MTHF), witaminy B12 (w postaci metylokobalaminy) i NAC przez okres od 2,5 do 34,6 miesiąca. W porównaniu z pacjentami, którzy nie otrzymywali żadnych suplementów, zanik tkanki mózgowej u osób otrzymujących połączenie witaminy B / NAC był znacznie zredukowany.135

Tauryna

Tauryna nie jest aminokwasem niezbędnym. Tauryna podobnie jak metionina, cysteina i homocysteina jest źródłem siarki. Tauryna może być wytwarzana z cysteiny w organizmie. Ma ona korzystny wpływ na zdrowie układu naczyniowego, nerwowego, metabolicznego i mięśniowo-szkieletowego. Dowody przedkliniczne sugerują, że suplementacja tauryną może obniżać wysoki poziom homocysteiny i chronić komórki serca oraz naczyń krwionośnych przed uszkodzeniami wywołanymi przez homocysteinę.138-140 We wstępnym badaniu 22 kobietom w średnim wieku podawano 3 gramy tauryny dziennie przez cztery tygodnie. Zaobserwowano spadek średniego poziomu homocysteiny z 8,5 do 7,6 µmol / L.141 U osób z poziomem homocysteiny we krwi > 125 µmol / L spowodowanym zaburzeniem genetycznym zwanym homocystynurią, stwierdzono, że suplementacja tauryną poprawia funkcje naczyń krwionośnych.142

S-adenozylometionina

S-adenozylometionina (SAMe) jest kluczowym donorem grupy metylowej w wielu procesach komórkowych, w tym w epigenetycznej modyfikacji genów i syntezie neuroprzekaźników. Ponieważ wysokie poziomy homocysteiny są często wynikiem słabej konwersji homocysteiny do metioniny, która z kolei jest prekursorem SAMe, dlatego też poziom SAMe jest zwykle wyczerpywany w miarę gromadzenia się homocysteiny.8 Niedobór SAMe może być przyczyną związku między wysokim poziomem homocysteiny a stanami psycho-emocjonalnymi, takimi jak depresja, oraz wyższym ryzykiem depresji obserwowanym u nosicieli wariantu genu MTHFR związanego z zaburzeniami metabolizmu folianów.

Dowody kliniczne sugerują, że SAMe może być pomocna w leczeniu depresji, w tym u osób z podwyższonym poziomem homocysteiny.144,145 W jednym przypadku opisano korzyści z SAM-e u pacjenta z lękiem, u którego wykryto mutację genu MTHFR. Leczenie metylowaną witaminą B12 i folianem nie było skuteczne w łagodzeniu objawów, dopóki nie dodano SAMe w dawce 400 mg dwa razy dziennie.146 Pomimo obaw, że suplementacja SAM-e może zwiększyć produkcję homocysteiny, badanie przeprowadzono na osobach z dużymi zaburzeniami depresyjnymi. Okazało się, że 800–1600 mg dziennie SAM-e stosowane przez sześć tygodni nie podniosło poziomu homocysteiny.147

Magnez

Magnez może pomóc przeciwdziałać negatywnym skutkom wysokiego poziomu homocysteiny. Magnez jest znany z ochrony przed chorobami układu krążenia, takimi jak wysokie ciśnienie krwi, miażdżyca tętnic, zaburzenia rytmu serca, choroba wieńcowa i niewydolność serca. Ponadto, liczne badania wykazały związek pomiędzy spożyciem magnezu a zmniejszonym ryzykiem zawału serca i udaru mózgu.148,149 Badania wykazują również, że magnez może być pomocny w ochronie funkcji poznawczych i ogólnie zdrowia układu nerwowego.

Wyniki badań laboratoryjnych sugerują, że niski poziom magnezu może nasilać wewnątrzkomórkową utratę magnezu wywołaną przez homocysteinę.151 W innym badaniu, przy użyciu komórek naczyń krwionośnych wyhodowanych w laboratorium stwierdzono, że homocysteina zwiększa produkcję związków, które wywołują zmiany strukturalne związane z tworzeniem się płytek. Jednakże dodanie magnezu do środowiska komórek złagodziło to aterogenne działanie homocysteiny.152 Wykazano również, że magnez odwraca niekorzystny wpływ homocysteiny na rytm serca u myszy laboratoryjnych.153

Materiał wykorzystany za zgodą Life Extension. Wszelkie prawa zastrzeżone.

  1. Esse R, Barroso M, Tavares de Almeida I, Castro R. The Contribution of Homocysteine Metabolism Disruption to Endothelial Dysfunction: State-of-the-Art. International journal of molecular sciences. 2019;20(4).
  2. Tinelli C, Di Pino A, Ficulle E, Marcelli S, Feligioni M.
  3. Hyperhomocysteinemia as a Risk Factor and Potential Nutraceutical Target for Certain Pathologies. Frontiers in nutrition. 2019;6:49.
  4. Zaric BL, Obradovic M, Bajic V, Haidara MA, Jovanovic M, Isenovic ER. Homocysteine and Hyperhomocysteinaemia. Curr Med Chem. 2019;26(16):2948-2961.
  5. Troesch B, Weber P, Mohajeri MH. Potential Links between Impaired One-Carbon Metabolism Due to Polymorphisms, Inadequate B-Vitamin Status, and the Development of Alzheimer's Disease. Nutrients. 2016;8(12).
  6. Rizzo G, Lagana AS. The Link between Homocysteine and Omega-3 Polyunsaturated Fatty Acid: Critical Appraisal and Future Directions. Biomolecules. 2020;10(2).
  7. Komorniak N, Szczuko M, Kowalewski B, Stachowska E. Nutritional Deficiencies, Bariatric Surgery, and Serum Homocysteine Level: Review of Current Literature. Obesity surgery. 2019;29(11):3735-3742.
  8. Froese DS, Fowler B, Baumgartner MR. Vitamin B12 , folate, and the methionine remethylation cycle-biochemistry, pathways, and regulation. Journal of inherited metabolic disease. 2019;42(4):673-685.
  9. Fu Y, Wang X, Kong W. Hyperhomocysteinaemia and vascular injury: advances in mechanisms and drug targets. Br J Pharmacol. 2018;175(8):1173-1189.
  10. Yang Q, He GW. Imbalance of Homocysteine and H2S: Significance, Mechanisms, and Therapeutic Promise in Vascular Injury. Oxid Med Cell Longev. 2019;2019:7629673.
  11. Ganguly P, Alam SF. Role of homocysteine in the development of cardiovascular disease. Nutr J. 2015;14:6.
  12. Ledda C, Cannizzaro E, Lovreglio P, et al. Exposure to Toxic Heavy Metals Can Influence Homocysteine Metabolism? Antioxidants (Basel, Switzerland). 2019;9(1).
  13. Hankey GJ. B vitamins for stroke prevention. Stroke Vasc Neurol. 2018;3(2):51-58.
  14. Urgert R, van Vliet T, Zock PL, Katan MB. Heavy coffee consumption and plasma homocysteine: a randomized controlled trial in healthy volunteers. Am J Clin Nutr. 2000;72(5):1107-1110.
  15. Miller JW. Proton Pump Inhibitors, H2-Receptor Antagonists, Metformin, and Vitamin B-12 Deficiency: Clinical Implications. Adv Nutr. 2018;9(4):511s-518s.
  16. Dierkes J, Luley C, Westphal S. Effect of lipid-lowering and anti-hypertensive drugs on plasma homocysteine levels. Vasc Health Risk Manag. 2007;3(1):99-108.
  17. Djuric D, Jakovljevic V, Zivkovic V, Srejovic I. Homocysteine and homocysteine-related compounds: an overview of the roles in the pathology of the cardiovascular and nervous systems. Canadian journal of physiology and pharmacology. 2018;96(10):991-1003.
  18. Jakubowski H. Homocysteine Modification in Protein Structure/Function and Human Disease. Physiol Rev. 2019;99(1):555-604.
  19. Zhu M, Mao M, Lou X. Elevated homocysteine level and prognosis in patients with acute coronary syndrome: a meta-analysis. Biomarkers. 2019;24(4):309-316.
  20. Peng HY, Man CF, Xu J, Fan Y. Elevated homocysteine levels and risk of cardiovascular and all-cause mortality: a meta-analysis of prospective studies. Journal of Zhejiang University Science B. 2015;16(1):78-86.
  21. Ma Y, Peng D, Liu C, Huang C, Luo J. Serum high concentrations of homocysteine and low levels of folic acid and vitamin B12 are significantly correlated with the categories of coronary artery diseases. BMC cardiovascular disorders. 2017;17(1):37.
  22. Alam SF, Kumar S, Ganguly P. Measurement of homocysteine: a historical perspective. Journal of clinical biochemistry and nutrition. 2019;65(3):171-177.
  23. Li S, Pan G, Chen H, Niu X. Determination of Serum Homocysteine and Hypersensitive C-reactive Protein and Their Correlation with Premature Coronary Heart Disease. Heart Surg Forum. 2019;22(3):E215-e217.
  24. Wei M, Wang L, Liu YS, et al. Homocysteine as a potential predictive factor for high major adverse cardiovascular events risk in female patients with premature acute coronary syndrome. Medicine. 2019;98(47):e18019.
  25. Moretti R, Peinkhofer C. B Vitamins and Fatty Acids: What Do They Share with Small Vessel Disease-Related Dementia? International journal of molecular sciences. 2019;20(22).
  26. Spence JD. Cardioembolic stroke: everything has changed. Stroke Vasc Neurol. 2018;3(2):76-83.
  27. Moretti R, Caruso P. The Controversial Role of Homocysteine in Neurology: From Labs to Clinical Practice. International journal of molecular sciences. 2019;20(1).
  28. Spence JD. Homocysteine lowering for stroke prevention: Unravelling the complexity of the evidence. Int J Stroke. 2016;11(7):744-747.
  29. Smith AD, Refsum H, Bottiglieri T, et al. Homocysteine and Dementia: An International Consensus Statement. J Alzheimers Dis. 2018;62(2):561-570.
  30. Zhou F, Chen S. Hyperhomocysteinemia and risk of incident cognitive outcomes: An updated dose-response meta-analysis of prospective cohort studies. Ageing Res Rev. 2019;51:55-66.
  31. Licking N, Murchison C, Cholerton B, et al. Homocysteine and cognitive function in Parkinson's disease. Parkinsonism Relat Disord. 2017;44:1-5.
  32. Hasan T, Arora R, Bansal AK, Bhattacharya R, Sharma GS, Singh LR. Disturbed homocysteine metabolism is associated with cancer. Experimental & molecular medicine. 2019;51(2):21.
  33. Lei X, Zeng G, Zhang Y, et al. Association between homocysteine level and the risk of diabetic retinopathy: a systematic review and meta-analysis. Diabetol Metab Syndr. 2018;10:61.
  34. Mao S, Xiang W, Huang S, Zhang A. Association between homocysteine status and the risk of nephropathy in type 2 diabetes mellitus. Clin Chim Acta. 2014;431:206-210.
  35. Sansone A, Cignarelli A, Sansone M, et al. Serum Homocysteine Levels in Men with and without Erectile Dysfunction: A Systematic Review and Meta-Analysis. International journal of endocrinology. 2018;2018:7424792.
  36. Gaiday AN, Tussupkaliyev AB, Bermagambetova SK, et al. Effect of homocysteine on pregnancy: A systematic review. Chem Biol Interact. 2018;293:70-76.
  37. Iacobazzi V, Infantino V, Castegna A, Andria G. Hyperhomocysteinemia: related genetic diseases and congenital defects, abnormal DNA methylation and newborn screening issues. Molecular genetics and metabolism. 2014;113(1-2):27-33.
  38. Saito M, Marumo K. The Effects of Homocysteine on the Skeleton. Current osteoporosis reports. 2018;16(5):554-560.
  39. Partearroyo T, Vallecillo N, Pajares MA, Varela-Moreiras G, Varela-Nieto I. Cochlear Homocysteine Metabolism at the Crossroad of Nutrition and Sensorineural Hearing Loss. Frontiers in molecular neuroscience. 2017;10:107.
  40. Pinna A, Zaccheddu F, Boscia F, Carru C, Solinas G. Homocysteine and risk of age-related macular degeneration: a systematic review and meta-analysis. Acta Ophthalmol. 2018;96(3):e269-e276.
  41. Pizzorno J. Homocysteine: Friend or Foe? Integrative medicine (Encinitas, Calif). 2014;13(4):8-14.
  42. Refsum H, Nurk E, Smith AD, et al. The Hordaland Homocysteine Study: a community-based study of homocysteine, its determinants, and associations with disease. J Nutr. 2006;136(6 Suppl):1731s-1740s.
  43. Nurk E, Tell GS, Vollset SE, Nygard O, Refsum H, Ueland PM. Plasma total homocysteine and hospitalizations for cardiovascular disease: the Hordaland Homocysteine Study. Arch Intern Med. 2002;162(12):1374-1381.
  44. Nygard O, Nordrehaug JE, Refsum H, Ueland PM, Farstad M, Vollset SE. Plasma homocysteine levels and mortality in patients with coronary artery disease. The New England journal of medicine. 1997;337(4):230-236.
  45. Vollset SE, Refsum H, Tverdal A, et al. Plasma total homocysteine and cardiovascular and noncardiovascular mortality: the Hordaland Homocysteine Study. Am J Clin Nutr. 2001;74(1):130-136.
  46. Iso H, Moriyama Y, Sato S, et al. Serum total homocysteine concentrations and risk of stroke and its subtypes in Japanese. Circulation. 2004;109(22):2766-2772.
  47. Seshadri S, Beiser A, Selhub J, et al. Plasma homocysteine as a risk factor for dementia and Alzheimer's disease. The New England journal of medicine. 2002;346(7):476-483.
  48. Clarke R, Birks J, Nexo E, et al. Low vitamin B-12 status and risk of cognitive decline in older adults. Am J Clin Nutr. 2007;86(5):1384-1391.
  49. Smith AD, Smith SM, de Jager CA, et al. Homocysteine-lowering by B vitamins slows the rate of accelerated brain atrophy in mild cognitive impairment: a randomized controlled trial. PLoS One. 2010;5(9):e12244.
  50. Ward M, McNulty H, McPartlin J, Strain JJ, Weir DG, Scott JM. Plasma homocysteine, a risk factor for cardiovascular disease, is lowered by physiological doses of folic acid. Qjm. 1997;90(8):519-524.
  51. Rai V. Methylenetetrahydrofolate Reductase (MTHFR) C677T Polymorphism and Alzheimer Disease Risk: a Meta-Analysis. Molecular neurobiology. 2017;54(2):1173-1186.
  52. Reilly R, McNulty H, Pentieva K, Strain JJ, Ward M. MTHFR 677TT genotype and disease risk: is there a modulating role for B-vitamins? The Proceedings of the Nutrition Society. 2014;73(1):47-56.
  53. Du B, Tian H, Tian D, et al. Genetic polymorphisms of key enzymes in folate metabolism affect the efficacy of folate therapy in patients with hyperhomocysteinaemia. The British journal of nutrition. 2018;119(8):887-895.
  54. Garcia-Minguillan CJ, Fernandez-Ballart JD, Ceruelo S, et al. Riboflavin status modifies the effects of methylenetetrahydrofolate reductase (MTHFR) and methionine synthase reductase (MTRR) polymorphisms on homocysteine. Genes Nutr. 2014;9(6):435.
  55. Ding R, Lin S, Chen D. The association of cystathionine β synthase (CBS) T833C polymorphism and the risk of stroke: a meta-analysis. J Neurol Sci. 2012;312(1-2):26-30.
  56. Bublil EM, Majtan T. Classical homocystinuria: From cystathionine beta-synthase deficiency to novel enzyme therapies. Biochimie. 2019.
  57. Delchier N, Ringling C, Maingonnat JF, Rychlik M, Renard CM. Mechanisms of folate losses during processing: diffusion vs. heat degradation. Food Chem. 2014;157:439-447.
  58. ter Borg S, Verlaan S, Hemsworth J, et al. Micronutrient intakes and potential inadequacies of community-dwelling older adults: a systematic review. The British journal of nutrition. 2015;113(8):1195-1206.
  59. Sobczynska-Malefora A, Harrington DJ. Laboratory assessment of folate (vitamin B9) status. Journal of clinical pathology. 2018;71(11):949-956.
  60. Baroni L, Bonetto C, Rizzo G, Bertola C, Caberlotto L, Bazzerla G. Association Between Cognitive Impairment and Vitamin B12, Folate, and Homocysteine Status in Elderly Adults: A Retrospective Study. J Alzheimers Dis. 2019;70(2):443-453.
  61. Robinson N, Grabowski P, Rehman I. Alzheimer's disease pathogenesis: Is there a role for folate? Mech Ageing Dev. 2018;174:86-94.
  62. Li Y, Huang T, Zheng Y, Muka T, Troup J, Hu FB. Folic Acid Supplementation and the Risk of Cardiovascular Diseases: A Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. J Am Heart Assoc. 2016;5(8).
  63. Enderami A, Zarghami M, Darvishi-Khezri H. The effects and potential mechanisms of folic acid on cognitive function: a comprehensive review. Neurol Sci. 2018;39(10):1667-1675.
  64. Tian T, Yang KQ, Cui JG, Zhou LL, Zhou XL. Folic Acid Supplementation for Stroke Prevention in Patients With Cardiovascular Disease. The American journal of the medical sciences. 2017;354(4):379-387.
  65. Wang WW, Wang XS, Zhang ZR, He JC, Xie CL. A Meta-Analysis of Folic Acid in Combination with Anti-Hypertension Drugs in Patients with Hypertension and Hyperhomocysteinemia. Frontiers in pharmacology. 2017;8:585.
  66. Akbari M, Tabrizi R, Lankarani KB, et al. The Effects of Folate Supplementation on Diabetes Biomarkers Among Patients with Metabolic Diseases: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. Hormone and metabolic research = Hormon- und Stoffwechselforschung = Hormones et metabolisme. 2018;50(2):93-105.
  67. Tabrizi R, Lankarani KB, Akbari M, et al. The effects of folate supplementation on lipid profiles among patients with metabolic diseases: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Diabetes Metab Syndr. 2018;12(3):423-430.
  68. GARD. MTHFR gene variant. NIH. rarediseases.info.nih.gov Web site. https://rarediseases.info.nih.gov/diseases/10953/mthfr-gene-mutation. Published 2019. Accessed 05/12/2020.
  69. Scaglione F, Panzavolta G. Folate, folic acid and 5-methyltetrahydrofolate are not the same thing. Xenobiotica; the fate of foreign compounds in biological systems. 2014;44(5):480-488.
  70. Servy E, Menezo Y. The Methylene Tetrahydrofolate Reductase (MTHFR) isoform challenge. High doses of folic acid are not a suitable option compared to 5 Methyltetrahydrofolate treatment. Clinical Obstetrics, Gynecology and Reproductive Medicine. 2017;3:1-5.
  71. Prinz-Langenohl R, Brämswig S, Tobolski O, et al. [6S]-5-methyltetrahydrofolate increases plasma folate more effectively than folic acid in women with the homozygous or wild-type 677C-->T polymorphism of methylenetetrahydrofolate reductase. Br J Pharmacol. 2009;158(8):2014-2021.
  72. Willems FF, Boers GH, Blom HJ, Aengevaeren WR, Verheugt FW. Pharmacokinetic study on the utilisation of 5-methyltetrahydrofolate and folic acid in patients with coronary artery disease. Br J Pharmacol. 2004;141(5):825-830.
  73. Henderson AM, Aleliunas RE, Loh SP, et al. l-5-Methyltetrahydrofolate Supplementation Increases Blood Folate Concentrations to a Greater Extent than Folic Acid Supplementation in Malaysian Women. J Nutr. 2018;148(6):885-890.
  74. Venn BJ, Green TJ, Moser R, Mann JI. Comparison of the effect of low-dose supplementation with L-5-methyltetrahydrofolate or folic acid on plasma homocysteine: a randomized placebo-controlled study. Am J Clin Nutr. 2003;77(3):658-662.
  75. Lamers Y, Prinz-Langenohl R, Bramswig S, Pietrzik K. Red blood cell folate concentrations increase more after supplementation with [6S]-5-methyltetrahydrofolate than with folic acid in women of childbearing age. Am J Clin Nutr. 2006;84(1):156-161.
  76. Cornet D, Clement A, Clement P, Menezo Y. High doses of folic acid induce a pseudo-methylenetetrahydrofolate syndrome. SAGE Open Med Case Rep. 2019;7:2050313x19850435.
  77. Tafuri L, Servy E, Menezo Y. The hazards of excessive folic acid intake in MTHFR gene mutation carriers: An obstetric and gynecological perspective. Clinical Obstetrics, Gynecology and Reproductive Medicine. 2018;4:1-2.
  78. Calderon-Ospina CA, Nava-Mesa MO. B Vitamins in the nervous system: Current knowledge of the biochemical modes of action and synergies of thiamine, pyridoxine, and cobalamin. CNS neuroscience & therapeutics. 2020;26(1):5-13.
  79. Wolffenbuttel BHR, Wouters H, Heiner-Fokkema MR, van der Klauw MM. The Many Faces of Cobalamin (Vitamin B12) Deficiency. Mayo Clin Proc Innov Qual Outcomes. 2019;3(2):200-214.
  80. Wang H, Li L, Qin LL, Song Y, Vidal-Alaball J, Liu TH. Oral vitamin B12 versus intramuscular vitamin B12 for vitamin B12 deficiency. The Cochrane database of systematic reviews. 2018;3:Cd004655.
  81. Roman GC, Mancera-Paez O, Bernal C. Epigenetic Factors in Late-Onset Alzheimer's Disease: MTHFR and CTH Gene Polymorphisms, Metabolic Transsulfuration and Methylation Pathways, and B Vitamins. International journal of molecular sciences. 2019;20(2).
  82. Obeid R, Heil SG, Verhoeven MMA, van den Heuvel E, de Groot L, Eussen S. Vitamin B12 Intake From Animal Foods, Biomarkers, and Health Aspects. Frontiers in nutrition. 2019;6:93.
  83. NIH. National Institutes of Health. Vitamin B12 Level. US National Library of Medicine: Medline Plus. Available at https://medlineplus.gov/ency/article/003705.htm. Last update 1/19/2018. Accessed 01/25/2020. 2018.
  84. Field MS, Stover PJ. Safety of folic acid. Ann N Y Acad Sci. 2018;1414(1):59-71.
  85. Eussen SJ, de Groot LC, Clarke R, et al. Oral cyanocobalamin supplementation in older people with vitamin B12 deficiency: a dose-finding trial. Arch Intern Med. 2005;165(10):1167-1172.
  86. Kennedy DO. B Vitamins and the Brain: Mechanisms, Dose and Efficacy--A Review. Nutrients. 2016;8(2):68.
  87. Watson J, Lee M, Garcia-Casal MN. Consequences of Inadequate Intakes of Vitamin A, Vitamin B12, Vitamin D, Calcium, Iron, and Folate in Older Persons. Curr Geriatr Rep. 2018;7(2):103-113.
  88. Pavlov CS, Damulin IV, Shulpekova YO, Andreev EA. Neurological disorders in vitamin B12 deficiency. Terapevticheskii arkhiv. 2019;91(4):122-129.
  89. Parra M, Stahl S, Hellmann H. Vitamin B(6) and Its Role in Cell Metabolism and Physiology. Cells. 2018;7(7).
  90. Jayedi A, Zargar MS. Intake of vitamin B6, folate, and vitamin B12 and risk of coronary heart disease: a systematic review and dose-response meta-analysis of prospective cohort studies. Crit Rev Food Sci Nutr. 2019;59(16):2697-2707.
  91. Wilson MP, Plecko B, Mills PB, Clayton PT. Disorders affecting vitamin B6 metabolism. Journal of inherited metabolic disease. 2019;42(4):629-646.
  92. Vrolijk MF, Opperhuizen A, Jansen E, Hageman GJ, Bast A, Haenen G. The vitamin B6 paradox: Supplementation with high concentrations of pyridoxine leads to decreased vitamin B6 function. Toxicol In Vitro. 2017;44:206-212.
  93. Porter K, Hoey L, Hughes CF, Ward M, McNulty H. Causes, Consequences and Public Health Implications of Low B-Vitamin Status in Ageing. Nutrients. 2016;8(11).
  94. Marashly ET, Bohlega SA. Riboflavin Has Neuroprotective Potential: Focus on Parkinson's Disease and Migraine. Frontiers in neurology. 2017;8:333.
  95. Douaud G, Refsum H, de Jager CA, et al. Preventing Alzheimer's disease-related gray matter atrophy by B-vitamin treatment. Proc Natl Acad Sci U S A. 2013;110(23):9523-9528.
  96. Mazza A, Cicero AF, Ramazzina E, et al. Nutraceutical approaches to homocysteine lowering in hypertensive subjects at low cardiovascular risk: a multicenter, randomized clinical trial. Journal of biological regulators and homeostatic agents. 2016;30(3):921-927.
  97. Han L, Liu Y, Wang C, et al. Determinants of hyperhomocysteinemia in healthy and hypertensive subjects: A population-based study and systematic review. Clin Nutr. 2017;36(5):1215-1230.
  98. Kose S, Sozlu S, Bolukbasi H, Unsal N, Gezmen-Karadag M. Obesity is associated with folate metabolism. International journal for vitamin and nutrition research Internationale Zeitschrift fur Vitamin- und Ernahrungsforschung Journal international de vitaminologie et de nutrition. 2019:1-12.
  99. Zappacosta B, Mastroiacovo P, Persichilli S, et al. Homocysteine lowering by folate-rich diet or pharmacological supplementations in subjects with moderate hyperhomocysteinemia. Nutrients. 2013;5(5):1531-1543.
  100. Gibson A, Woodside JV, Young IS, et al. Alcohol increases homocysteine and reduces B vitamin concentration in healthy male volunteers--a randomized, crossover intervention study. Qjm. 2008;101(11):881-887.
  101. Kumar A, Palfrey HA, Pathak R, Kadowitz PJ, Gettys TW, Murthy SN. The metabolism and significance of homocysteine in nutrition and health. Nutrition & Metabolism. 2017;14(1):78.
  102. Pawlak R. Is vitamin B12 deficiency a risk factor for cardiovascular disease in vegetarians? Am J Prev Med. 2015;48(6):e11-26.
  103. Obersby D, Chappell DC, Dunnett A, Tsiami AA. Plasma total homocysteine status of vegetarians compared with omnivores: a systematic review and meta-analysis. The British journal of nutrition. 2013;109(5):785-794.
  104. Foscolou A, Rallidis LS, Tsirebolos G, et al. The association between homocysteine levels, Mediterranean diet and cardiovascular disease: a case-control study. International journal of food sciences and nutrition. 2019;70(5):603-611.
  105. Visekruna I, Rumbak I, Samarin IR, Keser I, Ranilovic J. Homocysteine Levels Show Significant Differences among Mediterranean Dietary Quality Index Variables Compared to Folate and Vitamin B(12) Status in Women. International journal for vitamin and nutrition research Internationale Zeitschrift fur Vitamin- und Ernahrungsforschung Journal international de vitaminologie et de nutrition. 2015;85(3-4):202-210.
  106. Teixeira JA, Steluti J, Gorgulho BM, et al. Prudent dietary pattern influences homocysteine level more than folate, vitamin B12, and docosahexaenoic acid: a structural equation model approach. European journal of nutrition. 2019.
  107. Maroto-Sanchez B, Lopez-Torres O, Palacios G, Gonzalez-Gross M. What do we know about homocysteine and exercise? A review from the literature. Clinical chemistry and laboratory medicine : CCLM / FESCC. 2016;54(10):1561-1577.
  108. Maroto-Sanchez B, Lopez-Torres O, Valtuena J, et al. Rehydration during exercise prevents the increase of homocysteine concentrations. Amino Acids. 2019;51(2):193-204.
  109. Deminice R, Ribeiro DF, Frajacomo FT. The Effects of Acute Exercise and Exercise Training on Plasma Homocysteine: A Meta-Analysis. PLoS One. 2016;11(3):e0151653.
  110. Buckner SL, Loenneke JP, Loprinzi PD. Single and combined associations of accelerometer-assessed physical activity and muscle-strengthening activities on plasma homocysteine in a national sample. Clin Physiol Funct Imaging. 2017;37(6):669-674.
  111. Alomari MA, Khabour OF, Gharaibeh MY, Qhatan RA. Effect of physical activity on levels of homocysteine, folate, and vitamin B12 in the elderly. The Physician and sportsmedicine. 2016;44(1):68-73.
  112. Kuebler U, Linnebank M, Semmler A, et al. Plasma homocysteine levels increase following stress in older but not younger men. Psychoneuroendocrinology. 2013;38(8):1381-1387.
  113. Chien LW, Chang HC, Liu CF. Effect of yoga on serum homocysteine and nitric oxide levels in adolescent women with and without dysmenorrhea. Journal of alternative and complementary medicine (New York, NY). 2013;19(1):20-23.
  114. Ueland PM. Choline and betaine in health and disease. Journal of inherited metabolic disease. 2011;34(1):3-15.
  115. Craig SA. Betaine in human nutrition. The American Journal of Clinical Nutrition. 2004;80(3):539-549.
  116. Zeisel S. Choline, Other Methyl-Donors and Epigenetics. Nutrients. 2017;9(5).
  117. Obeid R. The metabolic burden of methyl donor deficiency with focus on the betaine homocysteine methyltransferase pathway. Nutrients. 2013;5(9):3481-3495.
  118. Lee JE, Jacques PF, Dougherty L, et al. Are dietary choline and betaine intakes determinants of total homocysteine concentration? Am J Clin Nutr. 2010;91(5):1303-1310.
  119. Wallace TC, Fulgoni VL, 3rd. Assessment of Total Choline Intakes in the United States. J Am Coll Nutr. 2016;35(2):108-112.
  120. Atkinson W, Slow S, Elmslie J, Lever M, Chambers ST, George PM. Dietary and supplementary betaine: effects on betaine and homocysteine concentrations in males. Nutr Metab Cardiovasc Dis. 2009;19(11):767-773.
  121. Olthof MR, Verhoef P. Effects of betaine intake on plasma homocysteine concentrations and consequences for health. Curr Drug Metab. 2005;6(1):15-22.
  122. Steenge GR, Verhoef P, Katan MB. Betaine supplementation lowers plasma homocysteine in healthy men and women. J Nutr. 2003;133(5):1291-1295.
  123. Jakubowski H, Glowacki R. Chemical biology of homocysteine thiolactone and related metabolites. Advances in clinical chemistry. 2011;55:81-103.
  124. Cholewa JM, Wyszczelska-Rokiel M, Glowacki R, et al. Effects of betaine on body composition, performance, and homocysteine thiolactone. Journal of the International Society of Sports Nutrition. 2013;10(1):39.
  125. Guasch-Ferre M, Hu FB, Ruiz-Canela M, et al. Plasma Metabolites From Choline Pathway and Risk of Cardiovascular Disease in the PREDIMED (Prevention With Mediterranean Diet) Study. J Am Heart Assoc. 2017;6(11).
  126. Meyer KA, Shea JW. Dietary Choline and Betaine and Risk of CVD: A Systematic Review and Meta-Analysis of Prospective Studies. Nutrients. 2017;9(7).
  127. Dawson SL, Bowe SJ, Crowe TC. A combination of omega-3 fatty acids, folic acid and B-group vitamins is superior at lowering homocysteine than omega-3 alone: A meta-analysis. Nutr Res. 2016;36(6):499-508.
  128. Jerneren F, Cederholm T, Refsum H, et al. Homocysteine Status Modifies the Treatment Effect of Omega-3 Fatty Acids on Cognition in a Randomized Clinical Trial in Mild to Moderate Alzheimer's Disease: The OmegAD Study. J Alzheimers Dis. 2019;69(1):189-197.
  129. Hooper C, De Souto Barreto P, Coley N, et al. Cross-Sectional Associations of Total Plasma Homocysteine with Cortical beta-Amyloid Independently and as a Function of Omega 3 Polyunsaturated Fatty Acid Status in Older Adults at Risk of Dementia. The journal of nutrition, health & aging. 2017;21(10):1075-1080.
  130. Jerneren F, Elshorbagy AK, Oulhaj A, Smith SM, Refsum H, Smith AD. Brain atrophy in cognitively impaired elderly: the importance of long-chain omega-3 fatty acids and B vitamin status in a randomized controlled trial. Am J Clin Nutr. 2015;102(1):215-221.
  131. Oulhaj A, Jerneren F, Refsum H, Smith AD, de Jager CA. Omega-3 Fatty Acid Status Enhances the Prevention of Cognitive Decline by B Vitamins in Mild Cognitive Impairment. J Alzheimers Dis. 2016;50(2):547-557.
  132. Aydin AF, Kondakci G, Hatipoglu S, Dogru-Abbasoglu S, Uysal M. N-Acetylcysteine supplementation decreased brain lipid and protein oxidations produced by experimental homocysteine thiolactone exposure: Relevance to neurodegeneration. Pathophysiology : the official journal of the International Society for Pathophysiology. 2018;25(2):125-129.
  133. Kondakci G, Aydin AF, Dogru-Abbasoglu S, Uysal M. The effect of N-acetylcysteine supplementation on serum homocysteine levels and hepatic and renal oxidative stress in homocysteine thiolactone-treated rats. Arch Physiol Biochem. 2017;123(2):128-133.
  134. Yilmaz H, Sahin S, Sayar N, et al. Effects of folic acid and N-acetylcysteine on plasma homocysteine levels and endothelial function in patients with coronary artery disease. Acta cardiologica. 2007;62(6):579-585.
  135. Hildebrandt W, Sauer R, Bonaterra G, Dugi KA, Edler L, Kinscherf R. Oral N-acetylcysteine reduces plasma homocysteine concentrations regardless of lipid or smoking status. Am J Clin Nutr. 2015;102(5):1014-1024.
  136. Shankle WR, Hara J, Barrentine LW, Curole MV. CerefolinNAC Therapy of Hyperhomocysteinemia Delays Cortical and White Matter Atrophy in Alzheimer's Disease and Cerebrovascular Disease. J Alzheimers Dis. 2016;54(3):1073-1084.
  137. Schaffer S, Kim HW. Effects and Mechanisms of Taurine as a Therapeutic Agent. Biomolecules & therapeutics. 2018;26(3):225-241.
  138. Jakaria M, Azam S, Haque ME, et al. Taurine and its analogs in neurological disorders: Focus on therapeutic potential and molecular mechanisms. Redox biology. 2019;24:101223.
  139. Zulli A, Lau E, Wijaya BP, et al. High dietary taurine reduces apoptosis and atherosclerosis in the left main coronary artery: association with reduced CCAAT/enhancer binding protein homologous protein and total plasma homocysteine but not lipidemia. Hypertension. 2009;53(6):1017-1022.
  140. Nonaka H, Tsujino T, Watari Y, Emoto N, Yokoyama M. Taurine prevents the decrease in expression and secretion of extracellular superoxide dismutase induced by homocysteine: amelioration of homocysteine-induced endoplasmic reticulum stress by taurine. Circulation. 2001;104(10):1165-1170.
  141. Zhang Z, Zhao L, Zhou Y, et al. Taurine ameliorated homocysteine-induced H9C2 cardiomyocyte apoptosis by modulating endoplasmic reticulum stress. Apoptosis. 2017;22(5):647-661.
  142. Ahn CS. Effect of taurine supplementation on plasma homocysteine levels of the middle-aged Korean women. Adv Exp Med Biol. 2009;643:415-422.
  143. ­an Hove JLK, Freehauf CL, Ficicioglu C, et al. Biomarkers of oxidative stress, inflammation, and vascular dysfunction in inherited cystathionine beta-synthase deficient homocystinuria and the impact of taurine treatment in a phase 1/2 human clinical trial. Journal of inherited metabolic disease. 2019;42(3):424-437.
  144. Bhatia P, Singh N. Homocysteine excess: delineating the possible mechanism of neurotoxicity and depression. Fundamental & clinical pharmacology. 2015;29(6):522-528.
  145. Papakostas GI, Cassiello CF, Iovieno N. Folates and S-adenosylmethionine for major depressive disorder. Can J Psychiatry. 2012;57(7):406-413.
  146. Karas Kuzelicki N. S-Adenosyl Methionine in the Therapy of Depression and Other Psychiatric Disorders. Drug Dev Res. 2016;77(7):346-356.
  147. Anderson S, Panka J, Rakobitsch R, Tyre K, Pulliam K. Anxiety and Methylenetetrahydrofolate Reductase Mutation Treated With S-Adenosyl Methionine and Methylated B Vitamins. Integrative medicine (Encinitas, Calif). 2016;15(2):48-52.
  148. Mischoulon D, Alpert JE, Arning E, Bottiglieri T, Fava M, Papakostas GI. Bioavailability of S-adenosyl methionine and impact on response in a randomized, double-blind, placebo-controlled trial in major depressive disorder. The Journal of clinical psychiatry. 2012;73(6):843-848.
  149. Zhao L, Hu M, Yang L, et al. Quantitative Association Between Serum/Dietary Magnesium and Cardiovascular Disease/Coronary Heart Disease Risk: A Dose-Response Meta-analysis of Prospective Cohort Studies. Journal of cardiovascular pharmacology. 2019;74(6):516-527.
  150. Rosique-Esteban N, Guasch-Ferre M, Hernandez-Alonso P, Salas-Salvado J. Dietary Magnesium and Cardiovascular Disease: A Review with Emphasis in Epidemiological Studies. Nutrients. 2018;10(2).
  151. Kirkland AE, Sarlo GL, Holton KF. The Role of Magnesium in Neurological Disorders. Nutrients. 2018;10(6).
  152. Li W, Zheng T, Wang J, Altura BT, Altura BM. Extracellular magnesium regulates effects of vitamin B6, B12 and folate on homocysteinemia-induced depletion of intracellular free magnesium ions in canine cerebral vascular smooth muscle cells: possible relationship to [Ca2+]i, atherogenesis and stroke. Neurosci Lett. 1999;274(2):83-86.
  153. Guo H, Lee JD, Uzui H, et al. Effects of folic acid and magnesium on the production of homocysteine-induced extracellular matrix metalloproteinase-2 in cultured rat vascular smooth muscle cells. Circulation journal : official journal of the Japanese Circulation Society. 2006;70(1):141-146.
  154. Soni CV, Tyagi SC, Todnem ND, et al. Hyperhomocysteinemia Alters Sinoatrial and Atrioventricular Nodal Function: Role of Magnesium in Attenuating These Effects. Cell Biochem Biophys. 2016;74(1):59-65.
Czy ten artykuł był dla Ciebie interesujący?
Posted in: Serce i układ krążenia, Udar mózgu, Homocysteina

Powiązane artykuły